آزمایش دی دایمر D-dimer

آزمایش دی دایمر D-dimer یک آزمایش خون ساده است که می‌تواند به پزشک در تشخیص لخته خون و آمبولی کمک کند. اگر سطح بالایی از D-dimer در خون وجود داشته باشد، ممکن است پزشک بخواهد برای تعیین تشخیص، آزمایش‌های خون و/یا روش‌های تصویربرداری بیشتری تجویز کند.

نمونه خون آزمایش D-Dimer

آزمایش D-dimer قطعات پروتئینی را که با حل شدن لخته خون آزاد می‌شوند اندازه گیری می‌کند.

تست دی دایمر چیست؟

آزمایش D-dimer یک آزمایش خون است که D-dimer را اندازه گیری می‌کند، که قطعه پروتئینی است که بدن هنگام حل شدن لخته خون در بدن تولید می‌کند. D-dimer معمولاً غیرقابل تشخیص است یا فقط در سطح بسیار پایین قابل تشخیص است. مگر اینکه بدن در حال تشکیل و شکستن لخته‌های خونی قابل توجهی باشد.

نتیجه آزمایش D-dimer مثبت یا بالا ممکن است نشان دهنده یک وضعیت لخته شدن خون است، اما تضمین نمی‌کند که فرد یک وضعیت لخته شدن خون دارد. آزمایش دی دایمر نمی‌تواند نوع وضعیت لخته شدن خون را نشان دهد یا لخته در کجای بدن قرار دارد.

لخته شدن خون چگونه عمل می‌کند؟

لخته شدن خون، زمانی که برای هدف مورد نظر یا طبیعی خود عمل می‌کند، یک فرآیند مهم و ضروری است که از از دست دادن خون بیش از حد در هنگام آسیب جلوگیری می‌کند. هنگامی که یک رگ خونی یا بافتی در بدن آسیب می‌بیند و خونریزی می‌کند، بدن فرآیندی به نام هموستاز را آغاز می‌کند تا لخته خون ایجاد کند تا از دست دادن خون محدود شود و در نهایت خونریزی متوقف شود.

در طول فرآیند هموستاز، بدن رشته‌هایی از پروتئینی به نام فیبرین می‌سازد که به هم می‌پیوندند و یک شبکه فیبرین تشکیل می‌دهند. توری، علاوه بر نوعی سلول به نام پلاکت، به چسباندن لخته خون در حال تشکیل تا زمان بهبودی آسیب، کمک می‌کند. این لخته‌های خون ممکن است به صورت دلمه روی پوست یا کبودی زیر پوست ظاهر شوند.

هنگامی که آسیب دیدگی بهبود یافت و بدن دیگر به لخته خون نیاز ندارد، بدن آنزیمی به نام پلاسمین می‌سازد تا لخته را به قطعات کوچک تجزیه کند تا آن را از بین ببرد. این قطعات به عنوان موارد تجزیه فیبرین یا موارد تقسیم فیبرین شناخته می‌شوند. D-dimer یکی از آن موارد تجزیه فیبرین است.

اگر فرد شرایط انعقاد خون دارد، لخته‌های خون می‌توانند زمانی که آسیبی ندید تشکیل شوند و/یا زمانی که باید، شکسته نشوند. به عبارت دیگر، فرآیند لخته شدن خون در بدن آنطور که باید کار نمی‌کند. شرایط لخته شدن خون می‌تواند جدی و تهدید کننده زندگی باشد.

داشتن سطح D-dimer بالا در خون می‌تواند نشانه‌ای از اختلال لخته شدن خون باشد، زیرا سطح D-dimer می‌تواند به شدت افزایش یابد زمانی که لخته‌های خون در بدن تشکیل و تجزیه می‌شود.

تست D-dimer برای چه عواملی استفاده می‌شود؟

پزشکان اغلب از آزمایش‌های D-dimer برای کمک به تشخیص اینکه آیا فردی دارای شرایط لخته شدن خون است استفاده می‌کنند، که شامل موارد زیر است:

ترومبوز ورید عمقی (DVT یا ترومبوز وریدی): ترومبوز ورید عمقی لخته خونی است که در ورید عمیق بدن ایجاد می‌شود. لخته ممکن است تا حدی یا به طور کامل جریان خون را در ورید مسدود کند. بیشتر DVTها در ساق پا، ران یا لگن اتفاق می‌افتد، اما می‌توانند در سایر قسمت‌های بدن از جمله بازو، مغز، روده، کبد یا کلیه نیز رخ دهند.

آمبولی ریه (PE): آمبولی ریه یک لخته خون در ریه است و زمانی اتفاق می‌افتد که لخته‌ای در قسمت دیگری از بدن (اغلب پا یا بازو) از طریق جریان خون جریان می‌یابد و در رگ‌های خونی ریه گیر می‌کند.

انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC): DIC باعث ایجاد لخته‌های خونی بیش از حد در بدن می‌شود که می‌تواند باعث آسیب اندام‌ها و سایر عوارض جدی شود. علاوه بر استفاده از تست D-dimer برای کمک به تشخیص DIC، پزشکان از این آزمایش برای کمک به نظارت بر اثربخشی درمان DIC استفاده می‌کنند.

سکته مغزی: سکته مغزی یا «حمله مغزی» زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی در مغز شما مسدود شود یا ترکیده شود.

دلیل تجویز آزمایش دی دایمر D-dimer

اگر فرد علائم لخته شدن خون داشته باشد، ممکن است پزشک او را تحت آزمایش D-dimer قرار دهد که شامل موارد زیر است:

ترومبوز ورید عمقی (DVT).
آمبولی ریه (PE).
انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC).
سکته.

پزشکان معمولاً تست‌های D-dimer را در اورژانس یا سایر محیط‌های بیمارستان انجام می‌دهند.

ترومبوز ورید عمقی (DVT)

DVT معمولاٌ در یکی از پاها یا بازوها شکل می‎گیرد. همه افراد مبتلا به DVT علائمی ندارند، اما علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

تورم پا یا بازو که گاهی به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد.
درد یا حساسیت در پا، که ممکن است فقط هنگام ایستادن یا راه رفتن اتفاق بیفتد.
گرما در ناحیه پا یا بازو که متورم یا درد می‌کند.
پوستی که قرمز یا تغییر رنگ داده است.
داشتن رگ‌هایی در نزدیکی سطح پوست که بزرگتر از حد طبیعی هستند.

اگر علائم و نشانه‌های DVT را تجربه می‌کنید در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کنید.

آمبولی ریه (PE)

علائم آمبولی ریه عبارتند از:

تنگی نفس ناگهانی یا تنفس سریع
درد شدید قفسه سینه که اغلب هنگام سرفه یا حرکت اتفاق می‌افتد.
درد در قسمت پشت
سرفه (گاهی همراه با بزاق خونی یا خلط)
تعریق بیشتر از حد معمول
ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
احساس سرگیجه یا غش

انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC)

علائم DIC عبارتند از:

خونریزی لثه
حالت تهوع و/یا استفراغ
درد شدید عضلانی و درد شکم
تشنج
ادرار کردن کمتر از حد معمول

اگر فرد قبلاً مبتلا به DIC بوده است، ممکن است پزشک او را به طور منظم تحت آزمایش‌های D-dimer قرار دهد تا مطمئن شود درمان به خوبی کار می‌کند.

سکته

علائم سکته مغزی عبارتند از:

بی حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازو یا پا، به خصوص در یک طرف بدن.
سردرگمی ناگهانی، مشکل در صحبت کردن یا مشکل در درک آنچه می‌گوید.
مشکل دید ناگهانی در یک یا هر دو چشم.
مشکل ناگهانی در راه رفتن
سرگیجه ناگهانی، عدم تعادل یا عدم هماهنگی.
سردرد شدید ناگهانی بدون علت شناخته شده.

تفسیر نتایج آزمایش دی دایمر D-dimer

چندین روش مختلف برای آزمایش سطح D-dimer در خون وجود دارد، بنابراین یک محدوده “طبیعی” وجود ندارد. نتایج آزمایشگاه اطلاعاتی را ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد سطح D-dimer نرمال، پایین یا زیاد یا مثبت یا منفی است.

اگر نتایج آزمایشگاهی نشان داد که سطح D-dimer پایین، منفی یا نرمال در خون وجود دارد، به این معنی است که به احتمال زیاد اختلال انعقادی ندارید.

اگر فرد دارای انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC) باشد و تحت درمان باشد، سطح نرمال یا پایین D-dimer در خون فرد به احتمال زیاد به این معنی است که درمان به خوبی عمل می‌کند.

نتیجه آزمایش دی دایمر D-dimer بالا

اگر نتایج نشان داد که سطح D-dimer در خون بیمار بالاتر از حد طبیعی است، ممکن است به این معنی باشد که فرد یک بیماری لخته شدن خون دارد. آزمایش D-dimer نمی‌تواند نوع شرایط لخته شدن خون را تعیین کند یا اینکه لخته خون در کجای بدن قرار دارد.

ممکن است فرد بدون داشتن شرایط لخته شدن خون، سطح D-dimer بالایی داشته باشد. سایر شرایط و موقعیت‌هایی که می‌توانند باعث سطوح بالاتر از حد طبیعی D-dimer شوند عبارتند از:

بارداری
بیماری قلبی
جراحی اخیر
تروما
عفونت

سطح D-dimer همچنین در افراد مسن افزایش می‌یابد و در صورت ابتلا به آرتریت روماتوئید ممکن است نتایج مثبت کاذب رخ دهد.

اگر سطوح D-dimer غیرطبیعی را نشان دهد، پزشک احتمالاً از بیمار می‌خواهد آزمایش‌های خون و/یا آزمایش‌های تصویربرداری اضافی برای تعیین تشخیص انجام دهد.

اگر نتایج آزمایش D-dimer غیرطبیعی بود، ممکن است پزشک بخواهد که یک یا چند آزمایش تصویربرداری انجام شود تا مشخص شود که آیا فرد وضعیت لخته شدن خون دارد و لخته خون در کجا ممکن است باشد. تست‌های تصویربرداری شامل:

سونوگرافی داپلر: این آزمایش تصویربرداری از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از رگ‌ها استفاده می‌کند.

آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CT): برای این آزمایش تصویربرداری، پزشک رنگ خاصی را به یکی از رگ‌ها تزریق می‌کند. این به رگ‌های خونی کمک می‌کند تا در نوع خاصی از دستگاه اشعه ایکس نمایان شوند.

اسکن تهویه-پرفیوژن ریه (V/Q): اسکن VQ ریه یک تست تصویربرداری است که از اسکن تهویه (V) برای اندازه‌گیری جریان هوا در ریه‌ها و اسکن پرفیوژن (Q) برای مشاهده محل جریان خون در ریه‌ها استفاده می‌کند. هر دو آزمایش از مقادیر کم و ایمن مواد رادیواکتیو استفاده می‌کنند تا به دستگاه اسکن کمک کنند تا ببیند هوا و خون چگونه در ریه‌ها حرکت می‌کنند.

عوامل خطر برای ایجاد لخته خون

عوامل خطر برای ایجاد لخته‌های خون نامناسب یا غیر طبیعی عبارتند از:

انجام جراحی بزرگ یا تجربه ضربه.
بی‌حرکتی طولانی مدت، که می‌تواند شامل نشستن برای سفرهای طولانی یا استراحت طولانی مدت در رختخواب باشد.
مصرف قرص‌های ضد بارداری یا هورمون درمانی جایگزین.
بارداری یا زایمان اخیر.
داشتن سابقه خانوادگی لخته شدن خون، یا یک بیماری خاص، مانند بیماری فاکتور V لیدن، سندرم آنتی فسفولیپید یا پلی سیتمی ورا.
ابتلا به نوع خاصی از سرطان
ابتلا به بیماری کروناویروس 2019 (COVID-19).
داشتن چاقی
استعمال سیگار

نتیجه گیری

دیدن نتیجه آزمایش غیرطبیعی می‌تواند استرس زا باشد. بدانید که داشتن نتیجه آزمایش D-dimer بالا، لزوماً به این معنی نیست که شما یک بیماری لخته شدن خون دارید. اگر نتایج شما نشان دهد که سطح D-dimer شما افزایش یافته است، پزشک احتمالاً آزمایش‌های بیشتری را برای تعیین تشخیص انجام می‌دهد.

مطالب مشابه:

Blog