تهوع و استفراغ بارداری
تهوع و استفراغ بارداری
تهوع و استفراغ بارداری تقریباً 75% از زنان باردار را تحت تاثیر قرار می دهد. در بیشتر موارد، این عارضه، یک بیماری خفیف است که با اقدامات محافظه کارانه قابل کنترل است و هیچ عوارض جانبی جنینی ایجاد نمی کند. حدود 1% از زنان ممکن است دچار استفراغ شدید بارداری شوند که منجر به پیامدهای نامطلوب در مادر و جنین می گردد.
بیماران مبتلا به تهوع و استفراغ بارداری باید از نظر علل دیگر ارزیابی شوند، به خصوص اگر علائم، مداوم یا غیر عادی ظاهر شوند. درمان اولیه شامل اقدامات محافظه کارانه است از جمله تغییرات رژیم غذایی، حمایت های عاطفی و مصرف مکمل های ویتامین B6.
همچنین چندین درمان دارویی موثر برای زنانی که با درمان اولیه بهبود نمی یابند، وجود دارد. زنان مبتلا به تهوع و استفراغ شدید بارداری ممکن است به مداخلات تهاجمی تری از جمله بستری شدن در بیمارستان، درمان کم آبی و تغذیه تزریقی نیاز داشته باشند.
علاوه بر این، زنانی که سن کمتری دارند، یا مسن هستند، و حتی آن دسته از زنانی که بارداری های چندقلویی یا افزایش باروری (از جمله سقط های جنین) را تجریه می کنند، بیشتر در معرض خطر تهوع و استفراغ بارداری قرار دارند.
استفراغ شدید بارداری، حالتی را توصیف می کند که آنقدر شدید است که می تواند باعث ایجاد اختلالات مایعات و الکترولیت ها شود که اغلب نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. این بیماری تا 1% از زنان باردار را تحت تاثیر قرار می دهد و با استفراغ مداوم (بیش از سه بار در روز) همراه است که منجر به کم آبی شدید، کتونوری، ناهنجاری های الکترولیتی مانند هیپوکالمی و کاهش وزن بیش از 5% می شود.
علاوه بر این، شرایطی مانند، بیماری تروفوبلاستیک بارداری، تریپلوئیدی جنین، تریزومی 21، هیدروپس جنین و بارداری های متعدد، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
علل و پاتوفیزیولوژی
دلایل تهوع و استفراغ بارداری و همچنین استفراغ شدید بارداری ناشناخته است. با این حال، شواهد نشان می دهند که این شرایط با سطح گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) و اندازه توده جفتی مرتبط است که نشان می دهد توده های جفتی ممکن است با وجود و شدت تهوع و استفراغ مرتبط باشند. برخی از زنان با بارداری های مولار هیداتیفورم کامل، که در آن هیج جنین وجود ندارد، تهوع و استفراغ قابل توجهی دارند، که نشان دهنده عوامل جفتی، به ویژه hCG است. زنانی که سطح hCG بالاتری دارند، مانند زنانی که بارداری های چندقلویی، مول های هیداتیفورم یا جنین های مبتلا به سندرم داون دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به تهوع و استفراغ بارداری هستند.
سطح استروژن و پروژسترون نیز ممکن است در این امر دخیل باشد. سایر علل بالقوه شامل پروستاگلاندین های جفتی، سطح سروتونین، اختلال عملکرد تیروئید، افزایش سطح لپتین، اختلال در تنظیم سیستم ایمنی، عفونت هلیکوباکتری پیلوری و اختلال حرکتی دستگاه گوارش است.
همچنین تصور می شود علت این عارضه هورمون هایی باشد که در دوران بارداری در همه زنان تولید می شوند. تحقیقات نشان می دهد که برخی از زنان به دلیل تفاوت های ژنتیکی، تهوع بارداری را بدتر از دیگران تجربه می کنند و این باعث می شود که سطح هورمونی به نام GDF-15 در آنها بالاتر باشد. GDF-15 هورمونی است که توسط جفت تولید می شود و باعث بی اشتهایی و حالت تهوع می شود.
تشخیص
در بیشتر بارداری ها، تهوع و استفراغ خفیف و محدود است. معمولاً ظرف 4 هفته از آخرین دوره قاعدگی شروع می شود و در 9 هفتگی بارداری به اوج خود می رسد. تخمین زده می شود که 60% موارد تا پایان سه ماهه اول بارداری و 87% تا 20 هفتگی بارداری برطرف می شوند. زنانی که علائم غیر معمول دارند (به عنوان مثال، علائم پس از 9 هفتگی بارداری، علائم فراتر از سه ماهه اول بارداری، علائم شدید و استفراغ شدید بارداری) باید برای رد علل بالقوه جدی، ارزیابی شوند.
در زنانی که تهوع و استفراغ بارداری به طور عادی دارند، معاینه فیزیکی معمول کافی است. مگر اینکه علائمی همچون حساسیت شکم، علائم صفاقی، تب، کم آبی قابل توجه و استفراغ شدید بارداری داشته باشند، که پزشک در این مواقع آزمایشات دیگری را درخواست خواهد کرد.
در بیمارانی که معاینه آنها طبیعی است و هیچ علامتی از کم آبی بدن ندارند، هیچ آزمایشی لازم نیست. اگر قبلاً سونوگرافی انجام نشده باشد، در صورت وجود سوءظن بالینی یا افزایش غیر طبیعی سطح hCG، می توان از سونوگرافی برای بررسی وجود بارداری مولار یا چند قلویی استفاده کرد.
علاوه بر این ممکن است پزشک به دلیل سوءظن بالینی آزمایشاتی از جمله: آزمایش شمارش کامل خون، آزمایش ادرار، پانل متابولیک شامل ترانس آمینازها و اندازه گیری هورمون محرک تیروئید، hCG کمی و آزمایش سطح آمیلاز را تجویز کند. سطوح غیر طبیعی بالای hCG نشان دهنده بارداری چندقلویی، بارداری مولار یا در موارد نادر، بارداری دوقلویی با جنین طبیعی است.
پیامدهای مادری و جنینی
در بارداری هایی که حالت تهوع و استفراغ بدون عارضه وجود دارد، خطر سقط جنین و همچنین میزان زایمان زودرس، مرگ جنین و محدودیت رشد کمتر است. با این حال، نوزادانی که در اوایل بارداری، به ویژه در شرایط استفراغ شدید دوران بارداری مادر، وزن کم کردند، در معرض خطر بیشتری برای محدودیت رشد یا وزن کم هنگام تولد هستند.
زنانی که حالت تهوع و استفراغ مقاوم به درمان دارند یا با کاهش وزن همراه هستند، خطر محدودیت رشد جنین و مرگ جنین و همچنین پره اکلامپسی و عوارض مادری مرتبط با استفراغ (مانند پارگی مری، خونریزی شبکیه، سندرم مالوری-وایس، پنوموتوراکس) در آنها افزایش می یابد.
درمان تهوع و استفراغ در بارداری
درمان می تواند از تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی تا استفاده از درمان دارویی متغیر باشد. ممکن است لازم باشد چندین نوع درمان یا ترکیبی از درمان ها را طی چند هفته امتحان کنید تا بهترین روش را برای خود پیدا کنید.
درمان ممکن است تمام علائم تهوع و استفراغ شما را به طور کامل از بین نبرد. هدف این است که علائم قابل تحمل شوند تا بتوانید به اندازه کافی برای رشد مناسب جنین غذا بخورید و مایعات بنوشید و کیفیت زندگی معقولی داشته باشید. خوشبختانه، علائم معمولاً تا اواسط بارداری برطرف می شوند، چه به درمانی نیاز داشته باشید و چه نداشته باشید.
تغییرات رژیم غذایی
تهوع و استفراغ می تواند با مصرف بیش از حد غذا، یا عدم مصرف کافی یا اجتناب کامل از غذا بدتر شود. در اینجا چند راه برای تغییر رژیم غذایی شما وجود دارد که ممکن است به علائم شما کمک کند:
- سعی کنید قبل یا به محض اینکه احساس گرسنگی کردید، غذا بخورید تا از خالی ماندن معده جلوگیری شود.
- به طور مکرر میان وعده بخورید. چندین وعده غذایی کوچک داشته باشید که پروتئین بالا، کربوهیدرات و چربی کمی داشته باشند، نه اینکه چند وعده غذایی بزرگ داشته باشید.
- به یک رژیم غذایی ملایم پایبند باشید.
- به خوبی آب بنوشید.
- مایعات سرد، شفاف و گازدار یا ترش (مثلاً زنجبیل، لیموناد) بنوشید و آنها را به مقدار کم بین وعده های غذایی بنوشید.
- سعی کنید لیموی تازه، نعناع یا پرتقال را بو کنید یا از یک پخش‌کننده روغن با این عطرها استفاده کنید.
از محرک ها اجتناب کنید
یکی از مهم ترین راه ها برای مدیریت حالت تهوع و استفراغ مرتبط با بارداری، اجتناب از بوها، طعم ها و سایر فعالیت هایی است که حالت تهوع را تحریک می کنند. حذف محرک های غذایی، مانند غذاهای تند، شیرین و پرچرب، به برخی افراد کمک می کند.
نمونه های دیگری از محرک ها عبارتند از:
- حذف وعده های غذایی
- کمبود خواب
- اتاق های گرفته
- بوهای تند (مثلاً عطر، مواد شیمیایی، قهوه، غذا، دود)
- گرما و رطوبت
- سر و صدا
- حرکت بصری یا فیزیکی (مثلاً چراغ های چشمک‌زن، رانندگی)
- ورزش بیش از حد
- ترشح بزاق بیش از حد
- احساس خستگی
- سایر نکات مفید
سایر رفتارهایی که ممکن است به پیشگیری یا تسکین علائم کمک کنند، عبارتند از:
- مسواک زدن دندان ها بعد از غذا
- اجتناب از دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا و جلوگیری از تغییر وضعیت سریع. اگر ترشح بزاق بیش از حد دارید، به همراه داشتن یک محفظه یا بطری که بتوانید به جای بلعیدن بزاق، آن را از دهانتان خارج کنید، ممکن است مفید باشد.
- اگر ویتامین دوران بارداری حاوی آهن مصرف می کنید و این علائم شما را بدتر می کند، ویتامین را قبل از خواب مصرف کنید. اگر علائم ادامه پیدا کرد، مصرف ویتامین ها را موقتاً قطع کنید و به پزشک زنان و زایمان خود اطلاع دهید که مصرف آنها را متوقف کرده‌اید. پزشک ممکن است ویتامین های جویدنی دوران بارداری را پیشنهاد کند، زیرا برخی افراد این ویتامین ها را بهتر از ویتامین های قرصی تحمل می کنند.
- اگر مصرف ویتامین های دوران بارداری خود را متوقف کنید، پزشک به شما پیشنهاد می دهد که تا حداقل ۱۴ هفته بارداری، مکملی حاوی ۴۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم اسید فولیک مصرف کنید تا خطر ناهنجاری های مادرزادی کاهش یابد.
درمان های مکمل
درمان های زیر ممکن است در صورت استفاده با سایر درمان ها مفید باشند.
طب سوزنی و طب فشاری
مچ‌بندهای طب فشاری و طب سوزنی به یک درمان محبوب برای تهوع و استفراغ ناشی از بارداری، بیماری حرکتی و سایر علل تبدیل شده‌اند. برخی افراد آنها را مفید می دانند و نه طب سوزنی و نه طب فشاری هیچ عارضه جانبی مضر شناخته شده‌ای برای فرد باردار یا جنین ندارند.
زنجبیل
مصرف غذاهای حاوی زنجبیل (مانند آبنبات چوبی زنجبیلی) می تواند در کنترل تهوع و استفراغ خفیف مفید باشد. دوزهای بالای پودر زنجبیل ممکن است به تسکین تهوع و استفراغ کمک کند. با این حال، مطالعات بیشتری برای تأیید ایمنی و اثربخشی پودر زنجبیل با دوز بالا مورد نیاز است.
هیپنوتیزم و مشاوره
هیپنوتیزم برای برخی افراد مفید است. مشاوره ممکن است برای افرادی که سابقه اضطراب یا افسردگی دارند، مفید باشد.
درمان هایی که باید از آنها اجتناب کرد
محصولات حاوی ماری‌جوانا/THC (و محصولات مشابه مانند روغن های CBD) در دوران بارداری خطرناک هستند و نباید برای خوددرمانی تهوع و استفراغ بارداری استفاده شوند. مصرف طولانی مدت ماری‌جوانا و ترک آن در واقع ممکن است علائم تهوع و استفراغ را افزایش دهد. اثرات طولانی مدت آن بر مغز در حال رشد جنین نیز ناشناخته است.
مایعات و تغذیه
اگر قادر به تحمل غذا یا مایعات نیستید، ممکن است با مایعات و داروهای داخل وریدی (IV) درمان شوید. این کار ممکن است در مطب پزشک زنان یا در بخش اورژانس بیمارستان، بسته به شدت علائم شما انجام شود. ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید.
برای مدت کوتاهی، ممکن است به شما توصیه شود که چیزی نخورید و ننوشید تا معده شما استراحت کند و به داروهای داخل وریدی و مایعات فرصت دهید تا اثر کنند. می توانید به آرامی دوباره شروع به مصرف وعده های غذایی کنید، معمولاً ظرف 24 تا 48 ساعت، وقتی احساس بهتری کردید.
هنگام ترخیص از بیمارستان، مهم است که با پزشک خود در مورد اینکه چه داروهایی را باید در خانه مصرف کنید و برای چه مدت مصرف کنید تا از بستری شدن مجدد در بیمارستان جلوگیری شود، صحبت کنید. اکثر بیماران حتی پس از احساس بهبودی، برای مدتی به مصرف دارو در خانه نیاز دارند. سپس می توان این داروها را با پیشرفت بارداری کاهش داد و سپس قطع کرد.
اگر با وجود درمان با مایعات و داروها، همچنان وزن کم می کنید یا علائم شدیدی را تجربه می کنید، پزشک شما ممکن است اشکال دیگری از تغذیه، مانند استفاده از لوله بینی-معده یا تغذیه تکمیلی از طریق داخل وریدی را در نظر بگیرد.
داروها
داروهایی که حالت تهوع و استفراغ را کاهش می دهند در بسیاری از افراد مؤثر هستند. برخی از افراد برای تسکین مؤثر علائم به بیش از یک دارو نیاز دارند. هیچ یک از داروهایی که در زیر مورد بحث قرار می گیرند، مضر شناخته نشده‌اند. قبل از مصرف هرگونه داروی بدون نسخه یا تجویزی جدید، از جمله مکمل های غذایی و گیاهی، حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان خود صحبت کنید.
ویتامین B6 و دوکسیلامین
مکمل های ویتامین B6 می توانند علائم تهوع خفیف تا متوسط را کاهش دهند، اما معمولاً به استفراغ کمکی نمی کنند. دوکسیلامین دارویی است که می تواند استفراغ را کاهش دهد و ممکن است با ویتامین B6 ترکیب شود. ترکیبات ویتامین B6 و فرمولاسیون های دوکسیلامین برای درمان اولیه تهوع با تجویز پزشک امکان پذیر است.
آنتی هیستامین ها
آنتی هیستامین ها، گاهی اوقات می توانند به تسکین حالت تهوع و استفراغ مرتبط با بارداری کمک کنند. خواب آلودگی یک عارضه جانبی رایج در این داروها است.
همچنین داروهای ضد تهوع که با نسخه پزشک در دسترس هستند.
زمان مراجعه به پزشک
بسیاری از افراد، به ویژه افرادی که حالت تهوع و/یا استفراغ خفیف دارند، نیازی به درمان پزشکی ندارند، اما همچنان باید در صورت بروز علائم، به پزشک زنان و زایمان خود مراجعه کنند. سپس پزشک می تواند پیشنهاداتی برای کاهش علائم ارائه دهد یا تشخیص دهد که آیا درمان با دارو توصیه می شود یا خیر.
در صورت مشاهده علائم زیر فوراً به پزشک زنان و زایمان خود مراجعه کنید:
- علائم کم آبی بدن، از جمله، ادرار کم، ادرار تیره رنگ یا سرگیجه هنگام ایستادن.
- استفراغ مکرر در طول روز، به خصوص اگر در استفراغ خود خون مشاهده کردید.
- درد یا گرفتگی شکم یا لگن.
- ناتوانی در نگه داشتن غذا یا نوشیدنی بیش از 12 ساعت.
- کاهش وزن بیش از 2.3 کیلوگرم.
- تب یا اسهال که پس از هفته 24 بارداری شروع می شود.
- احساس ناامیدی، تمایل به سقط جنین یا افکار خودکشی به دلیل شدت علائم تهوع و استفراغ.
سپس، ممکن است پزشک یک یا چند آزمایش برای تعیین اینکه آیا علت دیگری برای تهوع و استفراغ وجود دارد یا خیر، توصیه شود. این آزمایش ها ممکن است شامل آزمایش خون، آزمایش ادرار یا معاینه سونوگرافی باشد.
مطالب مشابه:
