صرع

صرع یک بیماری مغزی است که در آن سلول‌های عصبی به درستی سیگنال نمی‌دهند، که باعث تشنج می‌شود. تشنج، انفجارهای کنترل نشده‌ای از فعالیت‌های الکتریکی است که احساسات، رفتارها، آگاهی و حرکات ماهیچه‌ای را تغییر می‌دهد. اگرچه صرع قابل درمان نیست، اما گزینه‌های درمانی زیادی در دسترس است. تا 70 درصد افراد مبتلا به صرع می‌توانند این بیماری را با داروها کنترل کنند. به صرع، اختلال تشنجی نیز می‌گویند.

انواع صرع و علائم تشنج آن چیست؟

پزشکان صرع‌ها را بر اساس نوع تشنج طبقه بندی می‌کنند. دسته بندی تشنج بر اساس جایی که در مغز شما شروع می‌شود، سطح آگاهی شما در طول تشنج و حضور یا عدم وجود حرکات ماهیچه‌ای است.

دو گروه عمده صرع وجود دارد:

تشنج با شروع کانونی

تشنج با شروع کانونی در یک ناحیه یا شبکه‌ای از سلول‌ها در یک سمت مغز شما شروع می‌شود. به این تشنج، تشنج با شروع جزئی می‌گویند.

دو نوع تشنج کانونی وجود دارد:

تشنج آگاهانه با شروع کانونی به این معنی است که شما در طول تشنج بیدار و آگاه هستید.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تغییرات در حواس – نحوه طعم، بو یا صدا.

تغییرات در احساسات

تکان دادن عضلانی کنترل نشده، معمولاً در بازوها یا پاها.

دیدن چراغ‌های چشمک زن، احساس سرگیجه، احساس سوزن سوزن شدن.

تشنج اختلال هوشیاری با شروع کانونی به این معنی است که شما در طول تشنج گیج شدید یا هوشیاری خود را از دست دادید. به این نوع تشنج، تشنج جزئی پیچیده می‌گویند.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

خیره شدن به مکان نامعلوم

حرکات تکراری مانند پلک زدن چشم، حرکت لب زدن یا جویدن، مالش دست یا حرکت انگشت.

تشنج با شروع عمومی

تشنج با شروع عمومی، شبکه گسترده‌ای از سلول‌ها را در هر دو طرف مغز شما به طور همزمان تحت تاثیر قرار می‌دهد. شش نوع تشنج عمومی وجود دارد.

تشنج غیبت:

این نوع تشنج باعث خیره شدن به مکانی نامعلوم (از دست دادن مختصر هوشیاری) می‌شود. ممکن است حرکات جزئی عضلانی، از جمله پلک زدن چشم، حرکات لب زدن یا جویدن، حرکات دست یا مالش انگشتان وجود داشته باشد. تشنج‌های غیبت در کودکان شایع‌تر است، فقط چند ثانیه (معمولاٌ کمتر از 10 ثانیه) طول می‌کشد و معمولاً با خیال پردازی اشتباه گرفته می‌شود. این نوع تشنج، تشنج پتی مال نام دارد.

تشنج آتونیک:

آتونیک به معنای “بدون تن” است. تشنج آتونیک به این معنی است که شما کنترل ماهیچه‌ها را از دست دادید یا عضلات شما در طول تشنج ضعیف شدند. ممکن است قسمت‌هایی از بدنتان مانند پلک‌ها یا سرتان بیفتد، یا ممکن است در طول این تشنج کوتاه (معمولاً کمتر از 15 ثانیه) روی زمین بیفتید. به این نوع تشنج گاهی اوقات “تشنج قطره‌ای” یا “حمله قطره‌ای” می‌گویند.

تشنج تونیک:

تونیک به معنای “با تن” است. تشنج تونیک به این معنی است که تون عضلانی شما بسیار افزایش یافته است. بازوها، پاها، پشت یا کل بدن شما ممکن است منقبض یا سفت شود و باعث زمین خوردن شما شود. ممکن است در طی این تشنج کوتاه (معمولاً کمتر از 20 ثانیه) آگاه باشید یا تغییر کوچکی در آگاهی داشته باشید.

تشنج کلونیک:

«کلونوس» به معنای سفت شدن و شل شدن سریع و مکرر عضله است. تشنج کلونیک زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌ها به طور مداوم برای چند ثانیه تا یک دقیقه تکان می‌خورند یا ماهیچه‌ها سفت می‌شوند و به دنبال آن برای چند ثانیه تا دو دقیقه تکان می‌خورند.

تشنج تونیک-کلونیک:

این نوع تشنج ترکیبی از سفتی عضلانی (تونیک) و تکان دادن مکرر و ریتمیک عضلانی (کلونیک) است. پزشکان ممکن است این تشنج را تشنج بزرگ بنامند. تشنج‌های تونیک-کلونیک همان چیزی است که اکثر مردم با شنیدن کلمه “تشنج” به آن فکر می‌کنند. هوشیاری خود را از دست می‌دهید، روی زمین می‌افتید، ماهیچه هایتان سفت می‌شوند و به مدت یک تا پنج دقیقه تکان می‌خورند. ممکن است زبانتان را گاز بگیرید، آب دهانتان را بیرون بیاورید و کنترل ماهیچه‌های روده یا مثانه را از دست بدهید و مدفوع یا ادرار کنید.

تشنج‌های میوکلونیک:

این نوع تشنج باعث تکان‌ها یا انقباضات ماهیچه‌ای کوتاه و شبیه شوک می‌شود. تشنج میوکلونیک معمولاً فقط چند ثانیه طول می‌کشد.

همانطور که پزشک شما بیشتر معاینه انجام می‌دهد، نوع تشنج شما ممکن است به تشنج کانونی یا شروع عمومی تغییر کند.

عوامل صرع

عوامل تشنج رویدادها یا اتفاقاتی هستند که قبل از شروع تشنج شما اتفاق می‌افتد.

این عوامل عبارتند از:

استرس
مشکلات خواب مانند خوب نخوابیدن، خواب ناکافی، خستگی بیش از حد، اختلال در خواب
مصرف الکل، ترک الکل، مصرف تفریحی مواد مخدر.
تغییرات هورمونی مانند قاعدگی.
تب.
چراغ‌های چشمک زن یا الگوها.
عدم مصرف وعده‌های غذایی سالم و متعادل یا مصرف مایعات کافی؛ کمبود ویتامین و مواد معدنی، حذف وعده‌های غذایی.
فشار بیش از حد فیزیکی.
غذاهای خاص (کافئین یک محرک رایج است).
کم آبی بدن
ساعات معینی از روز یا شب.
استفاده از داروهای خاص: دیفن هیدرامین، یکی از مواد تشکیل دهنده محصولات سرماخوردگی، آلرژی و خواب بدون نسخه
عدم وجود دوزهای داروی ضد تشنج

علائم صرع

علامت اصلی صرع تشنج‌های مکرر است. با این حال، علائم بسته به نوع تشنج شما متفاوت است.

علائم و نشانه‌های تشنج عبارتند از:

عدم موقت آگاهی یا هوشیاری.
حرکات کنترل نشده عضلانی، تکان دادن عضلات، از دست دادن تون عضلانی.
نگاه خالی یا خیره شدن به فضا.
سردرگمی موقت، کند شدن تفکر، مشکلات در صحبت کردن و درک.
تغییر در شنوایی، بینایی، چشایی، بویایی، احساس بی حسی یا گزگز.
مشکل در صحبت کردن یا درک کردن
ناراحتی معده، امواج گرما یا سرما
لب زدن، حرکت جویدن، مالش دست، حرکت انگشت.
علائم روانی، از جمله ترس، اضطراب یا دژاوو.
ضربان قلب و/یا تنفس سریع

اکثر افراد مبتلا به صرع تمایل به یک نوع تشنج دارند، بنابراین با هر تشنج علائم مشابهی دارند.

چه عللی باعث صرع می‌شود؟

در بیشتر مواقع (تا 70 درصد موارد) علت تشنج مشخص نیست. علل شناخته شده عبارتند از:

ژنتیک:

برخی از انواع صرع (مانند صرع میوکلونیک نوجوانان و صرع غیبت دوران کودکی) بیشتر در خانواده‌ها (ارثی) ایجاد می‌شوند. محققان بر این باورند که اگرچه شواهدی وجود دارد که ژن‌های خاصی را درگیر می‌کند، اما ژن‌ها تنها خطر ابتلا به صرع را افزایش می‌دهند و عوامل دیگری نیز ممکن است در آن دخیل باشند. صرع‌های خاصی وجود دارند که از ناهنجاری‌هایی ناشی می‌شوند که بر نحوه ارتباط سلول‌های مغزی با یکدیگر تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به سیگنال‌های مغزی غیرطبیعی و تشنج شود.

اسکلروز تمپورال مزیال:

این زخمی است که در قسمت داخلی لوب گیجگاهی شما (بخشی از مغز نزدیک گوش) ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث تشنج کانونی شود.

آسیب‌های سر:

صدمات به سر می‌تواند ناشی از تصادفات وسیله نقلیه، سقوط یا هر ضربه‌ای به سر باشد.

عفونت‌های مغزی:

عفونت‌ها می‌توانند شامل آبسه مغزی، مننژیت، آنسفالیت و نوروسیستیسرکوزیس باشند.

اختلالات ایمنی:

شرایطی که باعث می‌شود سیستم ایمنی شما به سلول‌های مغز حمله کند (که بیماری‌های خود ایمنی نیز نامیده می‌شود) می‌واند منجر به صرع شود.

اختلالات رشدی:

ناهنجاری‌های هنگام تولد که بر مغز تأثیر می‌گذارند، یکی از علل شایع صرع هستند، به‌ویژه در افرادی که تشنج‌هایشان با داروهای ضد تشنج کنترل نمی‌شود. برخی از ناهنجاری‌های هنگام تولد که باعث صرع می‌شوند عبارتند از: دیسپلازی قشر کانونی، پلی میکروژیری و توبروس اسکلروزیس.

اختلالات متابولیک:

افراد مبتلا به بیماری متابولیک (نحوه دریافت انرژی بدن برای عملکردهای طبیعی) ممکن است به صرع مبتلا شوند. پزشک می‌تواند بسیاری از این اختلالات را از طریق آزمایش‌های ژنتیکی تشخیص دهد.

شرایط مغزی و ناهنجاری‌های عروق مغزی: مسائل مربوط به سلامت مغز که می‌تواند باعث صرع شود شامل: تومورهای مغزی، سکته مغزی، زوال عقل و عروق خونی غیرطبیعی مانند ناهنجاری‌های شریانی وریدی است.

تشخیص صرع

از نظر فنی، اگر دو یا چند تشنج را تجربه کردید که ناشی از یک بیماری شناخته شده پزشکی نبودند، به عنوان مثال، از ترک الکل یا قند خون پایین، به نظر می‌رسد که شما دچار صرع هستید. قبل از تشخیص، پزشک (یا متخصص صرع) یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد، سابقه پزشکی شما را می‌گیرد و ممکن است دستور آزمایش خون بدهد. آنها ممکن است در مورد علائم شما در طول تشنج بپرسند و آزمایشات دیگری را نیز انجام دهند.

پزشک از بیمار یا یکی از اعضای خانواده‌ (که شاهد تشنج بوده است) می‌پرسد که آیا یکی از موارد زیر را در طول تشنج تجربه کرده‌ است:

تکان‌های عضلانی
سفتی عضلات
عدم کنترل روده یا مثانه
تغییر در تنفس
رنگ پریدگی پوست
نگاهی خالی
عدم هوشیاری
مشکل در صحبت کردن یا درک کردن

آزمایشات شامل:

الکتروانسفالوگرافی (EEG): این آزمایش فعالیت الکتریکی مغز را بررسی می‌کند. برخی از الگوهای الکتریکی غیر طبیعی مربوط به تشنج است.

اسکن مغز: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای جستجوی مواردی مانند تومورها، عفونت‌ها یا ناهنجاری‌های عروق خونی.

درمان صرع

درمان‌های کنترل صرع شامل داروهای ضد تشنج، رژیم‌های غذایی خاص (معمولاً علاوه بر داروهای ضد تشنج) و جراحی است.

داروهای ضد تشنج

داروهای ضد تشنج می‌توانند تشنج را در حدود 60 تا 70 درصد در افراد مبتلا به صرع کنترل کنند. درمان دارویی ضد تشنج فردی است. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) بیش از 20 داروی ضد تشنج را برای درمان صرع تایید کرده است. پزشک ممکن است یک یا چند دارو، دوز دارو یا ترکیبی از داروها را امتحان کند تا بهترین دارو را برای کنترل تشنج شما پیدا کند.

انتخاب داروی ضد تشنج به موارد زیر بستگی دارد:

نوع تشنج
پاسخ قبلی به داروهای ضد تشنج
سایر شرایط پزشکی
احتمال تداخل با سایر داروها
عوارض جانبی داروی ضد تشنج
سن
سلامت عمومی.

از آنجایی که برخی از داروهای ضد تشنج با نقایص مادرزادی مرتبط هستند، به پزشک خود اطلاع دهید که آیا باردار هستید یا قصد بارداری دارید.

اگر داروهای ضد تشنج، تشنج‌های شما را کنترل نکنند، پزشک درباره گزینه‌های درمانی دیگر، از جمله رژیم‌های غذایی خاص، دستگاه‌های پزشکی یا جراحی صحبت خواهد کرد.

رژیم غذایی

رژیم کتوژنیک و رژیم اصلاح شده اتکینز – رژیم‌های پرچرب، پروتئین متوسط و کربوهیدرات کم – دو رژیم غذایی رایج هستند که گاهی اوقات برای افراد مبتلا به صرع توصیه می‌شود. رژیم‌های غذایی عمدتاً برای کودکانی توصیه می‌شود که داروها در آنها مؤثر نبوده و کاندید عمل جراحی نیستند. رژیم‌های غذایی با شاخص گلیسمی پایین نیز ممکن است تشنج را در برخی از افراد مبتلا به صرع کاهش دهد.

جراحی

اگر داروهای ضد تشنج، تشنج را کنترل نکنند، و اگر تشنج شدید و ناتوان کننده باشد، پزشک جراحی را در نظر می‌گیرد. جراحی صرع می‌تواند یک گزینه درمانی ایمن و موثر باشد. مهم است که فرد در یک مرکز درمانی مغز و اعصاب ارزیابی شود تا ببیند اگر داروهای ضد تشنج، تشنج را کنترل نمی‌کنند، کاندید عمل جراحی صرع است یا خیر.

گزینه‌های جراحی عبارتند از: برداشتن بافت غیرطبیعی، قطع اتصال (بریدن دسته‌های فیبری که نواحی مغز شما را به هم متصل می‌کند)، رادیوسرجری استریوتاکتیک (تخریب هدفمند بافت غیر طبیعی مغز) یا کاشت دستگاه‌های تعدیل‌کننده عصبی. این دستگاه‌ها تکانه‌های الکتریکی را به مغز شما می‌فرستند تا در طول زمان تشنج را کاهش دهند.

پیشگیری

اگرچه بسیاری از علل صرع خارج از کنترل و غیرقابل پیشگیری هستند، اما می‌توانید شانس ابتلا به چند بیماری را که ممکن است منجر به صرع شوند، کاهش دهید، مانند:

برای کاهش خطر آسیب مغزی (از ضربات وارده به سر)، همیشه هنگام رانندگی کمربند ایمنی خود را ببندید و “دفاعی” رانندگی کنید. هنگام دوچرخه سواری از کلاه ایمنی استفاده کنید؛ برای جلوگیری از زمین افتادن، کف زمین تمیز کنید و از نردبان فاصله بگیرید.

برای کاهش خطر سکته مغزی، از یک رژیم غذایی سالم (مانند رژیم مدیترانه‌ای)، حفظ وزن مناسب و ورزش منظم استفاده کنید.

به دنبال درمان برای سوء مصرف مواد باشید. الکل و سایر داروهای غیرقانونی می‌تواند به مغز شما آسیب برساند، که می‌تواند منجر به صرع شود.

مرگ ناگهانی و غیر قابل توضیح در صرع (SUDEP)

مرگ ناگهانی و غیرقابل توضیح در صرع (SUDEP) یک بیماری نادر است که در آن یک فرد جوان تا میانسال سالم مبتلا به صرع بدون دلیل مشخص می‌میرد. فرد اغلب در شب یا هنگام خواب می‌میرد. محققان معتقدند برخی از دلایل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

ریتم قلب نامنظم: تشنج ممکن است باعث مشکل جدی ریتم قلب یا ایست قلبی شود.

مشکل تنفس: اگر تنفس متوقف شود (به عنوان مثال، به دلیل آپنه خواب)، کمبود اکسیژن به قلب و مغز می‌تواند تهدید کننده باشد. همچنین، گاهی اوقات راه‌های هوایی ممکن است در طی تشنج مسدود شود که می‌تواند باعث خفگی شود.

استفراغ استنشاق: در صورت این اتفاق، در طول یا بعد از تشنج می‌تواند راه هوایی را مسدود کند.

تداخل در عملکرد مغز: تشنج ممکن است در قسمت‌هایی از مغز که تنفس و ضربان قلب را کنترل می‌کند، تداخل ایجاد کند.

هر سال از هر 1000 نفر مبتلا به صرع، 1 نفر در اثر SUDEP جان خود را از دست می‌دهند. این عامل اصلی مرگ و میر در افراد مبتلا به تشنج کنترل نشده است. راه‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به SUDEP وجود دارد که شامل: دانستن و اجتناب از محرک‌های تشنج، مصرف داروهای خود طبق دستور پزشک و پیروی از شیوه‌های کلی زندگی سالم (به خوبی استراحت کنید، ورزش کنید، غذاهای سالم بخورید، از استعمال سیگار خودداری کنید و از مصرف بیش از حد الکل خودداری کنید.

نتیجه گیری

صرع یک بیماری نسبتاً شایع است. گزینه‌های درمانی زیادی وجود دارد، از جمله داروهای ضد تشنج، رژیم‌های غذایی خاص، جراحی‌های صرع و دستگاه‌هایی برای توقف تشنج. در برخی موارد، صرع یک بیماری مادام العمر است. در برخی دیگر، تشنج ممکن است با درمان مناسب متوقف شود. شما می‌توانید در مدیریت بهتر تشنج خود نقش داشته باشید. به اندازه کافی بخوابید، مصرف الکل را محدود کنید، رژیم غذایی سالم داشته باشید، از محرک‌های تشنج خودداری کنید و داروهای خود را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید.

مطالب مشابه:

Blog

صرع

صرع