آزمایش CBC (شمارش کامل خون)
آزمایش CBC (شمارش کامل خون)
شمارش کامل خون CBC، یک آزمایش خون است که مقدار و اندازه گلبولهای قرمز، هموگلوبین، گلبولهای سفید و پلاکتها را اندازهگیری میکند. یک پزشک میتواند از آن برای نظارت و تشخیص شرایط پزشکی و بررسی سلامت سیستم ایمنی شما استفاده کند. عفونتها، داروها، کم خونی و سرطان میتوانند نتایج غیرطبیعی ایجاد کنند.
برای آزمایش CBC، پزشک آزمایش خون برای شما تجویز میکند. این آزمایش میزان گلبولهای قرمز، هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در گلبولهای قرمز شما حمل میکند)، گلبولهای سفید و پلاکتها و همچنین سلولهای خونی شما را اندازهگیری میکند.
همراه با CBC، پزشک شما ممکن است یک اسمیر خون محیطی را تجویز کند، زیرا این به پزشک نشان میدهد که سلولهای خونی شما زیر میکروسکوپ به چه شکلی است.
شمارش کامل خون یا CBC، یک آزمایش آسان و بسیار رایج است که اختلالات خاصی را که میتواند بر سلامت شما تأثیر بگذارد، غربالگری میکند.
چه زمانی به آزمایش خون CBC نیاز هست؟
پزشک شما ممکن است آزمایش CBC را در شرایط زیر تجویز کند:
به عنوان بخشی از یک معاینه بهداشتی معمولی
جهت بررسی علائم غیر قابل توضیح، مانند تب، کاهش وزن ناخواسته، تعریق شبانه، کبودی، خونریزی یا خستگی
جهت نظارت بر وضعیت سلامتی مداوم، مانند سرطان یا بیماری مزمن کلیوی (CKD).
برای نظارت بر اینکه چه نوع درمان و دارویی برای شما تاثیر دارد. به عنوان مثال، برخی درمانها میتوانند تعداد گلبولهای سفید خون را کاهش دهند و سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کنند.
برای نظارت بر سلامت خود در دوران بارداری
آزمایش خون CBC چه چیزی را نشان می دهد؟
یک آزمایش CBC میتواند به پزشک شما بگوید که آیا موارد زیر را دارید:
- کم خونی (سطح پایین گلبولهای قرمز یا هموگلوبین).
- اریتروسیتوز (غلظت بالای گلبولهای قرمز).
- لکوسیتوز (شمارش سفید خون بالا).
- لکوپنی (کم شدن شمارش سفید خون).
- ترومبوسیتوز (تعداد پلاکت بالا).
- ترومبوسیتوپنی (تعداد کم پلاکتها).
اینها میتوانند نشانههای بسیاری از بیماریها، از جمله عفونت، سرطان، شرایط خونی و عوارض جانبی دارو باشند. اما پزشک شما میتواند از نتایج CBC، همراه با علائم شما، برای محدود کردن یا تشخیص علت استفاده کند.
شمارش کامل خون یکی از رایجترین آزمایشات خونی است که به دلایل مختلف انجام میشود:
بررسی سلامت کلی:
تجویز یک آزمایش خون کامل میتواند بخشی از معاینه باشد تا از سلامت فرد مطمئن شود و مواردی مانند کم خونی یا لوسمی را بررسی کند.
تشخیص یک وضعیت پزشکی:
اگر فردی احساس ضعف، خستگی یا تب دارد، آزمایش خون کامل میتواند به تشخیص آنچه در حال وقوع است کمک کند. همچنین میتواند به پزشکان کمک کند تا بفهمند که چرا یک فرد ورم، درد، کبودی یا خونریزی دارد.
برای بررسی هر گونه وضعیت سلامتی:
یک آزمایش خون کامل میتواند به پیگیری مواردی که روی سلولهای خونی تأثیر میگذارد کمک کند.
برای نظارت بر پیشرفت درمان پزشکی:
یک شمارش کامل خون ممکن است برای نظارت بر پیشرفت درمان با داروهایی که بر تعداد سلولهای خون و تابش تأثیر میگذارند انجام شود.
موارد استفاده از تست CBC
شمارش کامل خون (CBC) یک آزمایش خون رایج است که اطلاعات ارزشمندی در مورد ترکیب و سلامت خون شما ارائه میدهد. CBC اجزای مختلف خون شما را اندازه گیری میکند و برای چندین هدف تشخیصی و غربالگری استفاده میشود. در اینجا کاربردهای کلیدی تست CBC آورده شده است:
غربالگری و ارزیابی سلامت عمومی:
یک CBC اغلب به عنوان یک ابزار غربالگری معمول در طی معاینات منظم برای ارزیابی سلامت کلی و تشخیص مشکلات بالقوه سلامت استفاده میشود.
تشخیص کم خونی:
CBC با اندازه گیری سطح گلبولهای قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت به تشخیص انواع مختلف کم خونی کمک میکند. کم خونی وضعیتی است که با کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون یا سطوح پایین هموگلوبین مشخص میشود که منجر به علائمی مانند خستگی و ضعف میشود.
تشخیص عفونت:
شمارش گلبولهای سفید (WBC) و دیفرانسیل اجزای ضروری CBC هستند که میتوانند وجود عفونت یا التهاب را نشان دهند. افزایش تعداد WBC ممکن است نشان دهنده عفونت مداوم باشد.
نظارت بر شرایط التهابی:
CBC در نظارت بر شرایط مرتبط با التهاب، مانند اختلالات خود ایمنی یا بیماریهای مزمن، ارزشمند است. افزایش تعداد WBC و سایر پارامترها ممکن است نشان دهنده التهاب باشد.
ارزیابی اختلالات خونریزی:
تعداد پلاکت و سایر پارامترهای موجود در CBC میتواند به ارزیابی خطر اختلالات خونریزی کمک کند. شمارش پایین پلاکتها ممکن است نشان دهنده تمایل به خونریزی بیش از حد باشد.
شناسایی اختلالات خونی:
ناهنجاری در مورفولوژی گلبولهای قرمز یا تغییرات در اندازه و شکل سلول میتواند نشان دهنده اختلالات خونی خاص، مانند تالاسمی یا بیماری سلول داسی باشد.
ارزیابی سلامت مغز استخوان:
CBC اطلاعاتی در مورد سلامت و عملکرد مغز استخوان، جایی که سلولهای خونی در آن تولید میشود، ارائه میدهد. تغییرات در تعداد سلولها ممکن است نشان دهنده اختلالات مغز استخوان باشد.
نظارت بر درمان سرطان:
افرادی که تحت درمان سرطان قرار میگیرند، مانند شیمیدرمانی، ممکن است آزمایشهای CBC را برای نظارت بر تأثیر درمان بر تعداد سلولهای خون انجام دهند.
عملکرد تست CBC
در طول آزمایش CBC، یک کامپیوتر ویژه اندازه گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید (لکوسیتها) و پلاکتها (ترومبوسیتها) را میشمار و به آن نظارت میکند. اگر پزشک شما CBC با دیفرانسیل تجویز کند، انواع مختلف گلبولهای سفید و سلولهای نابالغ را نیز در نمونه شما میشمارد. اگر چیزی در مورد نتایج شما نامشخص باشد، یک آسیب شناس نمونه شما را زیر میکروسکوپ بررسی میکند تا نتایج رایانه را تأیید کند.
آزمایش CBC معمولاً شامل موارد زیر است:
تعداد گلبولهای سفید (WBC، لکوسیت)
گلبولهای سفید از بدن در برابر عفونت محافظت میکنند. اگر عفونت ایجاد شود، گلبولهای سفید خون به باکتری، ویروس یا سایر ارگانیسمهای عامل آن حمله کرده و آنها را از بین میبرند. گلبولهای سفید خون بزرگتر از گلبولهای قرمز هستند اما تعدادشان کمتر است. وقتی فردی به عفونت باکتریایی مبتلا میشود، تعداد گلبولهای سفید خیلی سریع افزایش مییابد. از تعداد گلبولهای سفید خون گاهی برای یافتن عفونت یا نحوه برخورد بدن با درمان سرطان استفاده میشود.
انواع گلبولهای سفید (دیفرانسیل WBC)
انواع اصلی گلبولهای سفید خون عبارتند از: نوتروفیلها، لنفوسیتها، مونوسیتها، ائوزینوفیلها و بازوفیلهاست. نوتروفیلهای نابالغ که نوتروفیلهای نواری نامیده میشوند نیز بخشی از این آزمایش هستند. هر نوع سلول نقش متفاوتی در محافظت از بدن ایفا میکند. تعداد هر یک از این نوع گلبولهای سفید اطلاعات مهمی در مورد سیستم ایمنی بدن میدهد. تعداد بسیار زیاد یا بسیار کمی از انواع مختلف گلبولهای سفید خون میتواند به یافتن عفونت، واکنش آلرژیک یا سمی به داروها یا مواد شیمیایی و بسیاری از بیماریها مانند سرطان خون کمک کند.
شمارش گلبولهای قرمز (RBC)
گلبولهای قرمز خون، اکسیژن را از ریهها به سایر قسمتهای بدن حمل میکنند. آنها همچنین دی اکسید کربن را به ریهها برمیگرداند تا بتوان آن را بازدم کرد. اگر تعداد RBC کم باشد (کم خونی)، بدن ممکن است اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت نکند. اگر شمارش بیش از حد زیاد باشد (شرایطی به نام پلی سیتمی)، این احتمال وجود دارد که گلبولهای قرمز خون به هم متصل شوند و رگهای خونی ریز (مویرگها) را مسدود کنند. این همچنین باعث میشود گلبولهای قرمز خون شما نتوانند اکسیژن را دریافت کنند.
هماتوکریت (HCT، حجم سلول بسته، PCV)
این آزمایش میزان فضای (حجم) گلبولهای قرمز خون را اندازه گیری میکند. مقدار به صورت درصدی از گلبولهای قرمز در یک حجم خون داده میشود. به عنوان مثال، هماتوکریت 38 به این معنی است که 38 درصد از حجم خون از گلبولهای قرمز تشکیل شده است. مقادیر هماتوکریت و هموگلوبین دو آزمایش اصلی هستند که وجود کم خونی یا پلی سیتمی را نشان میدهند.
هموگلوبین (Hgb)
مولکول هموگلوبین گلبولهای قرمز خون را پر میکند، اکسیژن را حمل میکند و به سلولهای خونی رنگ قرمز میدهد. آزمایش هموگلوبین میزان هموگلوبین خون را اندازه گیری میکند. این معیار خوبی است برای اینکه خون چقدر میتواند اکسیژن را در سراسر بدن دریافت کند.
شاخصهای گلبول قرمز
سه شاخص گلبول قرمز وجود دارد: میانگین حجم سلولی (MCV)، میانگین هموگلوبین گلبولی (MCH) و میانگین غلظت هموگلوبین بدنی (MCHC).
آنها توسط یک دستگاه اندازه گیری میشوند و مقادیر آنها از اندازه گیریهای دیگر در CBC بدست میآید. MCV اندازه گلبولهای قرمز را نشان میدهد. مقدار MCH مقدار هموگلوبین در یک گلبول قرمز متوسط است. MCHC غلظت هموگلوبین را در یک گلبول قرمز متوسط اندازه گیری میکند. این اعداد به تشخیص انواع کم خونی کمک میکند. عرض توزیع گلبول قرمز (RDW) نیز قابل اندازه گیری است. نشان میدهد که آیا سلولها همه یکسان هستند یا اندازه یا شکلهای متفاوتی دارند.
تعداد پلاکتها (ترومبوسیتها)
پلاکتها (ترومبوسیتها) کوچکترین نوع سلولهای خونی هستند. آنها در لخته شدن خون مهم هستند. هنگامی که خونریزی رخ میدهد، پلاکتها متورم میشوند، به هم میچسبند و یک پلاگین چسبنده تشکیل میدهند که به توقف خونریزی کمک میکند. اگر تعداد پلاکتها خیلی کم باشد، خونریزی کنترل نشده ممکن است مشکل ساز باشد. اگر تعداد پلاکتها بیش از حد باشد، احتمال تشکیل لخته خون در رگ خونی وجود دارد. همچنین پلاکتها ممکن است در سخت شدن شریانها (آترواسکلروز) دخیل باشند.
میانگین حجم پلاکت (MPV)
میانگین حجم پلاکتها، میزان متوسط (حجم) پلاکتها را اندازه گیری میکند. MPV همراه با شمارش پلاکت برای تشخیص برخی بیماریها استفاده میشود. اگر تعداد پلاکتها نرمال باشد، MPV همچنان میتواند خیلی زیاد یا خیلی کم باشد.
آمادگی لازم برای آزمایش CBC:
برای آمادگی جهت آزمایش CBC نیازی به دستورالعملهای خاصی ندارید. شما میتوانید طبق معمول غذا بخورید، مایعات بنوشید و داروهای خود را مصرف کنید. اما اگر پزشک شما همزمان برای سایر آزمایشهای خون نمونهگیری تجویز میکند، ممکن است دستورالعملهای خاصی برای این آزمایشها داشته باشید.
نتایج آزمایش CBC به چه معناست؟
نتایج آزمایش بر اساس تعداد سلولهای خونی شما متفاوت خواهد بود. در اینجا نتایج طبیعی برای بزرگسالان آمده است، اما آزمایشگاههای مختلف ممکن است تغییرات جزئی را ارائه دهند:
سطح اجزای خون طبیعی:
گلبول قرمز در مردان: 4.32-5.72 میلیون سلول در mcL
در زنان: 3.90-5.03 میلیون سلول در mcL
هموگلوبین در مردان: 135-175 گرم در لیتر
در زنان: 120-155 گرم در لیتر
هماتوکریت در مردان: 38.8-50.0 درصد
در زنان: 34.9-44.5 درصد
تعداد گلبولهای سفید 3500 تا 10500 سلول در میکرولیتر
تعداد پلاکت 150000 تا 450000/mcL
CBC یک تست تشخیصی قطعی نیست. تعداد سلولهای خونی که خیلی زیاد یا خیلی کم هستند میتوانند نشاندهنده طیف وسیعی از شرایط باشند. آزمایشات تخصصی برای تشخیص یک بیماری خاص مورد نیاز است. شرایطی که میتواند باعث CBC غیرطبیعی شود و ممکن است نیاز به آزمایش اضافی داشته باشد عبارتند از:
- کمبود آهن یا سایر ویتامینها و مواد معدنی
- اختلالات خونریزی
- بیماری قلبی
- اختلالات خود ایمنی
- مشکلات مغز استخوان
- سرطان
- عفونت یا التهاب
- واکنش به دارو
اگر CBC شما سطوح غیرطبیعی را نشان دهد، پزشک ممکن است آزمایش خون دیگری را برای تایید نتایج تجویز کند. آنها همچنین ممکن است آزمایشهای دیگری را برای کمک به ارزیابی بیشتر وضعیت شما و تأیید تشخیص تجویز کنند.
نتیجه گیری
شمارش کامل خون یک آزمایش خون رایج است که پزشکانن برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سلامت شما از آن استفاده میکنند. ممکن است به عنوان بخشی از یک معاینه معمولی یا برای کمک به پزشک خود در درک علائمی که دارید این آزمایش را انجام دهید.
در حالی که انتظار برای نتایج یک آزمایش ممکن است شما را مضطرب کند، یادآوری این نکته میتواند مفید باشد که نتایج یک CBC سرنخهای مهمی در مورد آنچه در بدن شما اتفاق میافتد به پزشک شما میدهد. این سرنخها میتوانند به شما کمک کنند تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید تا به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید.
مطالب مشابه:
