سرطان غدد فوق کلیوی
سرطان غدد فوق کلیوی
سرطان غدد فوق کلیوی نسبتاً نادر است. تومورهای این اندام‌های مثلثی شکل که درست بالای کلیه‌ها قرار دارند، ممکن است بر هورمون‌های تولید شده توسط غدد تأثیر بگذارند. این هورمون‌ها از هورمون‌های کنترل‌کننده فشار خون تا هورمون‌هایی که می‌توانند به فرد در پاسخ به استرس کمک کنند، متفاوت هستند.
انواع سرطان آدرنال
غدد فوق کلیوی بخشی از سیستم غدد درون‌ریز هستند. وظیفه این سیستم، آزاد کردن هورمون‌هایی است که عملکردهای مختلفی مانند رشد جنسی، بلوغ، استرس و متابولیسم را تنظیم می‌کنند.
غده فوق کلیوی از دو بخش داخلی و خارجی تشکیل شده است. بخش داخلی، که به عنوان مدولا شناخته می‌شود، هورمون‌های استرس مانند آدرنالین و نورآدرنالین را تولید می‌کند که ما برای پاسخ به موارد اضطراری به آنها متکی هستیم. در همین حال، قشر بیرونی هورمون‌هایی تولید می‌کند که بر متابولیسم و فشار خون تأثیر می‌گذارند.
بیشتر تومورهای یافت شده در غدد فوق کلیوی غیرسرطانی هستند. در مواردی که بدخیم هستند، تعیین نوع سرطان آدرنال تا حدی به محل قرارگیری آن در غده فوق کلیوی بستگی دارد.
سرطان قشر آدرنال
این نوع سرطان از قشر بیرونی منشأ می‌گیرد. اگرچه نادر است، اما شایع‌ترین تومور سرطانی آدرنال است. قشر آدرنال ناحیه‌ای است که مسئول تولید هورمون‌های کورتیزول و آلدوسترون است.
تومورها در اینجا می‌توانند یکی از دو نوع زیر باشند:
عملکردی: این تومورها که هورمون تولید می‌کنند، تا 70٪ موارد را تشکیل می‌دهند.
غیرعملی: این نوع تومور هورمون تولید نمی‌کند.
فئوکروموسیتوم آدرنال
این نوع نادر سرطان شامل تومورهایی در داخل مدولا است که هورمون تولید می‌کند. بیشتر تومورهایی که در اینجا ایجاد می‌شوند سرطانی نیستند. بخش مرکزی مغز (بصل النخاع) ناحیه‌ای است که مسئول ساخت دوپامین، اپی نفرین و نوراپی نفرین است.
نوروبلاستوما
در حالی که نوروبلاستوما می‌تواند در مناطقی مانند گردن، نخاع یا قفسه سینه شروع شود، معمولاً در غده فوق کلیوی شروع می‌شود. این تومور از سلول‌های عصبی جنینی به نام نوروبلاست‌ها ایجاد می‌شود.
علائم سرطان غدد فوق کلیوی
نشانه‌هایی که نشان می‌دهد فردی ممکن است سرطان آدرنال داشته باشد، اغلب به هورمون‌های اضافی که این تومورها می‌توانند ترشح کنند، مرتبط است. اگر تومور بسیار بزرگ شود، علائم ممکن است ناشی از فشاری باشد که ممکن است بر اندام‌های مجاور وارد شود.
برخی از علائمی که افراد مبتلا به سرطان آدرنال ممکن است تجربه کنند عبارتند از:
- ترک‌های پوستی شکم
- درد کمر یا معده
- گرفتگی عضلات
- رشد بیش از حد موهای صورت یا بدن در زنان
- رسوبات چربی در پشت گردن یا شانه‌ها
- احساس سیری بدون ارتباط با میزان غذای خورده شده
- تپش قلب یا ضربان قلب سریع
- سردرد
- قند خون بالا یا دیابت
- فشار خون بالا
- سطح پتاسیم پایین
- گرفتگی عضلات
- اختلال عملکرد جنسی
- تغییر وزن بدون دلیل
- ضعف
فرد مبتلا به سرطان آدرنال می‌تواند فقط یک علامت یا چندین یا بیشتر از این علائم را داشته باشد.
علل
در حالی که مشخص نیست چه عللی باعث سرطان آدرنال می‌شود، می‌تواند یک ارتباط ارثی وجود داشته باشد. این بیماری معمولاً در برخی خانواده‌ها و همچنین در افرادی که سابقه سندرم‌های زیر را دارند، مشاهده می‌شود:
- سندرم بکویت-ویدمن
- پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی
- سندرم لی-فرامنی
- سرطان کولورکتال غیرپولیپوز ارثی (سندرم لینچ)
- نوروفیبروماتوز نوع ۱
- سندرم فون هیپل-لیندو
صرفاً به این دلیل که یکی از این سندرم‌ها در فرد تشخیص داده شده است، به این معنی نیست که به سرطان آدرنال مبتلا خواهد شد. اما اگر مشکوک به تومور آدرنال باشد، حتماً باید به پزشک مراجعه کند.
تشخیص
برای تعیین اینکه آیا ممکن است سرطان غدد فوق کلیوی داشته باشید، پزشک سابقه خانوادگی و عوامل خطر مربوط به آن و همچنین هرگونه علائم یا نشانه‌هایی را که ممکن است تجربه کنید، مورد بررسی قرار خواهد داد.
همچنین احتمالاً از شما خواسته می‌شود که برخی معاینات مانند آزمایش خون برای تعیین سطح کورتیزول و سایر هورمون‌ها و نمونه ادرار را انجام دهید.
همچنین ممکن است اسکن متایدوبنزیل گوانیدین (MIBG) انجام دهید. مقدار کمی ماده رادیواکتیو به داخل ورید تزریق می‌شود و ناحیه آدرنال آسیب دیده اسکن می‌شود. نمونه‌برداری از ورید آدرنال ممکن است برای مقایسه میزان هورمون تولید شده توسط هر غده انجام شود.
علاوه بر این، احتمالاً از هر توموری بیوپسی گرفته می‌شود تا مشخص شود که آیا سرطانی است یا خیر. استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) برای شناسایی وجود تومور در جاهای دیگر رایج است.
آزمایش‌های خونی و ادراری تخصصی (عملکردی بودن تومور):
1. ارزیابی ترشح کورتیزول (سندروم کوشینگ):
- کورتیزول سرم (صبحگاهی و نیمه‌شب)
- تست سرکوب دگزامتازون (1 میلی‌گرم): بررسی توانایی مهار تولید کورتیزول.
- کورتیزول آزاد در ادرار 24 ساعته (UFC)
2. ارزیابی ترشح آلدوسترون (هایپرتنشن اولیه):
- آلدوسترون سرم
- رنین پلاسما
- نسبت آلدوسترون به رنین (ARR): برای تشخیص آلدوسترونوم.
3. ارزیابی ترشح آندروژن‌ها و استروژن‌ها:
- DHEA-S (دهیدرو اپی‌آندروسترون سولفات)
- تستوسترون
- استرادیول: در موارد تومورهای تولیدکننده استروژن در مردان.
- 17OH-Progesterone و سایر پیش‌سازها
4. ارزیابی فئوکروموسیتوما (ترشح کاتکولامین):
- متانفرین‌ها و نورمتانفرین‌ها در ادرار 24 ساعته
- متانفرین‌های آزاد پلاسما (Plasma Free Metanephrines)
- بسیار حساس و اختصاصی برای فئوکروموسیتوما
آزمایش‌های روتین و پاتولوژیک:
- CBC: بررسی آنمی یا سایر اختلالات خونی.
- الکترولیت‌ها، اوره، کراتینین: ارزیابی عملکرد کلیه و تغییرات مرتبط با آلدوسترون.
- آنزیم‌های کبدی: در صورت شک به متاستاز.
- LDH: نشانگر غیر اختصاصی برای تومورهای بدخیم.
آزمایش‌های ژنتیکی و مولکولی (در برخی موارد خاص):
- آزمایش‌های سندرم‌های ارثی (مانند Li-Fraumeni, MEN1, VHL, NF1)
- مطالعات جهش‌های خاص در بافت توموری (در صورت انجام بیوپسی)
تست‌های تصویربرداری تکمیلی (در کنار آزمایش‌ها):
- CT یا MRI شکم با کنتراست: بررسی توده غده فوق کلیه و انتشار.
- PET scan یا MIBG scan: در موارد فئوکروموسیتوما یا شک به متاستاز.
- بیوپسی (FNAC): در مواردی خاص و فقط بعد از رد فئوکروموسیتوما، چون خطر بحران آدرنال وجود دارد.
درمان
برنامه درمانی سرطان غدد فوق کلیوی بر اساس نتایج آزمایش‌های شما تعیین می‌شود. این امر تا حدودی به این بستگی دارد که سرطان در چه مرحله‌ای تشخیص داده شده است و آیا هنوز فقط در یک ناحیه قرار دارد یا خیر.
اگر تومور هنوز در غده آدرنال باشد، درمان موضعی امکان‌پذیر است. با این حال، اگر موضعی موثر نباشد، به درمان سیستمیک نیاز خواهد بود. بسیاری از اوقات ممکن است ترکیبی از درمان ها نیز استفاده شود، که همگی با هدف درمان کامل سرطان انجام می‌شوند.
در اینجا چند گزینه برای درمان تومورهای سرطانی آدرنال آورده شده است:
- شیمی درمانی
- داروهایی برای کنترل سطح هورمون
- پرتودرمانی
- جراحی برای برداشتن تومور یا کل غده
مطالب مشابه:
