بیماری‌ های گوارشی

بیماری‌ های گوارشی شایع هستند و می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. ما در این مقاله به بررسی ده بیماری رایج گوارشی پرداخته‌ایم و در مورد علل، علائم و گزینه‌های درمانی موجود توضیح داده‌ایم. با درک این بیماری‌ها، افراد می‌توانند اقداماتی را برای بهبود سلامت گوارش و سلامت کلی خود انجام دهند.

بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)

بیماری رفلاکس معده (GERD) یک بیماری مزمن در بیماری‌های گوارشی است که در آن اسید معده به طور مکرر به مری برگشته و باعث تحریک و ناراحتی می‌شود. شایع‌ترین علائم GERD عبارتند از: سوزش سر دل، رگورژیتاسیون و مشکل در بلع. با گذشت زمان، GERD می‌تواند منجر به عوارض شدیدتر، مانند زخم مری، تنگی، و مری بارت، یک بیماری پیش سرطانی شود.

علت اصلی GERD ضعیف شدن اسفنکتر تحتانی مری (LES) است که حلقه‌ای از عضله می‌باشد و به عنوان دریچه بین معده و مری عمل می‌کند. هنگامی که LES به درستی بسته نمی‌شود یا به طور نامناسب شل می‌شود، اسید معده می‌تواند به مری برگردد. عوامل خطر GERD عبارتند از: چاقی، بارداری، سیگار، فتق هیاتال و برخی داروها مانند آنتی هیستامین‌ها، مسدود کننده‌های کانال کلسیم و داروهای ضد افسردگی.

تغییرات سبک زندگی می‌تواند به مدیریت علائم GERD کمک کند. اینها ممکن است شامل: کاهش وزن، اجتناب از غذاهای محرک (مانند غذاهای تند یا چرب) و مصرف وعده‌های غذایی کوچکتر باشد. آنتی اسیدهای بدون نسخه می‌توانند تسکین کوتاه مدتی برای علائم خفیف GERD ایجاد کنند. با این حال، استفاده طولانی مدت از آنتی اسیدها می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند اسهال و مشکلات کلیوی شود.

سنگ کیسه صفرا در بیماری‌ های گوارشی

سنگ‌های صفراوی رسوبات سخت شده صفرا هستند که در کیسه صفرا، اندام کوچکی که در زیر کبد قرار دارد، تشکیل می‌شوند. اندازه آنها از یک دانه شن تا یک توپ گلف متغیر است و اگر مجاری صفراوی را مسدود کنند می‌توانند باعث درد و التهاب شوند. علائم شایع عبارتند از: درد ناگهانی و شدید در قسمت بالای سمت راست شکم، درد در شانه راست، حالت تهوع، استفراغ و تب.

دو نوع اصلی سنگ کیسه صفرا وجود دارد: سنگ‌های کلسترولی و سنگ‌های رنگدانه.

سنگ‌های کلسترولی، رایج‌ترین نوع، عمدتاً از کلسترول حل نشده تشکیل شدند. در حالی که سنگ‌های رنگدانه از بیلی روبین، ماده‌ای که از تجزیه گلبول‌های قرمز به دست می‌آید، تشکیل می‌شوند. سنگ‌های صفراوی زمانی ایجاد می‌شوند که در مواد تشکیل‌دهنده صفرا، مانند کلسترول یا بیلی روبین بیش از حد، عدم تعادل وجود داشته باشد، یا زمانی که کیسه صفرا به درستی تخلیه نمی‌شود.

عوامل خطر برای سنگ کیسه صفرا عبارتند از: چاقی، کاهش وزن سریع، رژیم غذایی پرچرب یا کلسترول بالا، دیابت، سابقه خانوادگی این بیماری و برخی داروها مانند داروهای ضد بارداری خوراکی حاوی استروژن. زنان و افراد بالای 40 سال و افراد با سابقه خانوادگی سنگ کیسه صفرا نیز در معرض خطر بیشتری هستند.

