غربالگری سلامت جنین
این آزمایش که چند سالی است که در ایران متداول گردیده است سلامت جنین را از لحاظ بعضی اختلالات شایع کروموزومی در دوران بارداری (هفته ۸ الی ۲۲ بارداری) بررسی مینماید. گرچه این آزمایش یک روش تخصصی نیست، ولی به عنوان یک تست غربالگری کمک زیادی در افتراق جنینهای درگیر اختلالات شایع کروموزومی مینماید.
اینها برخی از رایجترین آزمایشاتی است که در دوران بارداری انجام میشود:
تستهای غربالگری سه ماهه اول بارداری
غربالگری سه ماهه اول ترکیبی از سونوگرافی جنین و آزمایش خون مادر است. این میتواند به کشف خطر ابتلای جنین به نقایص مادرزادی خاص کمک کند. تستهای غربالگری ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر تستها مورد استفاده قرار گیرند.
غربالگری سه ماهه اول دارای 3 قسمت است.
تست اولتراسوند برای شفافیت نوکال جنین (NT)
غربالگری شفافیت نوکال از یک آزمایش اولتراسوند برای بررسی ناحیه پشت گردن جنین از نظر وجود مایع اضافی یا ضخیم شدن استفاده میکند.
دو آزمایش سرم (خون) مادر
این آزمایشات 2 ماده موجود در خون همه مادران باردار را اندازه گیری میکند:
غربالگری پروتئین پلاسما مرتبط با بارداری (PAPP-A): این پروتئین در اوایل بارداری توسط جفت ساخته میشود. سطوح غیر طبیعی با خطر بالاتر مشکلات کروموزومی مرتبط است.
گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG): این هورمون در اوایل بارداری توسط جفت تولید میشود. سطوح غیر طبیعی با خطر بالاتر مشکلات کروموزومی مرتبط است.
هنگامی که این تست ها با هم استفاده میشوند، توانایی بیشتری برای کشف اینکه آیا جنین ممکن است نقص ژنتیکی مادرزادی مانند سندرم داون (تریزومی 21) و تریزومی 18 داشته باشد، دارند.
اگر نتایج این آزمایشات غیر طبیعی باشد، پزشک شما مشاوره ژنتیک را پیشنهاد میکند. ممکن است نیاز به آزمایش بیشتری داشته باشید. این ممکن است شامل نمونه برداری از پرزهای کوریونی، آمنیوسنتز، DNA جنین بدون سلول یا سایر سونوگرافیها باشد.
تستهای غربالگری سه ماهه دوم بارداری
غربالگری سه ماهه دوم بارداری ممکن است شامل چندین آزمایش خون باشد که به آن نشانگرهای چندگانه میگویند. آنها اطلاعاتی در مورد خطر بچه دار شدن زنان با شرایط ژنتیکی خاص یا نقایص مادرزادی میدهند. غربالگری اغلب با نمونه برداری از خون شما بین هفتههای 15 تا 20 بارداری انجام میشود. هفتههای 16 تا 18 بارداری ایده آل است.
تست استرپتوکوک گروه B
تست استرپتوکوک گروه B یا (GBS) در سه ماهه سوم آزمایش میشود. GBS یک میکروب رایج است که در رودهها و دستگاه تناسلی تحتانی بزرگسالان یافت میشود و اغلب به آنها آسیبی وارد نمیکند. اما ممکن است نوزادانی که طبیعی به دنیا میآیند به این بیماری مبتلا و شدیداً بیمار شوند.
برای بررسی GBS، پزشک واژن و ناحیه مقعد را توسط سواب نمونه برداری میکند و برای آزمایشگاه ارسال میکنند.
اگر نمونه GBS مثبت باشد، یا اگر قبلاً نوزادی داشتهاید که به بیماری GBS مبتلا شده است، در طول زایمان از طریق ورید آنتی بیوتیک دریافت خواهید کرد. آنتی بیوتیکها به محافظت از کودک شما کمک میکنند.
بررسی وضعیت کودک:
نزدیک به پایان بارداری، پزشک وضعیت نوزاد را از لحاظ موقعیتی در رحم بررسی می کند.
برخی از نوزادان ابتدا دراز میکشند که به آن بریچ فرانک یا بریچ پا میگویند. در مواقعی که پاهای برخی از نوزادان روی شکم آنها ضربدری است، به این بریچ کامل میگویند. اگر نوزاد شما بعد از هفته 36 بارداری در وضعیت بریچ قرار گیرد، بعید است که نوزاد قبل از زایمان به حالت اول حرکت کند.
تست بدون استرس (NST) در غربالگری سلامت جنین
تست بدون استرس (NST) شامل یک مانیتور جنین است که به شکم مادر بسته میشود تا ضربان قلب نوزاد را هنگام حرکت اندازه گیری کند. به آن «غیر استرسی» میگویند، زیرا هیچ استرسی برای آزمایش روی جنین وارد نمیشود. این آزمایش گاهی به صورت هفتگی در بارداریهای پرخطر انجام میشود. بعد از هفته 28 بارداری انجام میشود، البته اغلب بعد از هفته 32 بارداری.
اندازه گیریها معمولاً بین 20 تا 30 دقیقه انجام میشود. اگر احساس میکنید کودک به طور طبیعی حرکت نمیکند، اگر تاریخ زایمان خود را پشت سر گذاشتهاید، یا اگر پزشک شما بخواهد از سالم بودن و عملکرد خوب جفت اطمینان حاصل کند، ممکن است NST تجویز شود. هیچ خطر شناخته شدهای از NST برای مادر یا نوزاد وجود ندارد.
آزمایش آمنیوسنتز در غربالگری سلامت جنین
اگرچه آمنیوسنتز اغلب در سه ماهه دوم بارداری انجام میشود، اما شرایط خاصی وجود دارد که ممکن است آمنیوسنتز را در اواخر بارداری تضمین کند. این شرایط شامل شک به کوریوآمنیونیت یا خطر زایمان زودرس است، زیرا مایع آمنیوسنتز میتواند برای تخمین بلوغ ریههای جنین استفاده شود.معاینات
سونوگرافی در غربالگری سلامت جنین
در صورت نیاز، معاینات سونوگرافی ممکن است در سه ماهه سوم برای کمک به ارزیابی رشد جنین و بررسی مشکلات جفت انجام شود.
آزمایش کوادمارکر Quadmarker در بارداری
در طول بارداری، هر چند هفته یک بار به پزشک مراجعه خواهید کرد. برخی از ویزیتها شامل آزمایش خون و سایر غربالگریها برای نظارت دقیق بر سلامت جنین است. آزمایش کوادمارکر Quadmarker یا نمایشگر چهار نشانگر یکی از آزمایشاتی است که ممکن است در سه ماهه دوم بارداری انجام دهید.
آزمایش کوادمارکر یک آزمایش خون ساده است که ممکن است پزشک شما بین هفتههای 15 تا 20 بارداری انجام دهد. این میتواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا جنین ممکن است در معرض خطر سندرم داون و سایر اختلالات ژنتیکی باشد یا خیر.
تست Double marker در بارداری
آزمایش Double marker که به عنوان غربالگری سرم مادر نیز شناخته میشود، یک آزمایش پیش بینی کننده است که ناهنجاریهای کروموزومی را در جنین یک زن باردار تشخیص میدهد. این آزمایش شامل اندازه گیری مقدار دو مارکر، گنادوتروپین جفتی بتا انسانی (hCG، یک هورمون مرتبط با بارداری) و پروتئین پلاسمای مرتبط با بارداری A (PAPP-A) در گلبولهای قرمز خون است.
تست Double marker به تشخیص زودهنگام ناهنجاریهای کروموزومی موجود در جنین در حال رشد کمک میکند. در یک بارداری معمولی، جنین دختر دارای 22 جفت کروموزوم XX است، در حالی که جنین پسر دارای 22 جفت کروموزوم XY است. با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است یک کروموزوم اضافی در برخی یا همه سلولهای بدن وجود داشته باشد که منجر به یک بیماری ژنتیکی به نام تریزومی شود.
چنین جنینهایی به جای دو نسخه، سه نسخه از آن کروموزوم دارند که ممکن است باعث تأخیر رشدی و فکری شود. ناهنجاریهای ناشی از تریزومی عبارتند از: سندرم داون، سندرم ادواردز و سندرم پاتو میباشد. بنابراین، تشخیص ناهنجاریهای کروموزومی از طریق آزمایش Double marker میتواند به محافظت از مادر و جنین او کمک کند.
به طور کلی، آزمایش Double marker روشی حیاتی برای تشخیص زودهنگام ناهنجاریهای کروموزومی در بارداری است که به جلوگیری از چندین مشکل سلامتی در کودک پس از تولد کمک میکند.
چه زمانی باید تست Double marker در بارداری انجام شود؟
آزمایش Double marker معمولاً بین هفتههای 8 و 14 بارداری به عنوان بخشی از یک پانل غربالگری کامل انجام میشود. نمونهگیری خون این آزمایش بین هفته 11 تا 13 انجام میشود که زمان ایده آل برای ارزیابی ریسک ترکیبی است.
پزشکان این آزمایش را برای زنان بالای 35 سال یا کسانی که دارای نقص مادرزادی در سابقه خانوادگی خود هستند، توصیه می کنند. زیرا احتمال ابتلا به ناهنجاریهای کروموزومی در آنها بیشتر است که ممکن است منجر به ناهنجاریهای کروموزومی در جنین شود.