سیاه سرفه
سیاه سرفه
سیاه سرفه یک عفونت تنفسی فوقانی بسیار مسری است که نوزادان، کودکان و بزرگسالان را در هر سنی تحت تأثیر قرار می‌دهد. در اوایل، ممکن است مانند یک سرماخوردگی معمولی احساس شود. اما پس از یک یا دو هفته، سرفه مداوم ایجاد می‌شود.
سرفه ممکن است به صورت دوره‌ای که پزشکان آن را “پاروکسیسم” یا حملات سرفه می‌نامند، ظاهر و ناپدید شود. این حملات سرفه می‌تواند غذا خوردن، تنفس یا خوابیدن را دشوار کند. حتی ممکن است بعد از سرفه، هنگام تلاش برای استنشاق هوا، صدای “وووپ” بلندی ایجاد شود. نوزادان ممکن است حتی اگر سرفه نکنند، برای تنفس مشکل داشته باشند.
علائم سیاه سرفه
علائم این بیماری مانند سرماخوردگی شروع می‌شود و به سرفه شدید تبدیل می‌شود. این اتفاق به صورت مرحله‌ای رخ می‌دهد.
نوزادان ممکن است حتی اگر هرگز سرفه نکنند، برای تنفس مشکل داشته باشند. اگر کودک شما سرفه شدید دارد، اطراف دهانش کبود شده و/یا در تنفس مشکل دارد، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
سه مرحله سیاه سرفه چیست؟
علائم سرماخوردگی معمولی
سرفه‌های دوره‌ای
بهبودی تدریجی
1: علائم سرماخوردگی معمولی
این مرحله حدود یک تا دو هفته طول می‌کشد و بیماری در این مدت بیشترین میزان سرایت را دارد، اما ممکن است فکر کنید که فقط یک سرماخوردگی است. علائم عبارتند از:
- گرفتگی بینی
- آبریزش بینی
- گلودرد
- آبریزش چشم
- سرفه خفیف یا گاه به گاه که به تدریج بدتر می‌شود
- تب پایین (زیر 38 درجه سانتیگراد) یا دمای طبیعی
- احساس ناخوشی یا “قطع تنفس” (کسالت)
- نوزادان ممکن است برای تنفس تقلا کنند یا در تنفس خود مکث داشته باشند.
ممکن است متوجه موارد زیر شوید:
- کودک شما به سختی نفس می‌کشد.
- به نظر می‌رسد معده‌اش در حال فرو رفتن است یا تنفسش مانند نفس نفس زدن است.
- پوست یا ناحیه اطراف دهانش به دلیل کمبود اکسیژن به رنگ آبی یا خاکستری در می‌آید (سیانوز).
2: حملات سرفه
در این مرحله معمولاً از یک تا شش هفته طول می‌کشد. اما گاهی اوقات ممکن است تا 10 هفته طول بکشد. در این مرحله، مخاط غلیظی در مجاری هوایی خود دارید و حملات شدید هستند.
حمله سرفه به این معنی است که شما چندین بار پشت سر هم به مدت چند دقیقه سرفه می‌کنید. وقتی سعی می‌کنید بین سرفه‌ها نفس بکشید، ممکن است صدای «وووپ» بلندی از خود تولید کنید.
ممکن است بعد از حمله استفراغ کنید و/یا احساس خستگی کنید.
گریه کردن، غذا خوردن یا خندیدن ممکن است باعث حمله شود.
حملات سرفه در طول روز و شب رخ می‌دهد، اما ممکن است در شب بدتر شود.
حملات قبل از اینکه به حالت عادی برگردند، بیشتر می‌شوند و سپس به تدریج تعداد آنها کاهش می‌یابد.
3: بهبودی تدریجی
این مرحله تا شش هفته طول می‌کشد. در این مدت، ممکن است سرفه خفیفی داشته باشید که ممکن است موقتی باشد، اما حملات سرفه شدید مانند قبل نخواهید داشت. به تدریج کمتر و کمتر سرفه خواهید کرد.
حتی با اینکه احساس بهتری دارید، در این مدت در برابر سایر عفونت‌های تنفسی آسیب‌پذیرتر هستید. بدن شما هنوز در حال بهبود است. سعی کنید از قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها خودداری کنید. اگر به بیماری دیگری مبتلا شوید، حملات ممکن است دوباره عود کنند.
صدای سرفه
سیاه سرفه نام خود را از صدای «وووپ» که برخی افراد پس از سرفه ایجاد می‌کنند، گرفته است. اگر بارها و بارها سرفه می‌کنید، تنفس برایتان دشوار می‌شود. وقتی بالاخره کمی نفس می کشید، تلاش‌هایتان ممکن است به صورت صدای «وووپ» یا نفس نفس زدن با صدای بلند به نظر برسد. اما همه افراد مبتلا به این بیماری صدای «وووپ» ایجاد نمی‌کنند.
چه عواملی باعث سیاه سرفه می‌شود؟
باکتری بوردتلا پرتوسیس باعث این بیماری می‌شود. این باکتری به پوشش مجاری هوایی آسیب می‌رساند و باعث تورم آنها می‌شود. این تورم منجر به تجمع مخاط غلیظ و به نوبه خود سرفه شدید می‌شود.
سیاه سرفه از طریق قطرات تنفسی هنگام سرفه یا عطسه پخش می‌شود. معمولاً 5 تا 10 روز طول می‌کشد تا علائم پس از قرار گرفتن در معرض ویروس شروع شوند، اما گاهی اوقات تا 21 روز طول می‌کشد.
آیا سیاه سرفه مسری است؟
بله، این بیماری بسیار مسری است – به این معنی که به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. شما می توانید این بیماری را از کسی که با او ارتباط نزدیکی دارید دریافت کنید و بچه‌ها اغلب آن را از همکلاسی‌های خود دریافت می‌کنند.
شما می‌توانید این بیماری را از شروع علائم تا سه هفته پس از شروع حملات منتقل کنید. این یعنی، برای مثال، اگر قبل از شروع سرفه، یک هفته علائم سرماخوردگی داشته باشید، در مجموع به مدت چهار هفته ناقل بیماری خواهید بود.
عوارض سیاه سرفه
عارضه احتمالی در نوزادان و کودکان عبارتند از:
- عفونت گوش.
- خونریزی بینی.
- کمبودهای تغذیه‌ای (سوء تغذیه).
- ذات الریه.
- مشکلات عملکرد مغز (انسفالوپاتی) که می‌تواند منجر به آسیب دائمی مغز یا مرگ شود.
- فشار خون ریوی.
- نارسایی تنفسی.
عوارض معمولاً در نوزادان زیر 12 ماه شدیدتر است. نوزادان به دلیل سیاه سرفه بیشتر در بیمارستان بستری می‌شوند. کسانی که با بیشترین خطر عوارض شدید یا مرگ مواجه هستند، شامل نوزادانی می‌شوند که:
- واکسینه نشده‌اند (یا مادرشان در دوران بارداری واکسن دریافت نکرده است).
- سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
- آسم شدید دارند.
عوارض احتمالی در نوجوانان و بزرگسالان عبارتند از:
- شکستگی دنده.
- عفونت گوش.
- غش کردن.
- میگرن.
- بی‌اختیاری ادرار.
- کاهش وزن ناخواسته.
تشخیص و آزمایش‌ها
از آنجا که علائم این بیماری بسیار شبیه علائم سرماخوردگی، آنفولانزا یا برونشیت است، تشخیص زودهنگام آن دشوار است. پزشک ممکن است بتواند از طریق صدای سرفه تشخیص دهد که شما به آن مبتلا هستید، اما آزمایش‌ها می‌توانند آن را تأیید کنند.
کشت بینی یا گلو: یک نمونه‌برداری ساده از ناحیه بینی و گلو، می‌تواند برای باکتری‌هایی که باعث این بیماری می‌شوند، آزمایش شود.
آزمایش خون: تعداد بالای گلبول‌های سفید خون نشانه‌ای از این است که بدن در حال مبارزه با عفونت است، اما لزوماً به معنای سیاه سرفه نیست.
آزمایشات خونی تکمیلی:
CBC (شمارش کامل سلول های خونی): جهت بررسی وجود عفونت، التهاب یا کم خونی.
ESR/CRP: جهت بررسی التهاب سیستمیک.
تست کوانتيفرون (IGRA) یا تست پوستی توبرکولین (PPD): جهت بررسی احتمال سل ریوی.
HIV Ab/Ag: جهت بررسی نقص ایمنی که می‌تواند زمینه‌ساز عفونت‌های ریوی خاص باشد.
آنتی‌بادی‌های ANA، RF، ANCA: در صورت شک به بیماری‌های خودایمنی مانند واسکولیت یا سارکوئیدوز.
آزمایش های تنفسی و خلط:
کشت و اسمیر خلط (AFB smear & culture): بررسی سل ریوی یا عفونت‌های قارچی.
PCR برای TB یا سایر پاتوژن‌ها: حساسیت بیشتر در تشخیص سل یا عفونت‌های ویروسی/قارچی.
بررسی سیتولوژی خلط: بررسی سلول‌های غیرطبیعی یا سلول‌های سرطانی.
آزمایش پنوموکوک و لژیونلا در ادرار: در صورت تب، عفونت شدید یا شک به پنومونی غیرمعمول.
عکسبرداری از قفسه سینه: عکسبرداری از قفسه سینه می‌تواند نشان دهد که آیا التهاب یا مایع در ریه‌ها وجود دارد یا خیر، که می‌تواند نشانه ذات‌الریه باشد.
سایر تست ها:
- آزمایشات آلرژی و IgE (در صورت شک به آسم یا آلرژی).
- بررسی‌های قارچی (Aspergillus Ab, Galactomannan) در بیماران با نقص ایمنی یا سایه‌های حفره‌ای.
- بیوپسی از ضایعه (در صورت نیاز)، در صورت مشکوک بودن به تومور یا بیماری بینابینی ریه.
درمان
پزشکان، این بیماری را با آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آزیترومایسین، کلاریترومایسین یا اریترومایسین درمان می‌کنند. داروهای خود را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. هر چه زودتر مصرف آنتی بیوتیک ها را شروع کنید، بیشتر می‌توانند به شما کمک کنند.
آنتی بیوتیک ها مانع از بروز حملات یا از بین رفتن سرفه نمی‌شوند. اما از انتشار عفونت به دیگران جلوگیری می‌کنند. اگر زود مصرف شوند، ممکن است علائم شما را کمتر کنند.
اگر فرزند شما بسیار بیمار باشد، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. در آنجا، پزشکان می‌توانند تنفس کودک را از نزدیک تحت نظر داشته باشند و در صورت لزوم به او اکسیژن و مایعات بدهند.
اقدامات احتیاطی
کارهایی که می توانید برای کمی بهتر شدن و کاهش سرفه در شب انجام دهید، عبارتند از:
- مصرف مقداری عسل: ممکن است به آرام شدن سرفه کمک کند. اما فقط برای بزرگسالان و کودکان بالای 1 سال بی خطر است. هرگز به نوزاد عسل ندهید (به دلیل خطر بوتولیسم)
- استراحت کافی
- مصرف مایعات فراوان: جهت کمک به رقیق شدن مخاطی که باعث سرفه می شوند.
- استفاده از بخور سرد: جهت کمک به تجزیه مخاط
- مصرف وعده های غذایی کوچک
- دوری از مواد محرک مانند گردوغبار، دود و گازهای شیمیایی
پیشگیری
واکسن های سیاه سرفه می توانند خطر ابتلا به عفونت یا داشتن علائم شدید را در صورت ابتلا به بیماری کاهش دهند.
در برخی موارد، پزشکان، آنتی بیوتیک های پیشگیرانه تجویز می‌کنند. این داروها، داروهایی هستند که پس از قرار گرفتن در معرض این بیماری مصرف می‌کنید، حتی اگر هنوز علائمی نداشته باشید. آنها می‌توانند به شما در جلوگیری از ابتلا به این عارضه کمک کنند.
همچنین پزشک ممکن است در صورت وجود موارد زیر، آنتی بیوتیک های پیشگیرانه تجویز کند:
- در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری شدید سیاه سرفه هستید.
- با افرادی که به شدت از سیاه سرفه بیمار می‌شوند (مثلاً نوزادان) وقت بگذرانید.
- مهم است که به خاطر داشته باشید شستشوی خوب دست‌ها می‌تواند از شیوع عفونت‌های تنفسی جلوگیری کند.
مطالب مشابه:
