درد خاموش پوکی استخوان سال‌هاست میهمان ناخوانده افراد جامعه شده است. این بیماری در افراد مسن شایع‌تر است. تحقیقات گسترده نشان داده است، زنان بیشتر از مردان به این عارضه دچار شده و سلول‌های استخوانی‌شان با سرعت بیشتری از بین می‌رود.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، تغذیه نامناسب و رژیم‌های لاغری سخت که در میان زنان رایج است در نتیجه آنان را هر چه بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌دهد.
متخصصان تغذیه معتقدند به دلیل ویژگی‌های جسمی دختران جوان، آنان از نظر سلامت استخوانی آسیب‌پذیرتر از پسران هستند. بنابراین بیماری پوکی استخوان تهدیدی جدی برای زنان به حساب می‌آید که البته عوامل مختلفی آن را به‌وجود می‌آورد.
دکتر زهرا بصیری فوق‌تخصص روماتولوژی در مورد عوامل به‌وجود آورنده بیماری پوکی استخوان می‌گوید: پوکی استخوان همان کاهش توده استخوانی است که شامل ماده معدنی و ماتریکس بافت بینابینی استخوان می‌شود. با افزایش سن این بیماری در فرد گسترش بیشتری پیدا می‌کند و تشخیص به موقع این بیماری بیماران را از عارضه استخوانی جدی نجات می‌دهد.
بطور کلی این بیماری به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. نوع اولیه آن بعد از سن یائسگی و یا از پنجاه سالگی است. نوع ثانویه آن در سنین پیری و بعد از شصت سالگی شروع می‌شود. این بیماری هم در زنان و هم در مردان اتفاق می‌افتد و به جنس خاصی بستگی ندارد اما تحت شرایطی خاص این بیماری در میان زنان شیوع بیشتری پیدا می‌کند.
دلایل بروز پوکی استخوان
پوک شدن استخوان‌ها و از دست رفتن بافت استخوانی دلایل متعددی مانند تغذیه نامناسب و استرس‌های محیطی دارد که این بیماری را شدت می‌بخشند.
یکی از عوامل مهم در به‌وجود آمدن پوکی استخوان ناشی از اختلالات هورمونی بدن است. هر چند نقش تغذیه‌ای و مصرف نکردن ویتامین «دی» در روند افزایش پوکی استخوان تأثیر دارد،
اما این بیماری با تغییرات هورمونی بدن در ارتباط است. دکتر یوسف رزاقی، متخصص ارتوپد و بیماری‌های استخوانی در این مورد می‌گوید: بعد از سن بیست سالگی هر ۱۰ سال دو سانتی‌متر از اندازه قد افراد کاسته می‌شود.
در سال‌های بین سی تا چهل سالگی کوتاهی قد چندان محسوس نیست اما از سن چهل سالگی به بعد قد افراد کوتاه‌تر می‌شود بخصوص در افرادی که دچار بیماری پوکی استخوان هستند. کوتاهی قد، کم شدن استقامت استخوان‌ها، قوز در ناحیه ستون فقرات با نشانه‌های بیشتری آشکار می‌شود.
دکتر رزاقی متخصص ارتوپد همچنین اظهار می‌دارد: عوامل تغذیه‌ای و محیطی، بی‌تحرکی، استرس و فشارهای عصبی به مرور زمان سبب بروز پوکی استخوان هم در زنان و هم در مردان می‌شود.عوامل محیطی مانند آلودگی هوا و دود ناشی از مصرف سیگار در بروز بیماری و شدت پیدا کردن آن نقش دارد.
آلودگی هوا و سرب موجود در هوا خون‌رسانی به مغز استخوان را کاهش داده و خطر شکستگی استخوان را افزایش داده و آنها را با مشکلات استخوانی بیشتری روبه‌رو می‌کند.زندگی در محیط‌های شلوغ و پراسترس کار نیز موجب اختلال در ترشح هورمون تستسترون، گونادوتروپین و غیره در بدن شده و جلوی رشد استخوان را می‌گیرد.
وی می‌افزاید: برخی مشکلات گوارشی نیز پوکی استخوان را شدت می‌دهد و در برخی افراد جذب کلسیم از طریق روده صورت نمی‌گیرد و کلسیم دریافتی از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود.
دکتر زهرا بصیری فوق تخصص روماتولوژی در ارتباط با بیماری پوکی استخوان در سنین جوانی می‌گوید: علت بیماری پوکی استخوان در دوران جوانی تغذیه نادرست، کم‌تحرکی و فعالیت نداشتن از دوران کودکی است. بعضی زنان جوان به دلیل اختلال هورمونی مجبور به برداشتن تخمدان‌ها می‌شوند و اگر درمان‌های مناسب دریافت نکنند مسلماً از همان سنین جوانی به بیماری پوکی استخوان مبتلا می‌شوند. مشکلاتی مانند پرکاری تیروئید، اختلالات غددی و بیماری‌های زمینه‌ای از جمله مواردی است که باید در سنین جوانی به آن توجه شود.
در این بیماری گاهی فرد در تمام استخوان‌هایش احساس درد و سوزش می‌کند و گاهی حتی متوجه شکستن استخوان‌ها نمی‌شود؛ چنان که گاهی فشارهای کوچک مثل خم شدن یا بلند کردن یک وسیله سنگین یا حتی سرفه موجب شکستگی استخوان می‌شود.
وی همچنین می‌افزاید: افرادی که دچار پوکی استخوان می‌شوند درمان قطعی در آنها وجود ندارد ولی مراقبت از استخوان‌ها و جلوگیری یا به حداقل رساندن شکستگی استخوان‌ها بهترین راهکار است. از شدت کاهش توده استخوانی می‌توان با تنظیم هورمون‌های پاراتیروئیدی و استفاده بموقع داروها که به صورت قرص و آمپول به بیمار تجویز می‌شود جلوگیری کرد.
مراقبت از استخوان
مراقبت از استخوان‌ها یک اصل همگانی است و همه مردم باید به آن پایبند باشند و با رعایت کردن برخی از موارد مراقبتی از بروز پوکی جلوگیری کنند. مصرف کلسیم یکی از بهترین راهکارها برای جلوگیری از پوکی استخوان است.
کلسیم در؛ لبنیات، شیر، ماست، پنیر، کره، سرشیر، بستنی، دوغ و… انواع ماهی‌ها، آب پرتقال، بادام، دانه کنجد، لوبیا، موز و انجیر و غیره یافت می‌شود. مصرف پفک و چیپس و انواع نوشیدنی‌های گازدار برای جذب کلسیم مناسب نیست و مصرف بیش از اندازه آنها استخوان‌ها را با معضل جدی روبه‌رو می‌کند.
البته متخصصان معتقدند مصرف کلسیم به تنهایی برای سلامت استخوان‌ها کافی نیست، بهره‌مندی از نور خورشید به میزان حداقل ۱۵ دقیقه، تغذیه مناسب و تحرک و انجام حرکات ورزشی برای جلوگیری از پوکی استخوان مفید است.
ورزش کردن به طور مداوم به تراکم استخوان‌ها می‌افزاید و از پوکی آنها پیشگیری می‌کند و بدین ترتیب مقاومت اسکلت بدن در برابر شکستگی‌ها را بالا می‌برد. اکثر ورزش‌ها این ویژگی را دارند، اما بهترین آنها ورزش‌هایی هستند که تمام اندام را درگیر می‌کنند و استقامتی هستند.
پیاده‌روی، بسکتبال و فوتبال نیز برای استحکام استخوان‌ها بسیار با اهمیت شمرده شده‌اند و بافت استخوانی را متراکم می‌کنند، هرچه بافت استخوان متراکم‌تر باشد در برابر پوکی استخوان مقاوم‌تر است و در نتیجه به راحتی نمی‌شکند.
اختلالات روانی و پوکی استخوان
ابتلا به برخی از بیماری‌ها باعث بروز ناراحتی‌های روانی می‌شود و حتی شدت بیماری‌های جسمی را افزایش می‌دهد. علم ثابت کرده است منشأ بسیاری از بیماری‌ها روحی است که به صورت علائم جسمی در بدن ظاهر می‌شوند. ابتلا به بیماری‌های روانی بر تغذیه، خواب، استراحت، ورزش و تفریح، معاشرت، بهداشت و جنبه‌های دیگر زندگی فرد تأثیر منفی گذاشته و زمینه بروز انواع بیماری‌های جسمی را فراهم می‌کند.
یکی از شایع‌ترین بیماری‌های روانی که بر افراد تأثیر می‌گذارد، افسردگی است. دکتر ژاله اسلامی، روانشناس در این‌باره می‌گوید: افسردگی فقط یک بیماری روانی نیست که تنها مشکلات روحی و خلقی برای فرد داشته باشد بلکه این اختلال روانی بر سایر کار کردهای روانی – جسمی فرد تأثیر می‌گذارد.
امروزه جدیدترین تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد افسردگی باعث بیماری‌های جسمی چون مشکلات گوارشی، قلبی، استخوانی و… می‌شود و از آنجایی که میزان ابتلای زنان به افسردگی بیشتر از مردان است لذا اوج‌گیری برخی بیماری‌های جسمی همچون پوکی استخوان نیز در آنان رو به ازدیاد است.
وی همچنین می‌گوید: پس از سنین یائسگی احتمال ابتلا به افسردگی در زنان بالاتر رفته و در نتیجه میزان ترشح هورمون‌های مناسب برای تراکم استخوان نیز کمتر می‌شود. شاید یکی از دلایلی که افسردگی را مرتبط با پوکی استخوان می‌دانند نیز همین مسئله است.
گذشته از آن افراد مبتلا به افسردگی به دلیل مشکلات انگیزه‌ای، تمایل کمتری به رسیدگی به خود، مراجعه به پزشک و متخصص را دارند. این افراد کمتر ورزش کرده و تحرک روزانه‌شان نیز کم است از این رو پوکی استخوان و سایر عوارض از پیامدهای جسمی و روانی آنها است.
البته همیشه عوارض روانی منجر به بیماری‌های جسمی نمی‌شود و گاه عکس این مسئله نیز صادق است یعنی عوارض جسمی منجر به برخی بیماری‌های روانی مثل افسردگی می‌شود. مسعود عباسی، روانشناس و مدرس دانشگاه در این باره می‌گوید:اگر فردی به بیماری جسمی مبتلا شود خیلی سریع ممکن است بخاطر این نقص گرفتار بیماری روانی شود.
بیماری‌هایی همچون اضطراب، استرس ، وسواس، فوبی (ترس مرضی) از شایع‌ترین آنهاست. نکته مهم این است که سلامت روان از بروز بیماری جلوگیری می‌کند.
در صورت مشاهده بیماری پوکی استخوان حفظ روحیه و سلامت نگه داشتن روان به فرد کمک می‌کند تا بر بیماری غلبه کرده و به این صورت روند درمان سریع‌تر انجام می‌گیرد. اگر فردی همزمان دچار دو بیماری هم جسمی و هم روانی شود بسیار خطرناک و درمان آن به مراتب سخت‌تر است و زمان بیشتری برای بهبود آن لازم دارد.
عباسی در رابطه با پوکی استخوان در زنان و ارتباط آن با افسردگی می‌گوید:
زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. همچنین به خاطر حساس بودن روحیه‌شان در معرض ابتلا به بیماری‌های روحی و روانی قرار می‌گیرند.
بیماری‌هایی نظیر پوکی استخوان ممکن است تناسب اندام آنها را به هم ریزد و از این رو این عامل بر روحیه فرد تأثیر مخربی می‌گذارد. حال اگر آنان با این مشکل کنار نیایند و درمان به‌موقع انجام نشود به سرعت زمینه بیماری روانی همچون افسردگی و اضطراب برایشان فراهم می‌شود.
کلیه حقوق این وب سایت برای آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک اوستـا محفوظ می باشد. طراحی و اجرا شرکت آی سی تی گستر تهران
درد خاموش پوکی استخوان سال‌هاست میهمان ناخوانده افراد جامعه شده است. این بیماری در افراد مسن شایع‌تر است. تحقیقات گسترده نشان داده است، زنان بیشتر از مردان به این عارضه دچار شده و سلول‌های استخوانی‌شان با سرعت بیشتری از بین می‌رود.