آزواسپرمی چیست؟
آزواسپرمی چیست؟
آزواسپرمی وضعیتی است که در آن هیچ اسپرم قابل اندازه گیری در انزال (منی) وجود ندارد.
به طور معمول، بیضهها اسپرم تولید میکنند. اسپرم از طریق بخشهایی از دستگاه تناسلی حرکت میکند و با مایعات مخلوط میشود و منی را تشکیل میدهد. منی مایعی است که آلت تناسلی در طول انزال آزاد میکند. اگر فرد مبتلا به آزواسپرمی باشد، ممکن است منی داشته باشد، اما هیچ اسپرمی در آن وجود ندارد. گاهی اوقات به آزواسپرمی «عدم تعداد اسپرم» گفته میشود.
برخی از افراد بدون تعداد اسپرم به دنیا میآیند، در حالی که برخی در نوجوانی یا بزرگسالی به آن مبتلا میشوند. دارو و جراحی میتواند به درمان آزواسپرمی در شرایط خاص کمک کند. فقط به این دلیل که فرد این بیماری را دارد به این معنی نیست که نمیتواند فرزندان بیولوژیکی داشته باشد.
انواع مختلف آزواسپرمی چیست؟
سه نوع آزواسپرمی وجود دارد:
آزواسپرمی پس از بیضه: به این معنی است که یک انسداد یا اتصال از دست رفته در طول دستگاه تناسلی وجود دارد. فرد در حال تولید اسپرم است اما به هر دلیلی از خروج آن جلوگیری میشود. به این نوع، آزواسپرمی انسدادی نیز میگویند. این شایعترین نوع است که تا 40 درصد از افراد مبتلا به آزواسپرمی را تحت تاثیر قرار میدهد.
آزواسپرمی بیضه: این نوع آزواسپرمی به این معنی است که فرد تولید اسپرم ضعیفی دارد یا به دلیل اختلال در (یا آسیب به) ساختار یا عملکرد بیضههای خود، تولید نمیکند. گاهی اوقات به آن آزواسپرمی غیر انسدادی میگویند.
آزواسپرمی پیش بیضه: بیضهها و دستگاه تناسلی طبیعی به نظر میرسند اما به اندازه کافی توسط هورمونها برای تولید اسپرم تحریک نمیشوند. این ممکن است بعد از شیمی درمانی یا به دلیل عدم تعادل هورمونی اتفاق بیفتد. این نیز نوعی آزواسپرمی غیر انسدادی نام دارد.
علائم و علل آزواسپرمی چیست؟
معمولاً تا زمانی که برای بچهدار شدن فعالیتی انجام نشود، نمیتوان متوجه این اختلال شد. برخی از افراد علائم مرتبط با علت اصلی را دارند. به عنوان مثال، ممکن است فرد به دلیل عدم تعادل هورمونی یا ایجاد توده در بیضهها در اثر عفونت، میل جنسی کم داشته باشد.
علل آزواسپرمی چیست؟
علل آزواسپرمی میتواند یک انسداد یا سایر شرایط دیگری مانند عدم تعادل ژنتیکی یا هورمونی باشد.
آزواسپرمی پس از بیضه (آزواسپرمی انسدادی)
انسداد بیشتر در اپیدیدیم (مجرای چوب پنبهای شکل که در آن اسپرم بالغ میشود)، مجرای دفران و مجرای انزالی (لولهای که اسپرم از آن عبور میکند تا با مایع مخلوط شده و منی تشکیل دهد) رخ میدهد. این انسدادها اساساً یک سد راه تشکیل میدهند و اجازه نمیدهند اسپرم از بیضه خارج شود.
مشکلاتی که میتوانند باعث انسداد شوند عبارتند از:
- ضربه یا آسیب به بیضهها
- عفونتها (مانند اپیدیدیمیت)
- التهاب
- انزال رتروگراد
- جراحیهای قبلی در ناحیه لگن
- کیست یا رشد
- وازکتومی
- جهش ژن فیبروز کیستیک، که باعث میشود مجرای دفران تشکیل نشود یا باعث تجمع ترشحات غلیظ در مجرای دفران میشود، سپس اسپرم را مسدود میکند.
آزواسپرمی بیضه و پیش بیضه (آزواسپرمی غیر انسدادی)
علل غیر انسدادی آزواسپرمی میتواند شامل اختلالات ژنتیکی یا هورمونی باشد. همانطور که از نام آن پیداست، هیچ انسدادی وجود ندارد که باعث عدم وجود اسپرم شود.
علل آزواسپرمی پیش بیضه عبارتند از:
- برخی شرایط ژنتیکی مانند سندرم کالمن، سندرم کلاین فلتر یا حذف کروموزوم Y
- عدم تعادل هورمونی و اختلالات غدد درون ریز مانند تستوسترون پایین، هیپرپرولاکتینمی و آندروژن
- واریکوسل
- واکنش به برخی داروها که ممکن است به تولید اسپرم آسیب برساند.
- پرتودرمانی، شیمی درمانی یا قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین یا سموم
- نداشتن بیضه نزول نکرده
- اورکیت
- سوء استفاده از مواد مخدر یا الکل و گذراندن زمان زیادی در سونا یا جکوزی
تشخیص و آزمایشات آزواسپرمی چیست؟
پزشکان آزواسپرمی را در صورتی تشخیص میدهند که در دو نوبت جداگانه، تجزیه و تحلیل مایع منی، اسپرمی نداشته باشد. تجزیه و تحلیل اسپرم معمولاً پس از تلاش زوجین برای باردار شدن بدون موفقیت انجام میشود.
برایپیدا کردن علت آزواسپرمی، پزشک تاریخچه کامل پزشکی را از فرد میگیرد، از جمله سؤالاتی در مورد:
- باروری قبلی
- جراحات یا جراحی در ناحیه لگن
- عفونتهایی مانند UTI (عفونتهای دستگاه ادراری) یا عفونتهای مقاربتی (STIs)
- داروهای فعلی و گذشته
- هرگونه مصرف الکل، ماری جوانا یا مواد مخدر
- قرار گرفتن در معرض گرما یا استفاده از سونا
- سابقه خانوادگی اختلالات ژنتیکی، فیبروز کیستیک یا ناباروری.
- پزشک نیز معاینه فیزیکی کاملی را انجام میدهد و به نواحی کیسه بیضه توجه زیادی دارد. همچنین ممکن است شامل معاینه رکتوم نیز باشد.
چه آزمایشهایی آزواسپرمی را تشخیص میدهد؟
پزشک همچنین ممکن است آزمایشهای زیر را تجویز کند:
- آزمایش خون برای اندازه گیری سطح تستوسترون و هورمون محرک فولیکول (FSH).
- آزمایش ژنتیک
- اشعه ایکس یا سونوگرافی از کیسه بیضه
- MRI مغز (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) اگر معتقدند هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز در این امر نقش دارند.
مدیریت و درمان
درمان آزواسپرمی به علت آن بستگی دارد. آزمایش ژنتیک و مشاوره اغلب بخش مهمی از درک و درمان این بیماری است. رویکردهای درمانی عبارتند از:
- اگر انسداد علت آزواسپرمی باشد، جراحی برای باز کردن انسداد لولهها و مجاری یا ترمیم و اتصال لولههایی که اجازه عبور اسپرم را نمیدهند.
- درمانهای هورمونی تجویزی، در صورتی که تولید کم هورمون علت اصلی باشد.
- بازیابی اسپرم مستقیماً از بیضه با سوزن، گرفتن اسپرم از این طریق میتواند به فرد در بارداری با استفاده از فناوریهای کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) یا تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) کمک کند.
- اگر تصور میشود که علت آزواسپرمی چیزی است که میتواند به کودکان منتقل شود، پزشک ممکن است مشاوره ژنتیک را توصیه کند.
آیا اسپرم پس از آزواسپرمی باز میگردد؟
بله، میتواند، اما بستگی به نوع آزواسپرمی دارد. به عنوان مثال، اگر انسداد باعث عدم وجود اسپرم شود، جراحی برای رفع انسداد ممکن است منجر به وجود اسپرم در مایع منی شود.
آیا درمانی برای آزواسپرمی وجود دارد؟
بسته به علت ایجاد آزواسپرمی ممکن است راهی برای درمان آزواسپرمی وجود داشته باشد. برخی از علل درمان ندارند.
پیشگیری
هیچ راه شناخته شدهای برای جلوگیری از شرایط ژنتیکی که باعث آزواسپرمی میشوند، وجود ندارد. اگر آزواسپرمی فرد یک مشکل ژنتیکی نیست، انجام موارد زیر میتواند به کاهش احتمال آزواسپرمی کمک کند:
- از فعالیتهایی که میتواند به اندامهای تناسلی آسیب برساند خودداری کنید.
- در صورت امکان از قرار گرفتن در معرض تشعشعات خودداری کنید.
- خطرات و فواید داروهایی که میتوانند به تولید اسپرم آسیب برسانند را بدانید.
- از قرار گرفتن طولانی مدت بیضهها در معرض دمای گرم خودداری کنید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر زوجین پس از 12 ماه مقاربت منظم و محافظت نشده موفق به بارداری نشدند یا در مورد باروری خود نگران بودند، به پزشک مراجعه کنند. این اغلب اولین علامتی است که نشان میدهد یک بیماری بر تولید اسپرم تأثیر میگذارد. انجام آزمایش اسپرم برای مشاهده میزان اسپرم ممکن است یکی از اولین مواردی باشد که پزشک توصیه میکند.
مطالب مشابه:
الیگواسپرمی (تعداد کم اسپرم)
اختلالات اسپرم
آنالیز مایع منی
لقاح آزمایشگاهی IVF
منبع: my.clevelandclinic