بیماری سلیاک

بیماری سلیاک یک اختلال خود ایمنی و از انواع بیماری‌ های گوارشی است که در آن مصرف گلوتن، پروتئینی که در گندم، چاودار و جو یافت می‌شود، منجر به آسیب به روده کوچک می‌شود. این آسیب جذب مواد مغذی را مختل می‌کند و باعث ایجاد طیفی از علائم گوارشی و غیر گوارشی می‌شود. علائم شایع شامل: اسهال، نفخ، درد شکم، خستگی، کاهش وزن و کم خونی است. علائم غیر گوارشی ممکن است شامل: درد مفاصل، بثورات پوستی، پوکی استخوان و مسائل عصبی مانند میگرن یا نوروپاتی محیطی باشد.

بیماری سلیاک به چه صورت ایجاد می‌شود؟

بیماری سلیاک در اثر پاسخ ایمنی غیرطبیعی به گلوتن در افراد مستعد ژنتیکی ایجاد می‌شود. وقتی افراد مبتلا به بیماری سلیاک گلوتن مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی آنها با حمله به پرزها واکنش نشان می‌دهد، برآمدگی‌های کوچک و انگشت مانندی که روده کوچک را می‌پوشاند و به جذب مواد مغذی کمک می‌کند. این آسیب می‌تواند منجر به سوء جذب مواد مغذی و انواع مشکلات سلامتی شود.

تنها درمان موثر برای بیماری سلیاک یک رژیم غذایی سخت بدون گلوتن است که به روده کوچک اجازه می‍دهد تا بهبود یابد و از آسیب بیشتر جلوگیری کند. این شامل پرهیز از غذاهای حاوی گندم، چاودار و جو، و همچنین بسیاری از غذاهای فرآوری است که ممکن است حاوی منابع پنهان گلوتن باشند.

بیماری کرون

بیماری کرون نوعی بیماری التهابی روده (IBD) است که با التهاب دستگاه گوارش مشخص می‍شود. این بیماری منجر به درد شکمی، اسهال، کاهش وزن و سوء تغذیه می‍شود. این التهاب می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را درگیر کند، اما معمولاً انتهای روده کوچک (ایلئوم) و ابتدای روده بزرگ (کولون) را درگیر می‌کند. علائم می‍تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است شامل تب، خستگی و زخم‍های دهان باشد.

هدف گزینه‌های درمانی بیماری کرون کاهش التهاب، کنترل علائم و جلوگیری از عوارض است. داروهای مورد استفاده در مدیریت بیماری کرون شامل: کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب، سرکوب کننده‌های ایمنی برای سرکوب سیستم ایمنی و آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان یا پیشگیری از عفونت‌ها هستند. درمان‌های بیولوژیکی، مانند عوامل ضد تومور نکروز فاکتور (TNF)، ممکن است در موارد متوسط تا شدید برای هدف قرار دادن پروتئین‌های خاص درگیر در فرآیند التهابی استفاده شود.

کولیت زخمی در بیماری‌ های گوارشی

کولیت اولسراتیو نوع دیگری از IBD است که باعث التهاب و زخم در پوشش روده بزرگ (کولون) و رکتوم می‌شود. علائم شامل: درد شکم، اسهال مخلوط با خون یا چرک، خستگی، کاهش وزن و کم خونی است. شدت علائم می‌تواند متفاوت باشد و اغلب از یک الگوی شعله ور شدن و دوره‌های بهبودی پیروی می‌کند.

علت دقیق کولیت اولسراتیو ناشناخته است، اما احتمالاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمنی را شامل می‌شود. عوامل خطر شامل: سابقه خانوادگی IBD، سیگار و استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) است.

هدف گزینه‌های درمانی کولیت اولسراتیو کنترل التهاب، مدیریت علائم و جلوگیری از عوارض است. داروهای مورد استفاده در مدیریت کولیت اولسراتیو شامل: داروهای ضد التهابی مانند آمینوسالیسیلات‌ها و کورتیکواستروئیدها، سرکوب‌کننده‌های ایمنی و درمان‌های بیولوژیک مانند عوامل ضد تومور نکروز فاکتور (TNF) و آنتاگونیست‌های گیرنده اینتگرین می‌باشند.

سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک اختلال عملکردی شایع بیماری‌های گوارشی است که با درد مزمن شکمی، نفخ، و تغییر عادات روده مانند اسهال یا یبوست، بدون هیچ گونه ناهنجاری ساختاری قابل شناسایی مشخص می‌شود. علت دقیق IBS نامشخص است. اما ممکن است شامل ناهنجاری‌هایی در تعامل روده و مغز، تغییر حرکت روده، افزایش حساسیت به درد یا تغییرات در میکروبیوتای روده باشد.

سه نوع اصلی IBS وجود دارد که بر اساس عادت غالب روده طبقه بندی می‌شوند: IBS با یبوست (IBS-C)، IBS همراه با اسهال (IBS-D) و IBS مختلط (IBS-M). تشخیص IBS معمولاً شامل رد کردن سایر بیماری‌های گوارشی و استفاده از معیارهای رم است، مجموعه‌ای از علائم خاص که باید برای مدت معینی وجود داشته باشد تا تشخیص IBS ایجاد شود.

درمان IBS بر مدیریت علائم تمرکز دارد و اغلب شامل ترکیبی از تغییرات رژیم غذایی، تکنیک‌های مدیریت استرس و داروها می‌شود. تغییرات رژیم غذایی ممکن است شامل: افزایش مصرف فیبر، پیروی از یک رژیم غذایی کم FODMAP (رژیم غذایی کم حاوی الیگوساکاریدهای قابل تخمیر، دی ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی ال‌ها) یا اجتناب از غذاهای محرک خاص باشد. تکنیک‌های مدیریت استرس، مانند تمرین‌های تمدد اعصاب، تمرکز حواس یا درمان شناختی-رفتاری نیز می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند.

هموروئید در بیماری‌های گوارشی

هموروئید، سیاهرگ‌های متورم در قسمت پایین رکتوم و مقعد هستند، شبیه به رگ‌های واریسی. آنها می‌توانند باعث درد، خارش و خونریزی در هنگام اجابت مزاج شوند. هموروئید می‌تواند داخلی باشد، در داخل راست روده ایجاد شود، یا خارجی باشد که در زیر پوست اطراف مقعد ایجاد می‌شود.

علل شایع هموروئید عبارتند از: یبوست مزمن، زور زدن در هنگام اجابت مزاج، چاقی، بارداری و سبک زندگی بی‌تحرک. سن نیز یکی از عوامل موثر است. زیرا بافت‌هایی که از وریدهای راست روده و مقعد حمایت می‌کنند می‌توانند در طول زمان ضعیف شده و کشیده شوند.

برای جلوگیری از بواسیر، تغییرات سبک زندگی مانند افزایش مصرف فیبر، مصرف آب فراوان، انجام فعالیت بدنی منظم و اجتناب از نشستن طولانی مدت می‌تواند مفید باشد. حفظ وزن سالم و انجام عادات خوب روده، مانند زور نزدن در حین اجابت مزاج و به تأخیر انداختن تمایل به اجابت مزاج نیز می‌تواند خطر ابتلا به هموروئید را کاهش دهد.

گزینه‌های درمانی هموروئید شامل: کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه برای تسکین درد و التهاب، حمام نشسته (حمام آب گرم که با خیساندن ناحیه مقعد را تسکین می‌دهد) و تغییر شیوه زندگی مانند افزایش مصرف فیبر و اجتناب از نشستن طولانی مدت است. در برخی موارد، اقدامات پزشکی ممکن است برای درمان هموروئید ضروری باشد.

اینها می تواند شامل: استفاده از باند لاستیکی، که در آن یک نوار لاستیکی در اطراف پایه هموروئید قرار می‌گیرد تا جریان خون آن قطع شود. اسکلروتراپی، که شامل تزریق یک محلول شیمیایی به بواسیر برای کوچک کردن آن است، یا برداشتن جراحی (هموروئیدکتومی) در مواقع شدید است.

دیورتیکولیت

دیورتیکولیت وضعیتی است که در آن کیسه‌های کوچکی به نام دیورتیکولا در پوشش روده بزرگ ایجاد می‌شود و ملتهب یا عفونی می‌شوند. دیورتیکول‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که نقاط ضعیف دیواره روده به سمت بیرون برآمده می‌شوند و حفره‌هایی ایجاد می‌کنند که می‌توانند غذا و باکتری‌های هضم نشده را جمع کنند. علائم دیورتیکولیت شامل: درد شکمی، تب، حالت تهوع و تغییر در عادات روده است.

عوامل خطر برای دیورتیکولیت عبارتند از: افزایش سن، رژیم غذایی کم فیبر، چاقی و بی تحرکی است. یبوست مزمن و زور زدن در حین حرکات روده نیز می‌تواند خطر ابتلا به دیورتیکول را افزایش دهد.

گزینه‌های درمانی دیورتیکولیت به شدت بیماری بستگی دارد و ممکن است شامل: آنتی بیوتیک برای درمان عفونت، رژیم غذایی مایع یا کم فیبر برای بهبود روده بزرگ، مسکن‌ها و داروهای ضد التهابی باشد. در موارد شدید، بستری شدن در بیمارستان برای آنتی بیوتیک داخل وریدی (IV) ممکن است مورد نیاز باشد.

اگر عوارضی مانند آبسه، سوراخ شدن یا انسداد روده بزرگ رخ دهد، ممکن است جراحی برای برداشتن قسمت آسیب دیده کولون یا تخلیه آبسه ضروری باشد.

نفخ معده در بیماری‌ های گوارشی

نفخ معده یک عامل شایع بیماری‌های گوارشی است که با احساس پری، سفتی یا تورم در شکم مشخص می‌شود. این عامل می‌تواند با درد شکم، گاز و تغییر در عادات روده همراه باشد. عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد نفخ نقش داشته باشند. از جمله: بلعیدن هوا هنگام خوردن یا آشامیدن، مصرف غذاهای تولید کننده گاز، عدم تحمل غذایی و شرایط گوارشی مانند IBS، GERD یا بیماری سلیاک.

برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها مانند نوشیدنی‌های گازدار، لوبیا، عدس، سبزیجات چلیپایی (مانند بروکلی، گل کلم و کلم) و غذاهای پرچرب یا سرخ‌شده باعث ایجاد نفخ می‌شوند. عدم تحمل غذایی، مانند عدم تحمل لاکتوز یا سوء جذب فروکتوز نیز می‌تواند منجر به نفخ شود. زیرا بدن در تلاش برای تجزیه و جذب مواد مزاحم است.

برای جلوگیری از نفخ، تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند مفید باشد. اینها شامل: مصرف آهسته غذا برای جلوگیری از بلعیدن هوا، مصرف وعده‌های غذایی کوچکتر در طول روز و محدود کردن غذاهای تولید کننده گاز است. مصرف آب زیاد، انجام فعالیت بدنی منظم و رسیدگی به هر گونه بیماری زمینه‌ای گوارشی نیز می‌تواند به کاهش نفخ کمک کند.

در برخی موارد، داروهای بدون نسخه مانند آنتی اسیدها، سایمتیکون (دارویی که به شکستن حباب‌های گاز در دستگاه گوارش کمک می‌کند) یا پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفیدی که می‌توانند به هضم کمک کرده و تولید گاز را کاهش دهند) ممکن است برای کاهش نفخ استفاده شوند.

اگر نفخ ادامه یابد یا با درد شدید، کاهش وزن یا سایر علائم نگران کننده همراه باشد، ضروری است که برای تعیین علت زمینه‌ای و دریافت درمان مناسب با یک پزشک مشورت کنید.

نتیجه گیری

درک شرایط رایج بیماری‌های گوارشی و علل، علائم و گزینه‌های درمانی آنها برای حفظ سلامت گوارشی ضروری است. اگر مشکوک هستید که ممکن است یکی از این شرایط را داشته باشید، مهم است که برای ارزیابی مناسب و برنامه درمانی مناسب با یک پزشک متخصص مشورت کنید. با انجام اقدامات پیشگیرانه برای رسیدگی به بیماری‌های گوارشی، افراد می‌توانند سلامت و رفاه کلی خود را بهبود بخشند.

مطالب مشابه:

Blog