سندرم گلین باره (GBS)
سندرم گلین باره (GBS)
سندرم گلین باره (GBS)، یک بیماری خودایمنی است که باعث بی حسی و ضعف عضلانی ناگهانی می شود و می تواند بیشتر اندام ها را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به فلج شود. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به طور غیرطبیعی پاسخ می دهد و به اعصاب محیطی حمله می کند. اکثر افراد با درمان و توانبخشی به طور کامل از این بیماری بهبود می یابند.
سندرم گلین باره می تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر افراد بین 30 تا 50 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم سندرم گلین باره (GBS) چیست؟
سندرم گیلن باره (GBS) بر اعصاب محیطی که حرکت عضلات، سیگنال‌های درد و حس دما و لمس را کنترل می‌کنند، تأثیر می‌گذارد. بنابراین، این بیماری باعث ایجاد مشکلاتی در رابطه با این عملکردها می‌شود.
اولین علائم سندرم گیلن باره ضعف عضلانی و/یا احساس سوزن سوزن شدن (پارستزی) است. این علائم معمولاً به طور ناگهانی بروز می‌کنند. آنها معمولاً هر دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند و از پاها شروع می‌شوند و به بازوها و صورت گسترش می‌یابند. ضعف عضلانی در پاها ممکن است راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها را دشوار کند.
شدت سندرم گیلن باره می‌تواند از بسیار خفیف تا شدید متغیر باشد. بسته به شدت بیماری، علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد عضلانی عمیق در کمر و/یا پاها.
- فلج پاها، بازوها و/یا عضلات صورت، در موارد شدید، ممکن است فلج تقریباً کامل اتفاق بیفتد.
- ضعف عضلات قفسه سینه، که می‌تواند تنفس را دشوار کند. این تقریباً از هر 3 نفر مبتلا به این سندرم، 1 نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- مشکل در صحبت کردن و بلع (دیسفاژی).
- مشکل در حرکت چشم‌ها و مشکلات بینایی.
علائم GBS می‌تواند طی ساعت‌ها، روزها یا چند هفته پیشرفت کند. اکثر افراد در دو هفته اول پس از بروز علائم به شدیدترین مرحله ضعف می‌رسند. تا هفته سوم، حدود ۹۰٪ از افراد در ضعیف‌ترین حالت خود هستند.
عوارض سندرم گلین باره (GBS) چیست؟
اگر GBS بر اعصاب خودکار تأثیر بگذارد، می‌تواند منجر به عوارض تهدیدکننده حیات شود. سیستم عصبی خودکار، عملکردهای خودکار بدن را که برای زنده ماندن به آنها نیاز داریم، مانند ضربان قلب، فشار خون و هضم، کنترل می‌کند. وقتی در این سیستم مشکلی ایجاد شود، به آن اختلال خودایمنی (دیس‌اتونومی) می‌گویند.
عوارض ناشی از اختلال خودایمنی مرتبط با GBS می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آریتمی‌های قلبی.
- فشار خون ناپایدار.
- مشکلات هضم (رکود دستگاه گوارش).
- مشکلات کنترل مثانه، مانند احتباس ادرار.
چه عواملی باعث سندرم گلین باره (GBS) می‌شود؟
این بیماری یک نوروپاتی پس از عفونت و با واسطه ایمنی است. این به این معنی است:
پس از عفونت:
این بیماری معمولاً پس از ابتلا به نوعی عفونت ایجاد می‌شود. در حداکثر (70٪) از افرادی که GBS داشته‌اند، علائم آنها ظرف 1 تا 6 هفته پس از بیماری شروع شده است.
با واسطه ایمنی:
یک بیماری با واسطه ایمنی ناشی از پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی است. برای برخی از افراد، پس از بیمار شدن، سیستم ایمنی آنها به طور غیرطبیعی پاسخ می‌دهد و به اعصاب محیطی آنها حمله کرده و به آنها آسیب می‌رساند و منجر به GBS می‌شود که نشان دهنده یک بیماری خودایمنی است. اما برخلاف اکثر بیماری‌های خودایمنی، GBS مزمن (مادام العمر) نیست.
نوروپاتی:
“نوروپاتی” یک اصطلاح کلی برای شرایطی است که به اعصاب آسیب می‌رساند. در مورد GBS، منظور اعصاب محیطی است. سیستم ایمنی بدن در طول روز به سرعت به اعصاب حمله می‌کند و باعث از بین رفتن میلین اعصاب می‌شود.
محققان برخی از عفونت‌ها و سایر عوامل مرتبط با سیستم ایمنی را شناسایی کرده‌اند که می‌توانند باعث سندرم گیلن باره شوند، از جمله:
اسهال یا عفونت تنفسی:
حدود ۲ نفر از هر ۳ نفر مبتلا به GBS هفته‌ها قبل از بروز علائم GBS، اسهال یا عفونت تنفسی داشته‌اند. عفونت با باکتری کمپیلوباکتر ژژونی، که باعث اسهال می‌شود، یکی از شایع‌ترین محرک‌های GBS است.
عفونت‌های ویروسی:
برخی از افراد مبتلا به GBS آنفولانزا یا عفونت با سیتومگالوویروس، ویروس اپشتین بار، ویروس زیکا یا سایر ویروس‌ها را تجربه کرده‌اند.
واکسن‌ها:
در موارد بسیار نادر، افراد در روزها یا هفته‌ها پس از دریافت واکسن‌های خاص، به GBS مبتلا شده‌اند. مهم است بدانید که مزایای واکسیناسیون بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آن است. مطالعات نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به GBS پس از ابتلا به آنفولانزا بیشتر از واکسیناسیون علیه آنفولانزا است.
جراحی:
به ندرت، GBS می‌تواند پس از هر جراحی ایجاد شود.
تشخیص و آزمایش‌ها
پزشکان معمولاً سندرم گیلن باره را بر اساس علائم و سابقه پزشکی شما تشخیص می‌دهند. آنها از شما می‌پرسند که علائم چگونه و چه زمانی شروع شده است و آیا اخیراً بیمار بوده‌اید یا خیر. آنها همچنین معاینات فیزیکی و عصبی را برای جستجوی علائم ضعف عضلانی و رفلکس‌های ضعیف یا عدم وجود رفلکس‌های عمقی تاندون (هیپورفلکسی یا آرفلکسی) انجام می‌دهند.
با این حال، بسیاری از بیماری‌های عصبی دیگر علائم مشابهی با GBS دارند. بنابراین، پزشک احتمالاً آزمایش‌های دیگری را برای رد سایر بیماری‌های احتمالی انجام خواهد داد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آزمایشات خون تکمیلی در بررسی سندرم گلین باره (GBS):
شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC):
برای بررسی علائم التهاب، عفونت یا سایر بیماری‌های خونی که می‌توانند علائمی مشابه GBS ایجاد کنند.
CRP و ESR (نشانگرهای التهابی):
این دو شاخص می‌توانند وجود التهاب در بدن را نشان دهند، اگرچه در GBS معمولاً به‌طور خفیف افزایش می‌یابند یا طبیعی هستند.
آزمایش عملکرد کبد و کلیه (ALT و AST):
برای ارزیابی وضعیت کلی بدن و بررسی احتمال وجود بیماری‌های زمینه‌ای دیگر.
آزمایش‌های ایمونولوژیک:
برای شناسایی آنتی‌بادی‌های خاصی مانند anti-GM1 یا anti-GQ1b که در برخی زیرگروه‌های GBS (مانند نوع میلر فیشر) ممکن است مثبت شوند.
آزمایش بررسی عفونت‌های اخیر:
چون GBS اغلب پس از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی ظاهر می‌شود، ممکن است آزمایش‌هایی برای ویروس‌هایی مانند CMV، EBV، HIV، یا باکتری Campylobacter jejuni درخواست شود.
آزمایش الکترولیت‌ها و گلوکز:
برای ارزیابی وضعیت متابولیک بیمار و رد سایر علل نوروپاتی مانند دیابت یا عدم تعادل الکترولیتی.
الکترومیوگرافی (EMG) و آزمایش‌های هدایت عصبی: این آزمایش‌ها سلامت و عملکرد عضلات اسکلتی و اعصابی که آنها را کنترل می‌کنند را ارزیابی می‌کنند.
تپ نخاعی (سوراخ کردن کمر): برای این روش، پزشک سوزنی را در قسمت تحتانی کمر شما فرو می‌کند تا نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی (CSF) بگیرد. آنها نمونه را به آزمایشگاهی می‌فرستند که یک آسیب‌شناس مواد موجود در آن را بررسی می‌کند. در حدود ۸۰٪ موارد سندرم گیلن باره، مقدار گلبول‌های سفید خون طبیعی و سطح پروتئین مایع مغزی نخاعی (CSF) بالا است. سایر ناهنجاری‌های CSF ممکن است به سایر بیماری‌ها اشاره داشته باشند.
آزمایش تصویربرداری: پزشک ممکن است MRI از ستون فقرات شما را توصیه کند.
کنترل و درمان
برخی از درمان‌ها می‌توانند شدت بیماری را کاهش داده و زمان بهبودی شما را کوتاه کنند. درمان اصلی GBS شامل یکی از دو گزینه زیر است:
تبادل پلاسما (پلاسمافرزیس): در این درمان، دستگاهی پلاسما را از خون جدا می‌کند، آن را تصفیه می‌کند و سپس پلاسما و خون را به بدن برمی‌گرداند. تبادل پلاسما، آنتی‌بادی‌های موجود در پلاسمای فرد را که به اعصاب حمله می‌کنند، فیلتر می‌کند.
درمان ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG): این درمان شامل تزریق داخل وریدی (IV) ایمونوگلوبولین‌ها است، که پروتئین‌هایی هستند که سیستم ایمنی بدن به طور طبیعی برای حمله به ارگانیسم‌های مهاجم می‌سازد. ایمونوگلوبولین‌ها از مجموعه‌ای از هزاران اهداکننده سالم تهیه می‌شوند. IVIG می‌تواند حمله سیستم ایمنی بدن به اعصاب را کاهش دهد.
اگر یکی از این درمان ها را ظرف 2 هفته پس از بروز علائم GBS شروع کنید، می توانید زمان بهبودی را کاهش دهید.
درمان عوارض
اگر این بیماری اعصاب خودکار را تحت تأثیر قرار دهد و تقریباً باعث فلج کامل شود، عوارض GBS می‌تواند ایجاد شود. پزشکان تنفس، ضربان قلب و فشار خون را به دقت کنترل می‌کند. در صورت بروز هرگونه عارضه، آنها به سرعت وارد عمل می‌شوند. نمونه‌هایی از درمان‌های عوارض عبارتند از:
مراقبت‌های تنفسی: اگر GBS بر عضلات تنفسی تأثیر بگذارد، ممکن است به تهویه مکانیکی نیاز باشد. زیرا نارسایی تنفسی تا 30٪ از افراد مبتلا به GBS را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
پیشگیری از لخته شدن خون: پزشک ممکن است برای جلوگیری از ترومبوز ورید عمقی به بیمار هپارین (یک داروی ضد انعقاد) تجویز کند. این اتفاق می‌تواند در صورتی رخ دهد که تقریباً فلج کامل داشته باشد و برای مدت طولانی در تخت بیمارستان بستری باشد.
مایعات وریدی و تغذیه از طریق لوله: اگر در بلع مایعات یا مواد غذایی مشکلی وجود داشته باشد، ممکن است فرد برای جلوگیری از کم‌آبی بدن به مایعات وریدی و برای جلوگیری از سوء تغذیه به لوله بینی-معده نیاز داشته باشد. این موارد همچنین می‌توانند به جلوگیری از ذات‌الریه ناشی از آسپیراسیون کمک کنند.
توانبخشی
با آغاز روند بهبودی، ممکن است پزشک، شما را به یک مرکز توانبخشی ارجاع دهد. در این مرحله، همکاری با تیمی از متخصصان مانند فیزیوتراپیست‌ها و سایر درمانگران برای بازگرداندن توان بدنی و ازسرگیری فعالیت‌های روزمره ضروری خواهد بود. انواع خدمات توانبخشی شامل موارد زیر است:
فیزیوتراپی: این روش درمانی به بهبود حرکت بدن کمک می‌کند. فیزیوتراپیست با شما کار می‌کند تا علائمی مانند درد، خشکی عضلات و ناراحتی را کنترل کرده و با انجام تمریناتی، قدرت عضلات شما را بازگرداند.
کاردرمانی: هدف این درمان، ارتقای توانایی شما در انجام امور روزمره مانند نشستن، ایستادن و جابه‌جایی است. کاردرمانگر همچنین استفاده ایمن و مؤثر از وسایل کمکی را به شما آموزش می‌دهد تا بتوانید با استقلال بیشتری فعالیت کنید.
گفتاردرمانی: در صورتی که سندرم گیلن‌باره (GBS) بر عضلات دهان و گلو تأثیر گذاشته باشد، متخصص گفتاردرمانی به بهبود توانایی بلع و گفتار کمک خواهد کرد.
وسایل کمکی حرکتی: تجهیزاتی مانند عصا، بریس، واکر یا ویلچر می‌توانند حرکت شما را تسهیل کنند، خطر افتادن را کاهش دهند و از خستگی زودرس جلوگیری نمایند.
پیشگیری
در بیشتر موارد، سندرم گیلن باره قابل پیشگیری نیست. اما یکی از راه‌هایی که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به GBS انجام دهید، حفظ سلامت تا حد امکان است. مراحل زیر می‌تواند کمک کند:
- دست‌های خود را مرتباً بشویید.
- از کسانی که آنفولانزای معده یا سایر عفونت‌ها را دارند دوری کنید.
- غذای سالم بخورید و مرتباً ورزش کنید تا به تقویت سیستم ایمنی بدن خود کمک کنید.
- سطوح مشترک مانند میز و پیشخوان، اسباب‌بازی‌ها، دستگیره‌های در، تلفن‌ها و وسایل حمام را تمیز و ضدعفونی کنید.
- تمامی واکسن های لازم را تزریق کنید.
مطالب مشابه:
