سندرم کالمن
سندرم کالمن
سندرم کالمن (kallmann syndrome) نوعی هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک (HH) است. وضعیتی که به دلیل عدم رشد هورمون جنسی رخ می دهد. افراد مبتلا به سندرم کالمن، بلوغ ناقص یا تأخیری و فقدان یا عدم حس بویایی (آنوسمی) را تجربه می کنند. در برخی موارد، سندرم کالمن همچنین می تواند بر دهان، گوش ها، چشم ها، کلیه ها و قلب تأثیر بگذارد. هنگامی که فردی ویژگی های سندرم کالمن را بدون آنوسمی داشته باشد، به آن هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک ایدیوپاتیک نورموسمیک (nIHH) گفته می شود.
علاوه بر این، این بیماری ممکن است با علائم دیگری از جمله کاهش شنوایی و شکاف کام همراه باشد. این بیماری معمولاً با درمان جایگزینی هورمون، درمان می شود.
سندرم کالمن چه کسانی را تحت تأثیر قرار می دهد؟
kallmann syndrome یک بیماری مادرزادی است. از نظر آماری، این بیماری در ۱ نفر از هر ۳۰۰۰۰ مرد و ۱ نفر از هر ۱۲۰۰۰۰ زن رخ می دهد.
تاثیر سندرم کالمن بر بدن چیست؟
در طول رشد طبیعی، هیپوتالاموس در دوران بلوغ، هورمون هایی به نام هورمون آزادکننده گنادوتروپین GnRH را آزاد می کند. این هورمون، غده هیپوفیز را برای تولید هورمون ها تحریک می کند – و در نتیجه، غدد جنسی (بیضه ها یا تخمدان ها) به ترتیب سلول های اسپرم و تخمک تولید می کنند. kallmann syndrome به دلیل نقص ژنتیکی منجر به عدم رشد تولید GnRH می شود. در نتیجه، بلوغ به تأخیر می افتد یا اصلاً اتفاق نمی افتد.
چرا سندرم کالمن دچار آنوسمی می شود؟
تحقیقات نشان می دهد که جهش های ژنی مرتبط با kallmann syndrome، بر سلول های عصبی بویایی (حس بویایی) در مغز تأثیر می گذارند. در نتیجه، حس بویایی مختل می شود.
علل سندرم کالمن
تغییرات در بیش از 20 ژن با سندرم کالمن مرتبط دانسته شده است. از جمله شایع‌ترین علل این بیماری، جهش در ژن های ANOS1، CHD7، FGF8، FGFR1، PROK2 یا PROKR2 است. در برخی موارد، افراد مبتلا، در بیش از یکی از این ژن ها جهش دارند. علاوه بر این، محققان جهش هایی را در ژن های دیگری شناسایی کرده‌اند که ممکن است در ایجاد و ویژگی های kallmann syndrome نقش داشته باشند، اما بعید است که به تنهایی باعث ایجاد این بیماری شوند.
ژن های مرتبط با سندرم کالمن در رشد نواحی خاصی از مغز کودک قبل از تولد نقش دارند. اگرچه برخی از عملکردهای خاص آنها مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد این ژن‌ها در تشکیل و حرکت گروهی از سلول های عصبی که برای پردازش حس بویایی تخصص دارند، نقش دارند. این سلول های عصبی از بینی در حال رشد سرچشمه می گیرند و سپس با هم به ساختاری در جلوی مغز به نام پیاز بویایی حرکت می کنند که برای درک بوها حیاتی است.
نظریه دانشمندان
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ژن‌های مربوط به kallmann syndrome، در جابه‌جایی سلول‌های عصبی‌ای که هورمونی به نام GnRH می‌سازند، نقش دارند. این سلول‌ها، مانند سلول‌های بویایی، از بینی در حال رشد به سمت جلوی مغز حرکت می‌کنند. هورمون GnRH باعث ترشح چند هورمون دیگر می‌شود که رشد جنسی را پیش از تولد و در دوران بلوغ تنظیم می‌کنند. این هورمون‌ها برای کار طبیعی تخمدان‌ها در زنان و بیضه‌ها در مردان ضروری‌اند.
مطالعات نشان می دهند که تغییرات (جهش‌ها) در ژن های مربوط به سندرم کالمن می توانند باعث اختلال در حرکت سلول های عصبی بویایی و سلول های سازنده هورمون GnRH در مغز در حال رشد شوند. اگر سلول‌های بویایی نتوانند به درستی به بخشی از مغز به نام پیاز بویایی برسند، حس بویایی فرد ضعیف یا کاملاً از بین می‌رود. همچنین اگر سلول های تولیدکننده GnRH به جای مناسب در مغز نرسند، تولید هورمون‌های جنسی متوقف می شود.
این موضوع باعث اختلال در رشد طبیعی جنسی می شود و یکی از نشانه های اصلی بیماری به نام هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک را به وجود می‌آورد. هنوز مشخص نیست که تغییرات ژنی چگونه باعث دیگر علائم این بیماری می‌شوند. چون علائم این بیماری در افراد مختلف فرق دارد، احتمال دارد عوامل ژنتیکی و محیطی دیگری هم در بروز آن نقش داشته باشند.
علائم سندرم کالمن چیست؟
علائم متعددی مرتبط با سندرم کالمن وجود دارد و می توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند.
نشانه های سندرم کالمن در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عدم رشد سینه و دوره های قاعدگی در زنان در دوران بلوغ
- عدم رشد ویژگی های جنسی در مردان در دوران بلوغ، مانند بزرگ شدن آلت تناسلی و بیضه ها، موی صورت و بم شدن صدا
- قد کوتاه
- آنوسمی
علائم سندرم کالمن در بزرگسالان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش انرژی یا خستگی
- افزایش وزن
- تغییرات خلقی
- کاهش یا عدم دوره های قاعدگی در زنان
- میل جنسی کم در مردان
- ناباروری
برخی از افراد مبتلا به سندرم کالمن همچنین دارای ویژگی های دیگری هستند که به سلامت باروری مربوط نمی شوند.
این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آژنزی کلیوی، وضعیتی که در آن یک کلیه رشد نمی کند.
- شکاف لب و کام
- ناهنجاری های دندانی
- تعادل ضعیف، اسکولیوز، وضعیتی که با انحنای ستون فقرات مشخص می شود.
- ناهنجاری های حرکتی چشم
عواملی که باعث سندرم کالمن می شود؟
اگر سندرم کالمن به دلیل جهش در ژن ANOS1 ایجاد شده باشد، این بیماری به صورت مغلوب وابسته به کروموزوم X به ارث می رسد. ژن ANOS1 روی کروموزوم X قرار دارد که یکی از دو کروموزوم جنسی است.
مردان فقط یک کروموزوم X دارند، بنابراین اگر این ژن در آنها جهش پیدا کند، بیماری بروز می کند.
در زنان، چون دو کروموزوم X دارند، باید در هر دو نسخه‌ی این ژن جهش وجود داشته باشد تا بیمار شوند، که موردی از آن تاکنون گزارش نشده است.
از ویژگی های بیماری های وابسته به X این است که پدران نمی توانند این بیماری را به پسران خود منتقل کنند.
بیشتر مردانی که به سندرم کالمن به دلیل جهش در ژن ANOS1 مبتلا هستند، این جهش را از مادر خود به ارث می برند. مادران آنها فقط یک نسخه‌ی تغییر یافته از این ژن را دارند و معمولاً علائمی ندارند.
در برخی موارد دیگر، این بیماری بر اثر جهش جدیدی در ژن ANOS1 ایجاد می شود، نه از طریق وراثت خانوادگی.
اگر سندرم کالمن ناشی از جهش در ژن های دیگر باشد، معمولاً به شکل اتوزومال غالب به ارث می رسد؛ یعنی فقط یک نسخه‌ی معیوب از ژن برای بروز بیماری کافی است.
گاهی فرد، جهش را از پدر یا مادر بیمار به ارث می‌برد، و گاهی این جهش برای اولین بار در او ایجاد می‌شود.
در بعضی خانواده ها، سندرم کالمن به شکل اتوزومال مغلوب به ارث می‌رسد؛ یعنی هر دو نسخه‌ی ژن باید دچار جهش باشند تا بیماری ظاهر شود.
در این حالت، والدین بیمار هرکدام یک نسخه‌ی معیوب از ژن را دارند، اما خودشان معمولاً هیچ علائمی ندارند.
تشخیص و آزمایش ها
سندرم کالمن چگونه مشخص می شود؟ والدین معمولاً متوجه عدم بلوغ جنسی در دوران بلوغ می شوند که آنها را وادار می کند تا به پزشک فرزندشان مراجعه کنند. آنها کودک را معاینه می کنند و در مورد علائم او سؤال می پرسند. اگر به سندرم کالمن مشکوک باشند، پزشک ممکن است آزمایش های بیشتری از جمله موارد زیر را تجویز کند:
- ارزیابی هورمونی
- تست عملکرد بویایی برای بررسی حس بویایی کودک
- آزمایش های تصویربرداری، مانند MRI برای ارزیابی پیازهای بویایی در مغز کودک
- آزمایش ژنتیک
کنترل و درمان
سندرم کالمن چگونه درمان می شود؟ سندرم کالمن معمولاً با درمان جایگزینی هورمون درمان می شود. روش های خاص به منبع مشکل بستگی دارد، اما گزینه های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تزریق تستوسترون، چسب های پوستی یا ژل برای مردان
- قرص های استروژن و پروژسترون یا چسب های پوستی برای زنان
- تزریق GnRH، که ممکن است برای القای تخمک‌گذاری در زنانی که تخمک‌گذاری یا دوره های قاعدگی منظمی ندارند، استفاده شود. تزریق HCG، که می تواند برای افزایش تعداد اسپرم در مردان و افزایش باروری در زنان استفاده شود.
مطالب مشابه:
