بیماری آلزایمر

بیماری آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل است. این بیماری فرآیند بیولوژیکی است که با ظاهر شدن انباشتگی پروتئین‌ها به شکل پلاک‌های آمیلوئید و گره‌های نوروفیبریلاری در مغز آغاز می‌شود. این بیماری باعث می‌شود سلول‌های مغز به مرور زمان بمیرند و مغز کوچک شود.

علائم اولیه بیماری آلزایمر شامل فراموش کردن رویدادها یا مکالمات اخیر است. با گذشت زمان، بیماری آلزایمر منجر به از دست دادن جدی حافظه می‌شود و بر توانایی فرد برای انجام کارهای روزمره تأثیر می‌گذارد.

هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. در مراحل پیشرفته، از دست دادن عملکرد مغز می‌تواند باعث کم آبی، تغذیه نامناسب یا عفونت شود. این عوارض می‌تواند منجر به مرگ شود.
اما برخی داروها ممکن است علائم را بهبود بخشند یا تفکر را کاهش دهند.

تفاوت بین آلزایمر و زوال عقل چیست؟

زوال عقل وضعیت عملکرد ذهنی یک فرد را توصیف می‌کند. یک فرد مبتلا به زوال عقل دارای دو یا چند مورد از این مشکلات خاص است، از جمله تغییر یا کاهش در:

حافظه
استدلال و رسیدگی به وظایف پیچیده
زبان
درک فرم بصری و رابطه فضا
رفتار و شخصیت

زوال عقل از نظر شدت متغیر است. در خفیف‌ترین مرحله، ممکن است متوجه کاهش جزئی در عملکرد ذهنی خود شوید و در انجام کارهای روزانه نیاز به کمک داشته باشید. در شدیدترین مرحله، فرد برای انجام کارهای ساده روزانه کاملاً به دیگران وابسته است.
زوال عقل زمانی ایجاد می‌شود که عفونت‌ها یا بیماری‌ها بر بخش‌هایی از مغز که با یادگیری، حافظه، تصمیم‌گیری یا زبان مرتبط است، تأثیر بگذارند. بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است که حداقل دو سوم موارد زوال عقل را در افراد 65 سال و بالاتر تشکیل می‌دهد.

سایر علل شایع زوال عقل عبارتند از:

زوال عقل عروقی
جنون
زوال عقل فرونتومپورال
زوال عقل ناشی از بیماری پارکینسون

علائم بیماری آلزایمر

عدم حافظه علامت اصلی بیماری آلزایمر است. در اوایل بیماری، افراد مکن است در یادآوری رویدادها یا مکالمات اخیر دچار مشکل شوند. با گذاشت زمان، حافظه بدتر می‌شود و علائم دیگری بروز می‌کند.

در ابتدا، فردی که به این بیماری مبتلا است ممکن است از مشکل در به خاطر سپردن موارد و تفکر واضح برخوردار باشد. با بدتر شدن علائم و نشانه‌ها، یکی از اعضای خانواده یا دوستان ممکن است بیشتر متوجه این مسائل شود.
تغییرات مغزی ناشی از بیماری آلزایمر منجر به علائم زیر می‌شود که با گذشت زمان بدتر می‌شوند.

حافظه

افراد گاهی اوقات با حافظه مشکل دارند، اما از دست دادن حافظه مربوط به بیماری آلزایمر است. با گذشت زمان، این اتفاق بر توانایی عملکرد در محل کار و خانه تأثیر می‌گذارد.

افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است:

جملات و سوالات را بارها و بارها تکرار کنند.
مکالمات، قرارها یا رویدادها را فراموش کنند.
اقلام را در کان‌های جا بگذارند.
ممکن است در جاهایی که قبلاً خوب می‌شناختند، گم شوند.
نام اعضای خانواده و اشیاء روزمره را فراموش کنند.
در پیدا کردن کلمات مناسب، بیان افکار یا مکالمه به مشکل برخورند.

تفکر و استدلال

بیماری آلزایمر باعث ایجاد مشکل در تمرکز و تفکر، به ویژه در مورد مفاهیم انتزاعی مانند اعداد می‌شود. انجام بیش از یک کار به طور همزمان برای این افراد بسیار سخت است. ممکن است مدیریت امور مالی، موجودی دسته چک و پرداخت قبوض به موقع، دشوار باشد. در نهایت افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است اعداد را تشخیص ندهند.

قضاوت و تصمیم‌گیری

بیماری آلزایمر تصمیم‌گیری و قضاوت معقول را سخت می‌کند. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است در محیط‌های اجتماعی انتخاب‌های ضعیفی داشته باشند یا برای نوع نامناسب آب و هوا لباس بپوشند. حل مشکلات روزمره ممکن است برایشان سخت باشد. ممکن است فرد مبتلا به آلزایمر نداند که چگونه با سوختن غذا در اجاق گاز برخورد کند یا چگونه هنگام رانندگی تصمیم بگیرد.

برنامه‌ریزی و انجام وظایف روزانه

فعالیت‌های معمولی که شامل تکمیل مراحل، به ترتیب خاص است، برای افراد مبتلا به آلزایمر سخت است. آنها ممکن است در برنامه‌ریزی و پخت و پز غذا یا انجام یک بازی مورد علاقه دچار مشکل شوند. با پیشرفت بیماری آلزایمر، مردم فراموش می کنند که چگونه کارهای اساسی مانند لباس پوشیدن و حمام کردن را انجام دهند.

تغییر در شخصیت و رفتار

تغییرات مغزی که در بیماری آلزایمر رخ می‌دهد، می‌تواند بر خلق و خو و رفتارها تأثیر بگذارد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

افسردگی
عدم علاقه به فعالیت‌ها
کناره‌گیری اجتماعی
نوسانات خلقی
عدم اعتماد به دیگران
عصبانیت یا پرخاشگری
تغییر در عادات خواب
سرگردان
توهم

مهارت‌های حفظ شده

علیرغم تغییرات عمده در حافظه و مهارت‌ها، افراد مبتلا به بیماری آلزایمر می‌توانند برخی از مهارت‌ها را حتی با بدتر شدن علائم حفظ کنند. اینها به عنوان مهارت‌های حفظ شده شناخته می‌شوند و ممکن است شامل، خواندن یا گوش دادن به کتاب، داستان‌گویی، تعریف خاطرات، آواز خواندن، گوش دادن به موسیقی، رقصیدن، طراحی، یا انجام کاردستی باشند.

علل بیماری آلزایمر

تجمع غیرطبیعی پروتئین در مغز باعث بیماری آلزایمر می‌شود. تجمع این پروتئین‌ها، پروتئین آمیلوئید و پروتئین تاو، باعث مرگ سلول‌های مغز می‌شود.

مغز انسان دارای بیش از 100 میلیارد سلول عصبی و سلول‌های دیگر است. سلول‌های عصبی با هم کار می‌کنند تا تمام ارتباطات مورد نیاز برای انجام عملکردهایی مانند تفکر، یادگیری، به خاطر سپردن و برنامه‌ریزی را انجام دهند.

دانشمندان بر این باورند که پروتئین آمیلوئید در سلول‌های مغز تجمع می‌یابد و توده‌های بزرگ‌تری به نام پلاک را تشکیل می‌دهد. همچنین پروتئین دیگری به نام تاو، به شکل درهم پیچیده می‌شوند. این پلاک‌ها و گره‌ها ارتباط بین سلول‌های عصبی را مسدود می‌کنند که مانع از انجام فرآیندهایشان می‌شود.

مرگ آهسته و مداوم سلول‌های عصبی منجر به علائم بیماری آلزایمر می‌شود. مرگ سلول‌های عصبی در یک ناحیه از مغز (معمولاً در ناحیه‌ای از مغز که حافظه را کنترل می‌کند) شروع می‌شود و سپس به مناطق دیگر گسترش می‌یابد.

علیرغم تحقیقات مداوم، دانشمندان هنوز نمی‌دانند دقیقاً چه چیزی باعث ایجاد این پروتئین‌ها می‌شود. آنها تاکنون معتقدند که یک جهش ژنتیکی ممکن است باعث بروز زودرس آلزایمر شود. آنها فکر می‌کنند که آلزایمر دیررس به دلیل مجموعه‌ای پیچیده از تغییرات مغزی رخ می‌دهد که ممکن است طی چند دهه رخ دهد. ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی احتمالاً در ایجاد علت این بیماری نقش دارند.

عوامل خطر

عوامل خطر ابتلا به آلزایمر شامل سن، سابقه خانوادگی، سبک زندگی و عوامل دیگر است.

سن بالا

سن بالا، قوی‌ترین عامل خطر شناخته شده برای بیماری آلزایمر است. زیرا با افزایش سن، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد.

سابقه خانوادگی و ژنتیک

خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در صورتی که یکی از بستگان درجه یک مانند والدین یا خواهر یا برادر مبتلا به این بیماری تشخیص داده شود، بیشتر است.

یک عامل ژنتیکی مانند، نوعی از ژن آپولیپوپروتئین E (APOE) است. داشتن شکل ژنی به نام APOE e4 خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهد. حدود 25 تا 30 درصد جمعیت حامل APOE e4 هستند. اما همه افراد مبتلا به این شکل از ژن به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. داشتن دو نسخه از APOE e4 خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را بیش از داشتن یک نسخه افزایش می‌دهد.

سندرم داون

بسیاری از افراد مبتلا به سندرم داون به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند. این احتمالاً مربوط به داشتن سه نسخه از کروموزوم 21 است. کروموزوم 21 ژنی است که در تولید پروتئین نقش دارد و منجر به ایجاد بتا آمیلوئید می‌شود. قطعات بتا آمیلوئید می‌توانند به پلاک در مغز تبدیل شوند. علائم معمولاً در افراد مبتلا به سندرم داون 10 تا 20 سال زودتر ظاهر می‌شود.

جنسیت

به طور کلی تعداد زنان مبتلا به این بیماری بیشتر است، زیرا آنها تمایل دارند بیشتر از مردان عمر کنند.

اختلال شناختی خفیف

هنگامی که مشکلات حافظه بروز می‌کنند، پزشکان اغلب آن را به عنوان اختلال شناختی خفیف (MCI) شناسایی می‌کنند. این یک کاهش جزئی در توانایی‌های ذهنی در مقایسه با افراد هم سن و سال است.

با این حال، افراد مبتلا به MCI نسبت به افرادی که اختلال شناختی خفیف ندارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل هستند. هنگامی که MCI عمدتاً بر حافظه تأثیر می‌گذارد، احتمال پیشرفت این بیماری به زوال عقل ناشی از بیماری آلزایمر بیشتر است.

ضربه به سر

چندین مطالعه بزرگ نشان داد که افراد 50 ساله یا بیشتر که دچار آسیب مغزی تروماتیک، که TBI نیز نامیده می‌شود، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل و بیماری آلزایمر هستند.

آلودگی هوا

مطالعات نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا – به ویژه اگزوز خودرو و سوزاندن چوب – با خطر بالاتر زوال عقل مرتبط است.

مصرف زیاد الکل

مدتهاست که صرف مقادیر زیاد الکل باعث تغییرات مغزی می‌شود. چندین مطالعه و بررسی بزرگ نشان داد که سوء مصرف الکل با خطر بالاتر زوال عقل، به ویژه زوال عقل زودرس مرتبط است.

الگوهای خواب ضعیف

تحقیقات نشان دادند که الگوهای بد خواب، مانند مشکل بی خوابی یا خواب ماندن، با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط است. آپنه خواب همچنین ممکن است خطر زوال عقل را افزایش دهد.

سبک زندگی و سلامت قلب

تحقیقات نشان دادند برخی عوامل بیماری قلبی نیز ممکن است خطر زوال عقل را افزایش دهد. این عوامل عبارتند از:

عدم ورزش
چاقی
استعمال سیگار یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار
فشار خون بالا
کلسترول بالا
دیابت نوع 2 با کنترل ضعیف

سطوح بالای لیپوپروتئین با چگالی کم، که به عنوان LDL شناخته می‌شود، به ویژه کلسترول در میانسالی، خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان دادند که افراد کمتر از 65 سال با سطح کلسترول LDL بالا در معرض خطر بیشتری برای زوال عقل هستند. اما مصرف داروهایی برای کاهش کلسترول LDL خطر این بیماری را افزایش نمی‌دهد.

همه این عوامل را می‌توان کنترل کرد، بنابراین تغییر عادات سبک زندگی می‌تواند تا حدودی خطر را کاهش دهد. به عنوان مثال، ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم کم چرب و غنی از میوه‌ها و سبزیجات با کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط است.

کم شنوایی

مطالعات نشان دادند، افرادی که کم شنوایی دارند در معرض خطر زوال عقل هستند. هر چه کم شنوایی بدتر باشد، خطر ابتلا بیشتر است. با این حال، استفاده از سمعک از ابتلا به زوال عقل محافظت می‌کند.

عدم درمان نابینایی

تحقیقات جدیدتر نشان می‌دهد که عدم درمان ضعیفی بینایی یک عامل خطر برای اختلال شناختی و زوال عقل است. این ارتباط ممکن است به دلیل بیماری مانند دیابت باشد که می‌تواند خطر نابینایی و زوال عقل را افزایش دهد. اما برخی تحقیقات نشان می‌دهد که عدم بینایی، خود ممکن است خطر زوال عقل را افزایش دهد.

یادگیری مادام العمر و مشارکت اجتماعی

مطالعات نشان دادند که اجتماعی بودن و انجام فعالیت‌هایی که ذهن را در طول زندگی تحریک می‌کند، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را کاهش دهد. سطح تحصیلات پایین می‌تواند یک عامل خطر برای بیماری آلزایمر باشد.

عوارض

بیماری آلزایمر می‌تواند منجر به عوارض مختلفی شود. علائمی مانند عدم حافظه، عدم زبان، اختلال در قضاوت و سایر تغییرات مغزی می‌تواند کنترل سایر شرایط سلامتی را دشوارتر کند. فرد مبتلا به آلزایمر ممکن است نتواند:

به کسی در مورد درد خود بگوید.
علائم بیماری دیگر را توضیح دهد.
یک برنامه درمانی را دنبال کند.
عوارض دارو را توضیح دهد.

همانطور که بیماری آلزایمر به پیشرفت خود ادامه می‌دهد، تغییرات مغزی شروع به تأثیرگذاری بر عملکردهای فیزیکی می‌کند. این تغییرات می‌تواند بر توانایی بلع، تعادل و کنترل اجابت مزاج و مثانه تأثیر بگذارد. این اثرات می‌تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی شود، مانند:

استنشاق غذا یا مایعات به داخل ریه‌ها.
آنفولانزا، ذات الریه و سایر عفونت‌ها.
زمین افتادن
شکستگی
زخم بستر
تغذیه نامناسب یا کم آبی بدن
یبوست یا اسهال

پیشگیری

بیماری آلزایمر قابل پیشگیری نیست. اما ایجاد تغییر در شیوه زندگی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.

تحقیقات نشان می‌دهد که انجام اقداماتی که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد ممکن است خطر زوال عقل را نیز کاهش دهد. پیروی از انتخاب‌های سبک زندگی سالم برای قلب که ممکن است خطر زوال عقل را کاهش دهد:

ورزش منظم

استفاده از رژیم غذایی حاوی محصولات تازه، روغن‌های سالم و غذاهای کم چربی اشباع شده مانند رژیم مدیترانه‌ای
مراجعه به پزشک برای کنترل فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا.

تشخیص و آزمایشات

پزشکان از روش‌های مختلفی برای تعیین اینکه آیا فرد مبتلا به مشکلات حافظه به بیماری آلزایمر مبتلا است یا خیر، استفاده می‌کنند. این به این دلیل است که بسیاری از شرایط دیگر، به ویژه شرایط عصبی، می‌توانند باعث زوال عقل و سایر علائم آلزایمر شوند.

در مراحل اولیه تشخیص آلزایمر، پزشک سوالاتی را برای درک بهتر سلامتی و زندگی روزانه فرد می‌پرسد. همچنین ممکن است از یکی از نزدیکان فرد، مانند یکی از اعضای خانواده، بخواهد که در مورد علائم فرد نظر دهد. آنها در مورد:

سلامت کلی
داروهای فعلی
سابقه پزشکی
توانایی انجام فعالیت‌های روزانه
تغییر در خلق و خو، رفتار و شخصیت سوال می‌پرسد.

همچنین پزشک ممکن است معاینات زیر را انجام دهد:

معاینه فیزیکی و عصبی

انجام تست‌هایی برای ارزیابی حافظه، حل مسئله، توجه، ریاضیات پایه و زبان

برای رد سایر علل احتمالی علائم، آزمایشات پزشکی روتین مانند آزمایش خون و آزمایش ادرار را تجویز می‌کند.

درمان بیماری آلزایمر

هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد، اما برخی داروها می‌توانند به طور موقت بدتر شدن علائم زوال عقل را کاهش دهند. داروها و سایر مداخلات نیز می‌توانند به علائم رفتاری کمک کنند.
شروع درمان آلزایمر در اسرع وقت، می‌تواند به حفظ عملکرد روزانه برای مدتی کمک کند. با این حال، داروهای فعلی، آلزایمر را متوقف یا معکوس نمی‌کنند.

مطالب مشابه:

Blog