سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا زمانی تشکیل می شود که صفرای ذخیره شده در کیسه صفرا به مواد سنگ مانند تبدیل شود. کلسترول بیش از حد، نمک های صفراوی یا بیلی روبین (رنگدانه صفرا) می تواند باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا شود.
هنگامی که سنگ کیسه صفرا، در کیسه صفرا وجود داشته باشد، به آن سنگ کیسه صفرا می گویند. زمانی که سنگ در مجاری صفراوی وجود داشته باشد، به آن کولدوکولیتیازیس می گویند. سنگ های صفراوی که مجاری صفراوی را مسدود می کنند، می توانند منجر به عفونت شدید یا تهدید کننده مجاری صفراوی، پانکراس یا کبد شوند. مجاری صفراوی نیز ممکن است در اثر سرطان یا تروما مسدود شوند، اما این مربوط به سنگ کیسه صفرا نیست.
سنگ کیسه صفرا چقدر جدی است؟
سنگ های صفراوی، لزوماً هیچ مشکلی برای شما ایجاد نخواهد کرد. اما اگر سنگ های صفراوی شروع به عبور از مجرای صفراوی کنند و در جایی گیر کنند، می توانند خطرناک باشند. آنها می توانند مجاری صفراوی شما را مسدود کنند و باعث درد و عوارض جدی شوند.
علائم سنگ کیسه صفرا چیست؟
سنگ های صفراوی معمولاً علائمی ایجاد نمی کند مگر اینکه گیر کرده و انسداد ایجاد کند. این انسداد باعث ایجاد علائمی می شود که معمولاً درد بالای شکم و حالت تهوع است که ممکن است موقتی باشند. اگر انسداد شدید باشد یا طولانی باشد، ممکن است علائم دیگری ایجاد شود، مانند:
- تعریق
- تب
- ضربان قلب سریع
- تورم و حساس شدن شکم
- زردی در پوست و چشم
- ادرار تیره رنگ و مدفوع روشن
علائم سنگ صفرا ممکن است شبیه سایر شرایط یا مشکلات پزشکی مانند حمله قلبی، آپاندیسیت، زخم، سندرم روده تحریک پذیر، فتق هیاتال، پانکراتیت یا هپاتیت باشد. برای تشخیص بهتر و دقیق تر با پزشک خود مشورت کنید.
درد سنگ کیسه صفرا چگونه است؟
معمولاً درد ناگهانی و شدید است و ممکن است باعث ناراحتی معده شود. درد این عارضه می تواند بعد از صرف غذا، زمانی که کیسه صفرا منقبض می شود و فشار بیشتری در سیستم صفراوی ایجاد می کند، افزایش یابد و یا حتی ممکن است شما را از خواب بیدار کند.
زمانی که درد سنگ صفرا شدید می شود و سپس به آرامی محو می شود، به آن قولنج صفراوی می گویند و ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت این درد طول بکشد. درد این عارضه زمانی به پایان می رسد که سنگ حرکت کند یا فشار آن کاهش یابد. افراد در صورت داشتن این بیماری، درد شدید، تیز، ضربه ای، گرفتگی و فشردگی احساس می کنند که ممکن است نتوانند آرام بنشینند.
درد سنگ کیسه صفرا کجاست؟
سیستم صفراوی در قسمت راست بالای شکم، درست در زیر قفسه سینه قرار دارد. اکثر افراد، درد را در این ناحیه احساس می کنند. اما گاهی اوقات، می تواند به نقاط دیگر نیز سرایت کند. برخی از افراد آن را در بازوی راست یا شانه خود یا در پشت، بین تیغه های شانه احساس می کنند.
برخی از افراد درد سنگ کیسه صفرا را در وسط شکم یا قفسه سینه احساس می کنند. همچنین برخی از افراد درد را با سوزش سر دل یا سوء هاضمه اشتباه می گیرند. برخی دیگر ممکن است احساس کنند که دچار حمله قلبی شدند که یک وضعیت اورژانسی است.
علائم سنگ کیسه صفرا در زنان
زنان ممکن است درد ارجاعی داشته باشند، به این معنی که درد را در جایی متفاوت از نقطه ای که شروع شده است، احساس می کنند. بنابراین، آنها ممکن است بیشتر درد را در بازو، شانه، قفسه سینه یا پشت خود حس کنند.
چه عواملی باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا می شود؟
اعتقاد بر این است که سنگ های کلسترولی زمانی تشکیل می شوند که صفرا حاوی کلسترول بیش از حد، بیلی روبین بیش از حد، نمک های صفراوی کافی نباشد، یا زمانی که کیسه صفرا به دلایل دیگری آنطور که باید تخلیه نمی شود.
سنگ های رنگدانه در افرادی که سیروز، عفونت مجاری صفراوی و اختلالات خونی ارثی مانند کم خونی داسی شکل دارند، ایجاد می شوند. دلایل ایجاد این سنگ ها نامشخص است.
عوامل خطر سنگ صفرا به شرح زیر می باشد:
چاقی: یک عامل اصلی تشکیل سنگ صفرا است که بیشتر در زنان رخ می دهد.
استروژن: استروژن بیش از حد ناشی از بارداری، درمان جایگزینی هورمون یا قرص های ضد بارداری، باعث افزایش سطح کلسترول در صفرا و کاهش حرکت کیسه صفرا می شود که هر دو می توانند منجر به ایجاد سنگ کیسه صفرا شوند.
جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این عارضه هستند.
سن: احتمال ابتلا به این عارضه در افراد بالای 60 سال بیشتر از افراد جوان است.
داروهای کاهش دهنده کلسترول: داروهایی که کلسترول خون را کاهش می دهند در واقع می توانند میزان کلسترول ترشح شده در صفرا را افزایش دهند که به نوبه خود خطر ایجاد سنگ صفرا را افزایش می دهد.
دیابت: افراد مبتلا به دیابت به طور کلی دارای سطوح بالایی از اسیدهای چرب به نام تری گلیسیرید هستند که خطر ابتلا به سنگ صفرا را افزایش می دهند.
کاهش وزن سریع: از آنجایی که بدن در طی کاهش وزن سریع چربی را متابولیزه می کند، باعث می شود کبد، کلسترول اضافی را به صفرا آزاد کند که می تواند باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا شود.
فستینگ: فستینگ، حرکت کیسه صفرا را کاهش می دهد، که باعث می شود صفرا بیش از حد با کلسترول متمرکز شود.
رژیم غذایی: داشتن یک رژیم غذایی پرچرب، کلسترول بالا و کم فیبر می تواند باعث ایجاد این عارضه شود.
شرایط پزشکی: داشتن برخی اختلالات خونی مانند کم خونی داسی شکل یا لوسمی می تواند باعث ایجاد سنگ شود.
عوارض
عوارض سنگ کیسه صفرا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
التهاب کیسه صفرا: سنگ کیسه صفرا که در گردن کیسه صفرا قرار می گیرد می تواند باعث التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) شود. کوله سیستیت می تواند باعث درد شدید و تب شود.
انسداد مجرای صفراوی مشترک: سنگ کیسه صفرا می تواند لوله ها (مجاری) را که از طریق آنها صفرا از کیسه صفرا یا کبد به روده کوچک جریان می یابد، مسدود کند و می تواند منجر به درد شدید، یرقان و عفونت مجرای صفراوی شود.
انسداد مجرای پانکراس: مجرای لوزالمعده، لوله ای است که از لوزالمعده کشیده شده و درست قبل از ورود به دوازدهه به مجرای صفراوی مشترک متصل می شود. شیره های لوزالمعده که به هضم غذا کمک می کنند، از مجرای پانکراس جریان می یابند.
سنگ کیسه صفرا می تواند باعث انسداد مجرای پانکراس شود که می تواند منجر به التهاب پانکراس (پانکراتیت) شود. پانکراتیت باعث درد شدید و دائمی شکم می شود و معمولاً نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
سرطان کیسه صفرا: خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا در افرادی که سابقه سنگ صفرا دارند، بیشتر است، اما بسیار نادر است.
تشخیص و آزمایشات
در صورت داشتن علائم سنگ کیسه صفرا، پزشک ممکن است آزایش خون و تصویربرداری را تجویز کند. آزمایش خون می تواند التهاب، عفونت یا زردی را تشخیص دهد و سرنخ هایی را ارائه دهد که کدام اندام ها تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. آزمایش های تصویربرداری به شناسایی منبع انسداد در مجاری صفراوی کمک می کند.
در ابتدا پزشک با سونوگرافی شکم شروع می کند، که یک آزمایش سریع و آسان است که نیازی به آمادگی ندارد. سونوگرافی می تواند بیشتر سنگ های صفراوی را در داخل و اطراف کیسه صفرا نشان دهد. اما اگر سنگ صفرا در جای دیگری در مجرای صفراوی گیر کرده باشد، ممکن است برای یافتن آن به آزمایش دیگری نیاز باشد.
سایر آزمایشات ممکن عبارتند از:
- MRCP (کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی)
- اسکن HIDA
- سونوگرافی آندوسکوپی
- ERCP (کولانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی)
- آزمایشات خون شامل: CBC, ESR, SGOT,SGPT,Billi, gamaGT,Alk.Ph ,Amylase, Lipase, Chol (LDL, HDL), TG, CEA, AFP می شود.
درمان
اگر سنگ های صفراوی برای شما مشکلی ایجاد نمی کنند، نیازی به درمان خاصی ندارد. اما گاهی اوقات این سنگ ها می توانند دردناک باشند و عوارض خطرناکی را ایجاد کنند، که در این صورت پزشک، عمل جراحی را پیشنهاد می کند. زیرا جراحی بهترین و تنها راه برای اطمینان از اینکه سنگ های کیسه صفرا دوباره مشکلی برای شما ایجاد نخواهند کرد، میباشد. اما اگر تمایل به جراحی ندارید، می توانید برخی درمان های جایگزین را استفاده کنید که شامل دارودرمانی و سایر روش های دیگر است.
برای دفع سنگ کیسه صفرا چه غذاهایی بخوریم؟
داشتن یک رژیم غذایی مناسب می تواند به دفع سنگ کمک کند.
یک رژیم غذایی سالم می تواند شامل موارد زیر باشد:
فیبر کافی: استفاده از سیب و گلاب در این شرایط می تواند مفید باشد و به بهبود سیستم گوارشی و کاهش کلسترول کمک کند.
سبزیجات: مصرف اسفناج، بروکلی، هویج و… می تواند مواد معدنی کافی را برای دفع سنگ صفرا به همراه داشته باشد.
غلات: مصرف جو دوسر و نان های سبوس دار می تواند نه تنها سطح قند خون را متعادل نگه دارد، بلکه می تواند به دفع سریع مواد زائد کمک کند و از ایجاد سنگ در کیسه صفرا پیشگیری کند.
چربی ها: به طور کلی، بهتر است افرادی که مبتلا به سنگ کیسه صفرا هستند، از مصرف غذاهای چرب اجتناب کنند. اما افرادی که مایل به استفاده از مواد چربی زا هستند، می توانند از روغن زیتون و کنجد که جهت عملکرد کیسه صفرا مفید هستند، استفاده کنند.
غذاهای دریایی: ماهی های سالمون و قزل آلا به دلیل اینکه دارای اسیدهای چرب امگا3 هستند، خاصیت ضد التهابی دارند.
آجیل ها: برای کاهش التهاب صفراوی می توان از گردو و تخم کتان استفاده نمود.
غذاهای گیاهی: حبوبات مانند، عدس، لوبیا و نخود، با وجود پروتئین بالایی که دارند، چربی های کمتری دارند و باعث تحریک کیسه صفرا نمی شوند.
سویا: سویا و محصولات هم خانواده آن، می توانند بهترین جایگزین برای گوشت های پرچرب باشند.
مایعات: برای رقیق شدن صفرا مصرف آب کافی توصیه می شود، زیرا می تواند از ایجاد سنگ های صفراوی پیشگیری کند. همچنین مصرف چای نعناع و زنجبیل می تواند باعث کاهش التهاب صفرا و بهبود عملکرد آن نیز شود.
محصولات غنی از ویتامین C: میوه هایی همچون کیوی، توت فرنگی و فلفل دلمه ای، هم می تواند سیستم ایمنی را تقویت کند و هم می تواند به تعادل مواد صفراوی، کمک کند.
بهترین نوشیدنی ها برای سنگ کیسه صفرا چیست؟
- آب
- چای سبز
- آب لیمو
- آب سیب
- سرکه سیب
- آب زردچوبه
- چای نعناع و زنجبیل
- آب چغندر
- آب گلابی
میوه های مضر برای سنگ صفرا:
میوه های که برای سنگ کیسه صفرا ممکن است مضر باشند عبارتند از: پرتقال، گریپ فروت و لیمو، موز و سیب، توت فرنگی و سایر توت ها، آووکادو و نارگیل.
پیشگیری
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از تشکیل سنگ صفرا وجود ندارد، اما می توانید اقدامات خاصی را برای کاهش خطر کلی خود انجام دهید. به عنوان مثال، می توانید با کاهش کلسترول در رژیم غذایی خود، خطر ابتلا به سنگ های کلسترولی را که بسیار رایج هستند، کاهش دهید. با این حال، این مانع از ایجاد این عارضه نمی شود.
اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، کاهش وزن می تواند خطر ابتلا به سنگ های کلسترولی را کاهش دهد. اما کاهش وزن سریع می تواند خطر این عارضه را افزایش دهد.
مطالب مشابه:
