بیماری کبد چرب (استئاتوتیک) چیست؟ علائم، انواع و درمان آن

بیماری کبد چرب (استئاتوتیک)

بیماری کبد چرب (استئاتوتیک) شامل چندین بیماری مرتبط با استئاتوز در کبد است. “استئاتوز” اصطلاحی است که پزشکان برای توصیف تجمع چربی در یک اندام (معمولاً کبد) استفاده می کنند. یک کبد سالم و با عملکرد بالا حاوی مقدار کمی چربی است. تجمع چربی زمانی مشکل ساز می شود که به بیش از 5 درصد وزن کبد برسد.

چرا بیماری کبد چرب به بیماری کبد استئاتوتیک تغییر نام داد؟

پیش از این، بیماری کبد استئاتوتیک به عنوان “بیماری کبد چرب” شناخته می شد. در سال 2023، کارشناسان نام این بیماری و زیرمجموعه های آن را تغییر دادند تا علل آن را با دقت بیشتری منعکس کنند. به عنوان مثال، در حالی که برخی از شرایط مرتبط با ترکیب چربی در بدن (مانند چاقی) می تواند خطر استئاتوز را افزایش دهد، چندین عامل خطر وجود دارد که به وزن یا شاخص توده بدنی (BMI) ربطی ندارد.

انواع بیماری کبد استئاتوتیک (چرب) چیست؟

پزشکان SLD را بر اساس علل آن و شرایط مرتبط با آن طبقه بندی می کنند.

بیماری کبدی مرتبط با الکل (ALD)

با ALD، استئاتوز، به دلیل مصرف بیش از حد الکل رخ می دهد. هر بار که کبد الکل را فیلتر می کند، برخی از سلول های آن می میرند. معمولاً کبد می ‌تواند سلول ‌های جدیدی را جایگزین سلول‌ های قدیمی کند، بنابراین مشکلی وجود ندارد. اما اگر الکل بیش از حد مصرف شود، کبد ممکن است نتواند آن را حفظ کند. در نهایت، استئاتوز ممکن است ایجاد شود.

بیماری استئاتوتیک کبدی مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD)

پیش از این، پزشکان MASLD را به عنوان بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل (NASLD) می نامیدند. زیرا استئاتوز با مصرف زیاد الکل مرتبط نیست. کارشناسان نام این بیماری را تغییر دادند تا نشان دهد تجمع چربی در کبد با چه چیزی مرتبط است. در مورد MASLD، عامل خطر عوامل قلبی متابولیک است. این عوامل شامل شرایط و ویژگی هایی است که برای سلامت قلب، خطراتی ایجاد می کند.

عوامل خطر مرتبط با MASLD عبارتند از:

چاقی
دیابت نوع 2
فشار خون بالا
ناهنجاری های چربی (لیپیدها ترکیبات چربی هستند که در سلول ها یافت می شوند).

MASLD همچنین در صورت مصرف مقدار کمی الکل در هفته اعمال می شود. “مقدار کم” به معنای کمتر از 140 گرم در هفته برای زنان و کمتر از 210 گرم در هفته برای مردان است.

استئاتوهپاتیت مرتبط با متابولیک (MASH)

استئاتوهپاتیت مرتبط با متابولیک (MASH) یک شکل جدی از MASLD است. با MASH، تجمع چربی به التهاب و سپس آسیب بافتی و اسکار (فیبروز) تبدیل می‌شود. پیش از این، پزشکان به MASH به عنوان استئاتوهپاتیت غیر مرتبط با الکل (NASH) اشاره می کردند.

MASLD و افزایش مصرف الکل (MetALD)

در صورت داشتن MetALD، هم عوامل خطر متابولیک و هم مصرف الکل در تجمع چربی در کبد نقش دارند. با MetALD، فرد یک عامل خطر قلبی متابولیک دارد و مصرف الکل بیش از 140 گرم در هفته (زنان) یا بیش از 210 گرم در هفته (مردان) در این بیماری نقش دارد.

سایر اشکال SLD

SLD می تواند ناشی از عللی غیر از مصرف الکل یا عوامل خطر قلبی متابولیک باشد. به عنوان مثال، داروها و بیماری های مختلف می توانند باعث استئاتوز شوند. گاهی اوقات، پزشکان نمی توانند علت خاصی را شناسایی کنند. بنابراین، SLD بدون علت مشخص، SLD کریپتوژنیک نامیده می شود.

گرید های کبد چرب

1) کبد چرب گرید 1 ساده (استئاتوز):

به آن کبد چرب خفیف یا استئاتوز کبدی خفیف می گویند که در آن رسوب چربی 5 تا 33 درصد است. درمان این نوع کبد چرب، شامل تغییر در سبک زندگی است. این شامل یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و محدود کردن مصرف الکل است. کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن می تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

2)کبد چرب گرید 2 (متوسط):

این یک بیماری کبد چرب متوسط است که در آن بین 34 تا 66 درصد چربی تجمع می یابد. درمان در این نوع، شامل کاهش وزن با ترکیبی از رژیم غذایی سالم و ورزش است. علاوه بر این، باید از قند و شکر پرهیز شود و اندازه های وعده های غذایی کنترل گردد. گاهی اوقات پزشک ممکن است، داروهایی را برای مدیریت شرایط خاص مانند دیابت، کلسترول بالا توصیه کند. همچنین معاینات معمول پزشکی و آزمایشات عملکرد کبد برای بررسی پیشرفت بیماری ضروری است.

3) کبد چرب گرید 3 (شدید):

که به عنوان فیبروز کبدی شناخته می شود، در آن بیش از 66 درصد چربی در کبد انباشته شده است که بسیار خطرناک بشمار می آید. درمان در این نوع کبد چرب، شامل کاهش وزن، مصرف رژیم غذایی کامل، ورزش منظم روزانه، کنترل سطح قند خون، و پرهیز از مصرف هرگونه مواد الکلی می باشد. در این صورت مانند گرید 2، فرد باید از داروهای دیابت، کلسترول بالا استفاده کند و معاینات معمول پزشکی و آزمایشات روتین را برای بررسی منظم عملکرد کبدی انجام دهد.

آیا بیماری کبد چرب (استئاتوتیک) یک مشکل جدی است؟

در بیشتر موارد، تجمع چربی مشکلات جدی ایجاد نمی کند یا مانع از عملکرد طبیعی کبد نمی شود.

در برخی موارد، این بیماری به بیماری کبدی تبدیل می شود. معمولاً در مراحل زیر پیشرفت می کند:

هپاتیت: کبد از حالت چرب به ملتهب تبدیل می شود و التهاب به بافت آسیب می رساند. این مرحله استئاتوهپاتیت نامیده می شود. به عنوان مثال، زمانی که MASLD تبدیل به MASH می شود، این اتفاق می افتد.

فیبروز: نوارهایی از بافت اسکار تشکیل می شود که در آن التهاب به کبد آسیب می رساند و باعث سفت شدن آن می شود. این فرآیند فیبروز نام دارد.

سیروز: بافت اسکار، جایگزین بافت سالم می شود. در این مرحله، سیروز کبدی رخ می دهد. بدون درمان، سیروز می تواند منجر به شرایط بالقوه کشنده مانند نارسایی کبد و سرطان کبد شود. حدود 90 درصد از افرادی که به کارسینوم کبدی (HCC) – نوعی سرطان کبد – مبتلا می شوند، سیروز دارند.
به همین دلیل بسیار مهم است که بدانید چه عواملی باعث تجمع چربی در کبد شما می شود و تحت درمان قرار بگیرید. حتی اگر سیروز در مراحل اولیه دارید، اقداماتی وجود دارد که می توانید برای محافظت از کبد خود در برابر آسیب بیشتر انجام دهید. در برخی موارد، حتی می توانید با پیروی از برنامه درمانی پزشک خود، برخی از آسیب ها را جبران کنید.

علائم و نشانه های بیماری کبد چرب

SLD همیشه علائم ایجاد نمی کند. اما در صورت بروز علائم عبارتند از:

درد شکم یا احساس پری در سمت راست بالای شکم
خستگی یا ضعف شدید

معمولاً، افراد پس از پیشرفت SLD به سیروز کبدی، متوجه علائم می شوند. هنگامی که سیروز ایجاد می شود، ممکن است موارد زیر احساس شود:

حالت تهوع
عدم اشتها
کاهش وزن
پوست مایل به زرد و سفیدی چشم (یرقان)
تورم در شکم (آسیت)
تورم در پاها، دست ها (ادم)
خونریزی (که پزشک در مری، معده یا راست روده پیدا می کند)

چه عواملی باعث بیماری کبد چرب می شود؟

SLD دلایل متعددی دارد. با این حال، در صورت داشتن یک عامل خطر متابولیک قلبی، در صورت مصرف مقادیر ناسالم الکل یا هر دو، احتمال ابتلا به SLD بیشتر است.

عوامل خطر عبارتند از:

اختلال مصرف الکل (مصرف مکرر یا شدید)
سندرم متابولیک (مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، کلسترول بالا و سطح تری گلیسیرید بالا
دیابت نوع 2
اضافه وزن
چاقی
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
آپنه انسدادی خواب
کم کاری تیروئید
کم کاری هیپوفیز
هیپوگنادیسم (هورمون های جنسی پایین)
مصرف برخی داروهای خاص مانند آمیودارون، دیلتیازم، تاموکسیفن یا استروئیدها

عوارض کبد چرب چیست؟

بدون درمان، کبد استئاتوز می تواند به سیروز کبدی تبدیل شود که می تواند منجر به نارسایی کبد، سرطان کبد و سرطان های خارج از کبد شود. افراد مبتلا به MASLD نیز در معرض افزایش خطر بیماری قلبی هستند. بیماری قلبی علت اصلی مرگ و میر در افراد مبتلا به MASLD است.

علائم بیماری کبد چرب در زنان

بیماری کبد چرب بر زنان، متفاوت تر از مردان تأثیر می گذارد. زنان کمتر، قبل از 50 سالگی به آن مبتلا می شوند. اما زمانی که یائسگی شروع می شود، زنان حدود 20 درصد بیشتر از مردان به بیماری کبد چرب مبتلا می شوند و به بیماری کبدی پیشرفته تری تبدیل می شوند.
زنانی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند، بیشتر از مردان به دلیل مشکلات قلبی جان خود را از دست می دهند. در سن 60 سالگی، خطر ابتلا به بیماری قلبی در آنها دو برابر مردان در آن سن است.

علائم بیماری کبد چرب در مردان

ممکن است سال ها طول بکشد تا علائم بیماری کبد چرب در مردان ظاهر شود. اگر آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب، منجر به زخم و سخت شدن دائمی کبد شود، به آن سیروز می گویند. تا زمانی که بیماری به سیروز کبدی پیشرفت نکند، افراد مبتلا به بیماری کبد چرب اغلب علائمی از خود نشان نمی دهند. با این حال، برخی از علائم کبد چرب در مردان عبارتند از:

درد شدید شکم و احساس پری در سمت راست بالای شکم
حالت تهوع یا عدم اشتها یا کاهش وزن سریع

تشخیص و آزمایشات

از آنجایی که بیماری کبد چرب معمولاً علائمی ایجاد نمی کند، پزشک ممکن است اولین کسی باشد که متوجه این مشکل می شود. سطوح بالای آنزیم‌ های کبدی که در آزمایش خون برای سایر بیماری‌ ها ظاهر می ‌شوند، ممکن است هشدار دهنده باشند. افزایش آنزیم های کبدی نشانه آسیب کبدی است.

برای تشخیص، پزشک ممکن است موارد زیر را انجام دهد:

یک تاریخچه پزشکی که شامل سوالاتی در مورد شرایط پزشکی، میزان مصرف الکل و داروهایی است که مصرف می شود.
یک معاینه فیزیکی برای بررسی علائم التهاب، مانند بزرگ شدن کبد، یا علائم سیروز، مانند زردی.
روش های تصویربرداری، از جمله سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI، برای بررسی کبد برای علائم التهاب و جای زخم. آنها ممکن است یک
سونوگرافی تخصصی به نام FibroScan® را برای بررسی میزان چربی و بافت اسکار در کبد انجام دهند.
بیوپسی کبد (نمونه بافت) برای تعیین میزان پیشرفت بیماری کبد، بیوپسی تنها راه تشخیص MASLD از MASH است.

آزمایشاتی که برای تشخیص کبد چرب تجویز می شود، عبارتند از:

آزمایش بیلی روبین کل
تست آلبومین
آزمایش کلسیم
آزمایش PT
تست FBS
آزمایش HbA1c
آزمایش تعیین سطح چربی، از جمله: HDL، LDL، کلسترول
تست AST و ALT
تست GGT و ALP

درمان بیماری کبد چرب

هیچ درمان یا داروی خاصی وجود ندارد. در عوض، پزشکان برای کمک به شما در مدیریت عوامل خطری که به این بیماری کمک می کنند، تمرکز می کنند. این شامل ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی است که می تواند سلامت شما را بهبود بخشد.

پزشک ممکن است اقدامات زیر را به شما توصیه کنند:

اجتناب از الکل
کاهش وزن
مصرف دارو برای مدیریت شرایط متابولیک مانند دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید
تزریق واکسن برای هپاتیت A و هپاتیت B

برای کبد چرب چی بخوریم؟

اگر کبد چرب شما مرتبط با وزن باشد، می توانید یک رژییم غذایی متعادل را امتحان کنید. پزشکان توصیه می کنند از مصرف شکر پرهیز کنید و رژیم مدیترانه ای را امتحان کنید که سرشار از سبزیجات، میوه ها، و چربی های مفید است. سایر غذاها و رژیم غذایی سرشار از آجیل، دانه ها، غلات کامل، ماهی و مرغ گزینه های غذایی مفید برای کبد چرب هستند. همچنین این نکته مهم است که از مصرف بیش از حد گوشت قرمز یا مصرف نوشیدنی های شیرین خودداری کنید.

مطالب مشابه:

Blog