آزمایش تومورمارکر بتا-2 میکروگلوبولین (Beta-2 Microglobulin)

تست بتا-2 میکروگلوبولین چیست؟

آزمایش نشانگر تومور بتا-2 میکروگلوبولین (B2M) میزان پروتئینی به نام بتا-2 میکروگلوبولین را در مایعات بدن شما اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش معمولاً با نمونه خون انجام می‌شود، اما در برخی موارد می‌توان از ادرار یا به ندرت مایع مغزی-نخاعی (CSF) استفاده کرد.

بتا-2 میکروگلوبولین نوعی تومورمارکر است. تومورمارکرها موادی هستند که اغلب توسط سلول‌های سرطانی یا سلول‌های سالم در پاسخ به سرطان تولید می‌شوند. B2M در اکثر سلول‌های بدن وجود دارد و در حالت طبیعی، مقدار کمی از آن در خون و ادرار یافت می‌شود. افزایش سطح B2M در مایعات بدن معمولاً با سرطان‌های خون و مغز استخوان مرتبط است، مانند:

مولتیپل میلوما (Multiple Myeloma)
لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
برخی انواع لنفوم‌ها

نکته: آزمایش B2M به تنهایی قادر به تشخیص سرطان یا بیماری دیگر نیست، زیرا شرایط زیادی می‌توانند سطح B2M را افزایش دهند. اما برای افرادی که مبتلا به سرطان‌های خون یا مغز استخوان هستند، این آزمایش اطلاعات مهمی درباره میزان پیشرفت سرطان، سرعت رشد و اثر درمان ارائه می‌دهد.

کاربردهای آزمایش B2M

به عنوان تومورمارکر

ویژگی‌های B2M آن را به یک تومورمارکر مفید برای برخی سرطان‌های سلول‌های خونی تبدیل می‌کند. آزمایش خون B2M می‌تواند برای:

تعیین شدت و مرحله سرطان‌های خون مانند مولتیپل میلوما
ارزیابی اثربخشی درمان
پیش‌بینی میزان تومور (tumour burden) و سلامت کلیه‌ها

استفاده شود.

نکته: سطوح بالای B2M در خون با حجم تومور بیشتر و کاهش عملکرد کلیه در بیماران مولتیپل میلوما مرتبط است. سیستم International Staging System for Multiple Myeloma از میزان B2M و آلبومین خون برای تعیین مرحله بیماری استفاده می‌کند.

در بیماری‌های کلیوی

B2M از طریق گلومرول‌ها (واحدهای فیلتر خون در کلیه) عبور کرده و توسط لوله‌های کلیوی جذب می‌شود. آسیب به گلومرول‌ها یا لوله‌های کلیوی می‌تواند باعث افزایش B2M در خون یا ادرار شود.

این آزمایش می‌تواند به:

تشخیص آسیب کلیه
افتراق بین اختلالات گلومرولی و لوله‌ای
پایش پس از پیوند کلیه
ارزیابی آمیلوییدوز مرتبط با دیالیز (DRA)
بررسی آسیب ناشی از قرارگیری در معرض کادمیوم و جیوه

کمک کند.

در مایع مغزی-نخاعی (CSF)

در موارد نادر، B2M در CSF می‌تواند برای ارزیابی گسترش سرطان‌های خون به مغز یا نخاع، بیماری‌های مزمن مانند مولتیپل اسکلروزیس و برخی عفونت‌های ویروسی مانند HIV استفاده شود.

آزمایش B2M چه زمانی درخواست می‌شود؟

مولتیپل میلوما: برای تعیین مرحله بیماری و پایش اثربخشی درمان

لوسمی و لنفوم: برای پیش‌بینی روند بیماری

اختلالات کلیوی: برای افتراق بین اختلالات گلومرولی و لوله‌ای

پیوند کلیه یا دیالیز طولانی‌مدت: برای پایش عملکرد کلیه و ارزیابی DRA

علائم مرتبط با مشکلات کلیوی شامل:

تورم در اطراف چشم‌ها، صورت، مچ دست یا مچ پا
ادرار کف‌آلود، خونی، صورتی یا قهوه‌ای
وجود پروتئین در تست ادرار
خستگی و ضعف
تهوع

تفسیر نتایج آزمایش B2M

در بیماران سرطانی

افزایش سطح B2M: حجم تومور بیشتر و پیش‌آگهی ضعیف‌تر

کاهش سطح B2M: نشان‌دهنده پاسخ مناسب به درمان

سطح ثابت یا افزایش تدریجی: نشان‌دهنده عدم پاسخ به درمان

در بیماری‌های کلیوی

B2M بالا در خون و پایین در ادرار: اختلال گلومرولی

B2M پایین در خون و بالا در ادرار: آسیب لوله‌های کلیوی

افزایش B2M در دیالیز طولانی‌مدت: مرتبط با DRA

افزایش B2M پس از پیوند کلیه: نشانه اولیه پس زدن کلیه

در CSF

افزایش B2M نشان‌دهنده درگیری سیستم عصبی مرکزی است.

سطح پایین B2M در حالت طبیعی است و ممکن است در ادرار و CSF قابل شناسایی نباشد.

نکات مهم درباره آزمایش B2M

برخی شرایط غیر سرطانی مانند افزایش تولید یا تخریب سلولی، عفونت‌های ویروسی (CMV) و بیماری‌های خودایمنی می‌توانند B2M را افزایش دهند.

داروهایی مانند لیتیوم، سیکلوسپورین، سیس‌پلاتین، کاربوپلاتین و آمینوسیدها ممکن است باعث افزایش B2M از طریق آسیب کلیه شوند.

برخی روش‌های تصویربرداری یا رادیولوژی می‌توانند نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند.

سوالات متداول

آیا همه باید آزمایش B2M انجام دهند؟

خیر. این آزمایش برای غربالگری عمومی مناسب نیست و بیشتر برای بیماران خاص تجویز می‌شود.

آیا می‌توان آزمایش را در مطب پزشک انجام داد؟

خیر. این آزمایش نیاز به تجهیزات تخصصی دارد و نمونه‌ها معمولاً به آزمایشگاه‌های مرجع ارسال می‌شوند.

آیا می‌توان آزمایش خون یا ادرار را انتخاب کرد؟

معمولاً نوع نمونه بستگی به هدف آزمایش دارد. برای تومورمارکر در سرطان خون، معمولاً خون استفاده می‌شود. در برخی موارد ادرار یا هر دو نمونه با هم لازم است. در شرایط عصبی، CSF نیز ممکن است بررسی شود.

آیا افزایش B2M به معنی تماس با کادمیوم یا جیوه است؟

به‌طور معمول خیر. در صورت مواجهه مشکوک، آزمایش‌های خاص برای کادمیوم یا جیوه انجام می‌شود.

مطالب مشابه:

Blog