سکته مغزی
سکته مغزی
سکته مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون به مغز، مسدود شود یا خونریزی ناگهانی در مغز اتفاق بی افتد. دو نوع سکته مغزی وجود دارد. سکته ای که به دلیل مسدود شدن جریان خون در مغز رخ می دهد، سکته ایسکمیک نامیده می شود. در این نوع، مغز نمی تواند اکسیژن و مواد مغذی را از خون دریافت کند و بدون اکسیژن و مواد مغذی، سلول های مغز در عرض چند دقیقه شروع به مردن می کنند.
سکته مغزی که به دلیل خونریزی ناگهانی در مغز رخ می دهد، سکته هموراژیک نامیده می شود، در این نوع خون نشت‌شده منجر به فشار بر سلول های مغز میشود و به آنها آسیب می رساند.
کمتر از 90 درصد سکته ها شامل انسداد رگ های خونی (ایسکمیک) و بقیه شامل خونریزی داخلی (هموراژیک) است. سکته های مغزی بر اساس جایی که در مغز انسداد یا خونریزی رخ می دهد، طبقه‌بندی میشوند.
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است که می تواند باعث آسیب دائمی مغز، ناتوانی طولانی مدت یا حتی مرگ شود. علائم سکته مغزی می تواند از ضعف خفیف تا فلج یا بی حسی در یک طرف صورت یا بدن متغیر باشد. علائم دیگر ممکن است شامل سردرد ناگهانی و شدید، ضعف ناگهانی، مشکل در بینایی و مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار باشد.
پزشکان گاهی اوقات سکته مغزی را به عنوان حوادث عروق مغزی (CVAs) یا حملات مغزی بیان می کنند.
علائم سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی بسته به اینکه کدام ناحیه از مغز را تحت تاثیر قرار می دهد، می تواند علائم مختلفی ایجاد کند. برخی از رایج ترین علائم عبارتند از:
- آفازی (مشکل در صحبت کردن یا از دست دادن کامل گفتار)
- تاری دید یا دوبینی
- گیجی یا آشفتگی
- کما
- سرگیجه
- سردرد (معمولاً ناگهانی و شدید)
- عدم کنترل ماهیچه ای در یک طرف صورت
- عدم هماهنگی حرکات (آتاکسی)
- از دست دادن حافظه (فراموشی)
- نوسانات خلقی یا تغییرات ناگهانی شخصیت
- حالت تهوع و استفراغ
- سفتی گردن
- از حال رفتن یا غش کردن
- تشنج
- صحبت کردن نامرتب (دیسرتری)
- بدتر شدن یا از دست دادن ناگهانی حواس (از جمله بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه)
- ضعف یا فلج در یک طرف صورت و بدن
علائم هشدار دهنده سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی می تواند علائم مختلفی ایجاد کند. برای تشخیص علائم هشدار دهنده سکته مغزی، مخفف BE FAST را به خاطر بسپارید:
تعادل: مشاهده عدم تعادل ناگهانی
چشم: مشاهده عدم بینایی یا تغییرات ناگهانی در یک یا هر دو چشم
تغییرات حالات چهره: هنگام لبخند زدن حالت افتادگی در هر دو طرف یا یک طرف صورت رخ می دهد.
افتادگی دست ها: مشاهده افتادگی دست ها هنگام بالا نگه‌داشتن آنها
گفتار: ممکن است هنگام گفتار کلمات نامناسب و نامربوط بیان شود.
زمان: هنگام مشاهده علائم بالا، فوراً باید با اورژانس تماس بگیرید، زیرا زمان در این مواقع بسیار مهم است. در صورت امکان، به ساعت نگاه کنید تا زمان شروع علائم را به خاطر بسپارید. اعلام زمان شروع علائم به پزشک کمک میکند تا بدانند کدام درمان گزینه‌ی بهتری است.
چه عواملی باعث سکته می شود؟
عوامل سکته مغزی ایسکمیک عبارتند از:
- آترواسکلروز (ضخامت شریان ها)
- فیبریلاسیون دهلیزی (به ویژه هنگامی که آپنه خواب باعث آن می شود)
- اختلالات لختگی خون
- نقایص قلبی (از جمله نقص دیواره بین دهلیزی و نقص دیواره بین بطنی)
- بیماری ایسکمیک میکروواسکولار
عوامل سکته های هموراژیک می تواند شامل موارد زیر باشد:
- آنوریسم های مغزی
- تومورهای مغزی
- فشار خون بالا
- بیماری مویامویا (و هر بیماری دیگری که رگ های خونی مغز را ضعیف می کند)
حمله ایسکمیک گذرا
حمله ایسکمیک گذرا (TIA)، که گاهی اوقات به آن “سکته کوچک” میگویند، شبیه به سکته مغزی است. اما اثرات این وضعیت موقتی است، به این معنی که به طور موقتی به قسمت هایی از مغز خون نمی رسد.
عوامل خطر
هر کسی ممکن است دچار سکته شود، اما برخی از گروه ها در معرض خطر بیشتری هستند، از جمله افرادی که:
- 65 سال به بالا هستند.
- از سیگار یا سایر اشکال تنباکو یا نیکوتین استفاده می کنند.
- از مواد مخدر استفاده می کنند.
همچنین داشتن برخی شرایط سلامتی می تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد، از جمله:
- اختلال مصرف الکل
- کووید-19
- سردردهای میگرنی مکرر
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت نوع 2
تشخیص و آزمایشات
پزشک با استفاده از ترکیبی از معاینه عصبی و آزمایشات، سکته را تشخیص می دهد. پزشک از برخی از آزمایشات زیر برای تأیید اینکه فرد سکته کرده است، استفاده می کند:
- آزمایشات خون که شامل:
- شمارش کامل سلول های خونی (CBC)
- آزمایش الکترولیت ها
- آزمایش انعقاد خون
- تست آنتی بادی های ضد فسفولیپید یا APA
- آزمایشات تیروئید
- تست قند خون
- آزمایش کلسترول
- آزمایش پروتئین های خونی
- سی تی اسکن
- الکتروانسفالوگرام (EEG)
- الکتروکاردیوگرام (EKG)
- MRI
درمان های سکته مغزی
گزینه های درمانی به چند عامل بستگی دارد، از جمله:
- شدت سکته
- ناحیه ای که مغز را تحت تاثیر قرار داده است
- نوع سکته
پزشکان جریان خون طبیعی را در سریع ترین زمان ممکن به مغز باز می گردانند تا خطر آسیب دائمی مغز را محدود کنند.
اگر سکته مغزی ایسکمیک رخ داده باشد، پزشکان لخته خونی که باعث آن شده است را از بین می برند. در این هنگام بیمار به داروهای ترومبولیتیک و/یا جراحی (معمولاً ترومبکتومی مکانیکی) نیاز دارد. پزشکان همچنین ممکن است داروهایی برای مدیریت فشار خون به بیمار بدهند.
اگر سکته مغزی هموراژیک رخ داده باشد، پزشکان خونریزی ناشی از آن را کنترل خواهند کرد. بیمار برای جلوگیری از خونریزی در مغز و مدیریت فشار خون به داروهایی نیاز دارد. همچنین در چنین مواقعی ممکن است برای کاهش فشار داخل جمجمه ای در اطراف مغز، به جراحی نیاز باشد.
توانبخشی سکته مغزی
توانبخشی بخش مهمی از درمان سکته است. در این نوع درمان بیمار به توانبخشی مغزی نیاز دارد تا خود را با تغییرات مغزی و بدن را پس از سکته سازگار کند. در این خصوص ممکن است به ترکیبی از موارد زیر نیاز باشد:
توانبخشی شناختی: برای کمک به بهبود حافظه، تمرکز و سایر توانایی های ذهنی
کاردرمانی: کمک می کند تا فرد وظایف روزانه را با خیال راحت انجام دهد، به ویژه کارهای خانه یا فعالیت هایی که به حرکات دقیق بدن نیاز دارند.
فیزیوتراپی: برای تقویت عضلات، بهبود تعادل و استفاده مجدد از بازوها و پاها
گفتار درمانی: به بازیابی یا بهبود توانایی های زبانی و گفتاری و کنترل ماهیچه هایی که به صحبت کردن، تنفس و… کمک می کنند.
پیشگیری
حفظ سلامت کلی بهترین راه برای کاهش خطر سکته مغزی است. سعی کنید:
- رژیم غذایی سالم داشته باشید و وزن مناسب خود را حفظ کنید.
- فعالیت بدنی منظم داشته باشید.
- فشارخون، کلسترول و هر نوع بیماری دیگری را کنترل کنید.
- از استعمال سیگار خودداری کنید.
- برای نظارت منظم بیماری به طور مرتب به پزشک مراجعه کنید.
مطالب مشابه:
