نارسایی کبد
نارسایی کبد
نارسایی کبد زمانی اتفاق می افتد که کبد به دلیل آسیب وارد شده، عملکرد اولیه خود را از دست بدهد. این رویداد یک وضعیت خطرناک و تهدیدکننده حیات است که نیاز به مراقبت های پزشک فوری دارد. اغلب نارسایی کبد به تدریج و طی سال های متمادی اتفاق می افتد که نارسایی مزمن کبد نامیده می شود.
علاوه بر این، یک وضعیت نادر دیگر هم وجود دارد، که به نام نارسایی حاد کبدی شناخته می شود، که به سرعت در کمتر از 48 ساعت اتفاق می افتد.
کبد عملکردهای زیادی دارد، مانند:
- ساخت صفرا برای کمک به هضم غذا
- ساخت پروتئین های خونی که به لخته شدن خون و انتقال اکسیژن کمک می کنند
- حمایت از سیستم ایمنی بدن
- خارج کردن موادی مانند مواد مخدر و الکل از بدن
- تجزیه چربی اشباع شده و ساخت کلسترول
وقتی کبد دیگر نتواند این کارها را انجام دهد، نارسایی کبد بروز میکند.
انواع نارسایی کبد
دو نوع نارسایی کبد وجود دارد:
حاد: کبد ظرف چند روز از کار می افتد. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند، قبل از این رویداد هیچ نوع بیماری یا مشکل کبدی ندارند. این بیماری معمولاً توسط ویروس هپاتیت یا مصرف بیش از حد استامینوفن یا برخی داروهای دیگر ایجاد می شود. این رویدادها به شدت به سلول های کبدی آسیب می‌رسانند.
مزمن: آسیب به کبد به مرور زمان ایجاد می شود و باعث توقف عملکرد آن می شود. این بیماری در کنار سیروز کبدی اتفاق می افتد و می تواند به دلیل هپاتیت، سوء مصرف طولانی مدت الکل، بیماری کبد چرب و سایر بیماری ها باشد. افراد ممکن است اغلب تا چند سال متوجه آسیب کبدی خود نشوند. هر بار که کبد به دلیل آسیب ناشی از یکی از این بیماری ها مجبور به ترمیم خود می شود، بافت اسکار تشکیل می دهد. با تشکیل بافت اسکار بیشتر، عملکرد صحیح کبد دشوارتر می شود.
علائم نارسایی کبد
نشانه های اولیه آسیب کبدی
علائم اولیه نارسایی کبد اغلب مشابه علائم سایر بیماری ها است. به همین دلیل، تشخیص نارسایی کبد در ابتدا ممکن است دشوار باشد. علائم اولیه عبارتند از:
- حالت تهوع
- عدم اشتها
- خستگی
- اسهال
علائم نارسایی پیشرفته کبد
با پیشرفت نارسایی کبد، علائم جدی‌تر می‌شوند و نیاز به مراقبت فوری دارند. این علائم عبارتند از:
- یرقان (زردی چشم و پوست)
- خونریزی آسان
- تورم شکم
- گیجی ذهنی (معروف به انسفالوپاتی کبدی)
- خواب‌آلودگی
این علائم هم در نارسایی مزمن و هم در نارسایی حاد کبد ظاهر می شوند.
نشانه های نارسایی کبد روی صورت چیست؟
- زردی چشم ها
- زردی پوست
چه عواملی باعث نارسایی کبد می شود؟
علل نارسایی حاد کبد، زمانی که کبد به سرعت از کار می‌افتد، عبارتند از:
مصرف بیش از حد استامینوفن: دوزهای زیاد می تواند به کبد آسیب برساند یا منجر به نارسایی شود.
ویروس ها از جمله هپاتیت A، B و E، ویروس اپشتین بار، سیتومگالوویروس و ویروس هرپس سیمپلکس: آنها منجر به آسیب کبدی یا سیروز می شوند.
واکنش به برخی داروهای تجویزی و گیاهی: برخی سلول های کبد را از بین می‌برند. برخی دیگر به سیستم مجاری که صفرا را از طریق آن حرکت می‌دهد، آسیب می‌رسانند.
مصرف قارچ های وحشی سمی: نوعی قارچ به نام آمانیتا فالوئیدس که به کلاهک مرگ نیز معروف است، حاوی سمومی است که به سلول های کبد آسیب می‌رساند و در عرض چند روز منجر به نارسایی کبد می شود.
هپاتیت خودایمنی: مانند هپاتیت ویروسی، بدن به کبد حمله می کند و منجر به نارسایی حاد کبد شود.
بیماری ویلسون: این بیماری ژنتیکی مانع از دفع مس توسط بدن می‌شود. این ماده در کبد تجمع می‌یابد و به آن آسیب می‌رساند.
کبد چرب حاد بارداری: در این بیماری نادر، چربی اضافی روی کبد جمع می شود و به آن آسیب می‌رساند.
شوک سپتیک: این عفونت شدید در بدن می تواند به کبد آسیب برساند یا باعث توقف عملکرد آن شود.
سندرم باد کیاری: این بیماری نادر رگ‌های خونی کبد را تنگ و مسدود میکند.
سموم صنعتی: بسیاری از مواد شیمیایی، از جمله تتراکلرید کربن، یک پاک‌کننده و چربی‌زدا، می توانند به کبد آسیب برسانند.
علل نارسایی مزمن کبد
شایع ترین علل نارسایی مزمن کبد عبارتند از:
هپاتیت A، B و C: این ویروس ها می‌توانند کبد را آلوده کنند و آن را ملتهب کرده و آن را از کار بیندازند.
مصرف طولانی مدت الکل: مصرف زیاد می تواند منجر به سیروز شود.
بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD): این بیماری اغلب افرادی را که اضافه وزن، چاقی یا کلسترول بالا دارند، تحت تأثیر قرار می دهد. در سال 2023، NAFLD به بیماری کبدی استئاتوز مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD) تغییر نام داد. بیماری کبد چرب مرتبط با الکل، افراد الکلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در هر دو بیماری، سلول های چربی اضافی روی کبد تجمع می یابند و منجر به بزرگ شدن کبد می‌شوند.
سایر علل نارسایی کبد
دلایل کمتر شایع نارسایی مزمن کبد عبارتند از:
هپاتیت خودایمنی: در این نوع، سیستم ایمنی بدن، نه یک ویروس، به کبد حمله می کند و باعث التهاب می شود.
کلانژیت اسکلروزان اولیه: این بیماری به آرامی به مجاری صفراوی آسیب می‌رساند. این بیماری بیشتر مردان جوان را تحت تأثیر قرار می دهد.
اگزالوز: زمانی است که کلیه ها نمی توانند کریستال های اگزالات کلسیم را از طریق ادرار دفع کنند و منجر به تجمع آنها در سایر قسمت های بدن می شود.
هموکروماتوز: این اختلال ارثی باعث می شود، به این صورت که بدن آهن زیادی جذب و ذخیره کند. این می تواند در کبد تجمع یابد و باعث سیروز شود.
بیماری ویلسون: افرادی که به این بیماری ارثی نادر مبتلا هستند، مس زیادی را در مغز و کبد خود ذخیره می کنند.
کمبود آلفا-۱ آنتی‌تریپسین: این بیماری ژنتیکی می تواند منجر به بیماری ریه یا کبد شود.
آدنوم کبد: زمانی است که تومورهای خوش‌خیم در یک کبد سالم ظاهر می شوند. این اغلب زنان بین ۲۰ تا ۴۴ سال را تحت تأثیر قرار می دهد.
سندرم آلاژیل: یک بیماری ژنتیکی نادر است که باعث کاهش تعداد مجاری صفراوی در کبد می شود. این کاهش می تواند عملکرد طبیعی دفع صفرا را مختل کرده و منجر به تجمع مواد زائد در بدن گردد.
کلانژیت صفراوی اولیه (PBC): با گذشت زمان، این بیماری، مجاری صفراوی کوچک را از بین می برد.
گالاکتوزمی: افراد مبتلا به این بیماری نمی توانند گالاکتوز، قندی که در بسیاری از غذاها یافت می شود را پردازش کنند. این می تواند باعث آسیب کبدی شود.
کمبود لیپاز اسید لیزوزومی (LAL-D): با این بیماری ژنتیکی، افراد نمی‌توانند آنزیمی به نام لیپاز اسید لیزوزومی تولید کنند تا به بدن کمک کند چربی ها و کلسترول را در سلول ها تجزیه کند. در نتیجه، چربی ها در کبد باقی می مانند و باعث آسیب می شوند.
مراحل بیماری کبد
مرحله اول: التهاب: در مراحل اولیه، کبد ملتهب می شود و ممکن است حساس باشد. یا ممکن است اصلاً فرد را آزار ندهد.
دوم: فیبروز/زخم: اگر التهاب درمان نشود، باعث ایجاد زخم می شود. با تجمع بافت اسکار در کبد، جریان خون متوقف می شود و این امر باعث می شود قسمت های سالم نتوانند کار خود را انجام دهند و باعث می شود که آنها سخت‌تر کار کنند.
سوم: سیروز: بافت اسکار به تدریج جایگزین بافت سالم کبد می شود. با کاهش میزان بافت سالم، عملکرد طبیعی کبد مختل شده یا به طور کامل از بین می‌رود، زیرا کبد دیگر قادر به انجام وظایف حیاتی خود نخواهد بود.
چهارم: نارسایی/بیماری کبد در مرحله نهایی: این یک اصطلاح کلی برای چندین بیماری است، از جمله تورم کبد، خونریزی داخلی، عدم عملکرد کلیه، تجمع مایع در شکم و مشکلات ریوی. بنابراین، فقط پیوند کبد می تواند آن را درمان کند.
تشخیص بیماری کبد و نارسایی کبد
آزمایش ها و روش‌هایی که برای تشخیص نارسایی کبد و بیماری کبد استفاده می‌شوند عبارتند از:
آزمایش خون: این آزمایش ها به پزشک نشان می‌دهند که کبد شما چقدر خوب کار میکند. ممکن است آزمایش زمان پروترومبین (PT) انجام دهید که مدت زمان لخته شدن خون شما را اندازه‌گیری میکند. در نارسایی حاد کبد، خون به سرعتی که باید لخته نمی‌شود.
آزمایش های تصویربرداری: این آزمایش ها تصاویری می‌گیرند که به پزشک شما اجازه می دهد ببیند کبد شما چگونه عمل می کند و چه چیزی باعث مشکل می شود.
آنها ممکن است موارد زیر را توصیه کنند:
- سونوگرافی
- سی‌تی‌اسکن شکم
- ام‌آر‌آی
- بیوپسی: پزشک از یک سوزن برای برداشتن یک قطعه کوچک از بافت کبد استفاده میکند و آن را در آزمایشگاه بررسی میکند. بیوپسی کبد از طریق ورید ژوگولار یک روش خاص است که به پزشک اجازه می دهد سوزن را وارد رگ گردن شما کند.
درمان نارسایی کبد
- دارویی
- مراقبت های بیمارستانی
- پیوند کبد
- جراحی
- نحوه درمان
نارسایی کبد در افراد مبتلا به اعتیاد به الکل
بیماری کبدی مرتبط با الکل (که بیماری کبد الکلی نیز نامیده می‌شود) آسیب کبدی مرتبط با مصرف بیش از حد الکل است. معمولاً سال ها طول می‌کشد تا علائم سوءمصرف الکل ظاهر شوند. علائم مشابه بیماری مزمن کبد هستند:
- کاهش وزن
- زردی
- تورم در معده و مچ پا
- گیجی و خستگی
- دفع خون در مدفوع یا استفراغ خون
عوارض نارسایی کبد
ادم مغزی: تجمع مایعات یکی از مشکلات نارسایی کبد است. علاوه بر شکم، می تواند در مغز نیز جمع شود و منجر به فشار خون بالا در آن ناحیه شود.
مشکلات لخته شدن خون: کبد نقش مهمی در کمک به لخته شدن خون دارد. وقتی نتواند این کار را انجام دهد، در معرض خطر خونریزی بیش از حد قرار می‌گیرید.
عفونت هایی مانند ذات‌الریه و عفونت های دستگاه ادراری (UTI): بیماری کبدی در مرحله نهایی می تواند احتمال ابتلا به عفونت را در فرد افزایش دهد.
نارسایی کلیه: نارسایی کبد می تواند نحوه عملکرد کلیه‌ها را تغییر دهد و منجر به نارسایی شود.
چگونه می توان از نارسایی کبد پیشگیری کرد؟
بهترین راه برای جلوگیری از نارسایی کبد، محدود کردن خطر ابتلا به سیروز یا هپاتیت است. در اینجا چند نکته برای کمک به پیشگیری از این بیماری‌ها آورده شده است:
- سبک زندگی سالمی داشته باشید.
- رژیم غذایی مناسبی از همه گروه‌های غذایی داشته باشید. سدیم را به میزان کم مصرف کنید.
- وزن سالمی داشته باشید.
- بیش از حد الکل ننوشید.
- هنگام رابطه جنسی حتماً از محافظ استفاده کنید.
- اگر از داروهای تزریقی غیرقانونی استفاده می‌کنید، سوزن را با کسی به اشتراک نگذارید.
- هیچ وسیله بهداشتی شخصی، از جمله مسواک و تیغ را به اشتراک نگذارید. اگر خالکوبی انجام می دهید، مطمئن شوید که شرایط بهداشتی است و تمام تجهیزات ضدعفونی شده (عاری از میکروب‌های بیماری‌زا) هستند.
مطالب مشابه:
