سرطان کلیه
سرطان کلیه
سرطان کلیه زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های کلیه تغییر کرده و از کنترل خارج شوند. افراد مبتلا به سرطان کلیه ممکن است متوجه درد پهلو، فشار خون بالا، خون در ادرار و سایر علائم شوند. درمان‌های سرطان کلیه شامل جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی است.
سرطان کلیه رشد غیرطبیعی سلول‌ها در بافت کلیه است. با گذشت زمان، این سلول‌ها توده‌ای به نام تومور تشکیل می‌دهند. سرطان زمانی شروع می‌شود که عاملی باعث تغییر در سلول‌ها شود و آنها به طور کنترل نشده‌ای تقسیم شوند.
یک تومور سرطانی یا بدخیم می‌تواند به سایر بافت‌ها و اندام‌های حیاتی گسترش یابد. وقتی این اتفاق می‌افتد، متاستاز نامیده می‌شود.
سرطان کلیه چه کسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
سرطان کلیه بیشتر در افراد بین ۶۵ تا ۷۴ سال شایع است. مردان دو برابر بیشتر از زنان احتمال ابتلا به این بیماری را دارند.
انواع سرطان کلیه چیست؟
انواع مختلفی از سرطان کلیه وجود دارد، از جمله:
کارسینوم سلول کلیوی (RCC): این شایع‌ترین نوع سرطان کلیه در بزرگسالان است و ۸۵٪ از کل سرطان‌های کلیه را تشکیل می‌دهد. کارسینوم سلول کلیوی معمولاً به صورت یک تومور واحد در یک کلیه ایجاد می‌شود، اما می‌تواند هر دو کلیه را تحت تأثیر قرار دهد. این سرطان در سلول‌هایی که لوله‌های کلیه (لوله‌های کوچکی که مواد مغذی و مایعات را به خون باز می‌گردانند) را می‌پوشانند، شروع می‌شود. شایع‌ترین نوع RCC، کارسینوم سلول کلیوی سلول شفاف (ccRCC) است.
سرطان سلول انتقالی: کارسینوم سلول انتقالی ۶ تا ۷ درصد از کل سرطان‌های کلیه را تشکیل می‌دهد. این سرطان معمولاً در ناحیه‌ای که حالب به قسمت اصلی کلیه متصل می‌شود، شروع می‌شود. این ناحیه لگنچه کلیه نامیده می‌شود. کارسینوم سلول انتقالی همچنین می‌تواند در حالب‌ها یا مثانه رخ دهد.
سارکوم کلیه: این نوع سرطان کلیه، کمترین شیوع را دارد و تنها ۱٪ از موارد سرطان کلیه را تشکیل می‌دهد. این نوع سرطان از بافت‌های همبند کلیه‌ها شروع می‌شود و در صورت عدم درمان، می‌تواند به اندام‌ها و استخوان‌های مجاور گسترش یابد.
تومور ویلمز: این نوع سرطان کلیه در کودکان شایع‌تر است و حدود ۵٪ از سرطان‌های کلیه را تشکیل می‌دهد.
علائم و علل سرطان کلیه
این بیماری ممکن است در مراحل اولیه علائم قابل توجهی ایجاد نکند. اما با رشد تومور، علائم ممکن است شروع به ظاهر شدن کنند. به همین دلیل، سرطان کلیه اغلب تا زمانی که شروع به گسترش نکرده باشد، مشخص نمی‌شود.
علائم سرطان کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خون در ادرار (هماچوری)
- وجود یک توده یا جرم در ناحیه کلیه
- درد پهلو
- خستگی
- احساس ناخوشی
- عدم اشتها
- کاهش وزن
- تب خفیف
- درد استخوان
- فشار خون بالا
- کم خونی
- کلسیم بالا
علت اصلی سرطان کلیه چیست؟
علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما عوامل خطر خاصی وجود دارد که ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. این عوامل عبارتند از:
سیگار: افرادی که سیگار می‌کشند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان کلیه هستند. علاوه بر این، هر چه فرد مدت طولانی‌تری سیگار بکشد، خطر ابتلا بیشتر است.
چاقی: چاقی یک عامل خطر برای سرطان کلیه است. به طور کلی، هر چه فرد اضافه وزن بیشتری داشته باشد، خطر ابتلا بیشتر است.
فشار خون بالا: فشار خون بالا با افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه مرتبط است.
سابقه خانوادگی: افرادی که اعضای خانواده آنها به سرطان کلیه مبتلا هستند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان در آنها افزایش یابد.
پرتودرمانی: زنانی که برای سرطان اندام‌های باروری خود تحت درمان با پرتودرمانی قرار گرفته‌اند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان کلیه کمی افزایش یابد.
تغییرات ژنی (جهش): ژن‌ها حاوی دستورالعمل‌هایی برای عملکرد سلول هستند. تغییرات در ژن‌های خاص می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش دهد.
درمان دیالیز طولانی مدت: دیالیز فرآیند تصفیه خون با عبور آن از دستگاه مخصوص است. دیالیز زمانی استفاده می‌شود که کلیه‌های فرد به درستی کار نمی‌کنند.
کمپلکس توبروس اسکلروزیس: توبروس اسکلروزیس بیماری‌ای است که باعث تشنج و ناتوانی‌های ذهنی و همچنین تشکیل تومور در بسیاری از اندام‌های مختلف می‌شود.
بیماری فون هیپل-لینداو (VHL): افراد مبتلا به این اختلال ژنتیکی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان کلیه هستند. این اختلال باعث ایجاد تومورهای غیرسرطانی در رگ‌های خونی، معمولاً در چشم‌ها و مغز می‌شود.
تشخیص و آزمایش‌ها
پزشک ابتدا سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. آنها همچنین ممکن است آزمایش‌های خاصی را تجویز کنند که می‌تواند به تشخیص و ارزیابی سرطان کمک کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آزمایش خون:
1. CBC (شمارش کامل سلول‌های خونی)
بررسی کم‌خونی (کاهش هموگلوبین) یا پلی‌سایتمی (افزایش گلبول‌های قرمز)
در برخی بیماران با RCC، افزایش اریتروپویتین باعث پلی‌سایتمی می‌شود.
2. BMP یا CMP (پانل متابولیک پایه / کامل)
کراتینین و BUN: برای بررسی عملکرد کلیه
الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم، کلسیم): تغییرات غیر طبیعی بویژه کلسیم بالا (هایپرکلسمی) ممکن است در سرطان کلیه مشاهده شود.
3. آزمایش کلسیم خون
بالا بودن سطح کلسیم می‌تواند نشانه متاستاز باشد (هایپرکلسمی پارانئوپلاستیک).
4. LDH (لاکتات دهیدروژناز)
افزایش LDH ممکن است نشانگر بیماری پیشرفته یا تومور فعال باشد.
5. آزمایش های کبدی (AST, ALT, ALP, بیلی‌روبین)
جهت بررسی متاستاز به کبد
ALP بالا می‌تواند نشانه متاستاز استخوانی نیز باشد.
6. سطح اریتروپویتین (EPO)
در برخی بیماران RCC افزایش یافته (باعث افزایش RBC و هموگلوبین می‌شود).
7. مارکرهای توموری
CEA و CA 19-9: در صورت مشکوک بودن به سایر تومورها یا متاستازها
NSE و CYFRA 21-1: برای افتراق با سایر کارسینوم‌ها
سایر آزمایشات:
- آزمایش ادرار
- سی‌تی‌اسکن
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- سونوگرافی
- بیوپسی توده کلیوی
مراحل سرطان کلیه چیست؟
بیشتر سرطان‌ها بر اساس مرحله، توصیفی از سرطان که به برنامه‌ریزی درمان کمک می‌کند، گروه‌بندی می‌شوند. مرحله سرطان بر اساس موارد زیر است:
- محل و اندازه تومور
- میزان آسیب به غدد لنفاوی
- میزان گسترش سرطان، در صورت وجود، به سایر بافت‌ها و اندام‌ها
پزشکان از اطلاعات آزمایش‌های مختلف، از جمله CT scan و MRI و بیوپسی، برای تعیین مرحله سرطان استفاده می‌کند.
مرحله اول: تومور ۷ سانتی‌متر قطر یا کوچکتر دارد و فقط در کلیه قرار دارد. به غدد لنفاوی یا بافت‌های دیگر گسترش نیافته است.
دوم: تومور بزرگتر از ۷ سانتی‌متر است، اما هنوز فقط در کلیه قرار دارد. به غدد لنفاوی یا بافت‌های دیگر گسترش نیافته است.
سوم: تومور به رگ‌های خونی اصلی – ورید کلیوی و ورید اجوف تحتانی – یا به بافت اطراف کلیه یا غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است.
چهارم: تومور به خارج از کلیه به غده فوق کلیوی (غده کوچکی که روی کلیه قرار دارد) یا به غدد لنفاوی دور یا سایر اندام‌ها گسترش یافته است.
تومورها همچنین درجه‌بندی می‌شوند، که روشی برای رتبه‌بندی تومور بر اساس میزان غیرطبیعی بودن سلول‌های آن است. درجه‌بندی تومور همچنین می‌تواند به پزشک بگوید که تومور چقدر سریع رشد خواهد کرد. تومورهایی که سلول‌های آنها شبیه سلول‌های طبیعی نیستند و به سرعت تقسیم می‌شوند، تومورهای درجه بالا نامیده می‌شوند. تومورهای درجه بالا تمایل دارند سریع‌تر از تومورهای درجه پایین رشد و گسترش یابند.
کنترل و درمان
درمان سرطان کلیه به مرحله و درجه تومور و همچنین سن و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. گزینه‌ها شامل جراحی، ابلیشن، پرتودرمانی، دارودرمانی هدفمند، ایمونوتراپی و گاهی شیمی‌درمانی است.
جراحی
جراحی درمان انتخابی برای اکثر مراحل سرطان کلیه است. چندین گزینه جراحی ممکن است در نظر گرفته شود، از جمله:
نفرکتومی جزئی: جراح بخشی از کلیه را که حاوی تومور است، برمی‌دارد.
نفرکتومی رادیکال: جراح کل کلیه و مقداری از بافت اطراف آن را برمی‌دارد. آنها همچنین ممکن است برخی از غدد لنفاوی موجود در ناحیه را نیز بردارند.
هنگامی که یک کلیه برداشته می‌شود، کلیه باقی مانده معمولاً قادر به انجام کار هر دو کلیه می باشد.
ابلیشن
گاهی اوقات، گرما و سرما می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند. افرادی که کاندید جراحی نیستند، ممکن است از کرایو ابلیشن یا ابلیشن رادیوفرکانسی بهره‌مند شوند.
کرایو ابلیشن: در طول این روش، پزشک سوزنی را از طریق پوست به داخل تومور کلیه وارد می‌کند. سپس سلول‌های سرطانی با گاز سرد منجمد می‌شوند.
ابلیشن رادیوفرکانسی: پزشک سوزنی را از طریق پوست به داخل تومور کلیه وارد می‌کند. در مرحله بعد، یک جریان الکتریکی از سلول‌های سرطانی عبور داده می‌شود تا آنها را از بین ببرد.
پرتودرمانی
اگر فقط یک کلیه دارید یا واجد شرایط جراحی نیستید، پزشک ممکن است پرتودرمانی را توصیه کند. پرتودرمانی اغلب برای کاهش علائم سرطان کلیه، مانند درد، استفاده می‌شود.
دارودرمانی هدفمند
دارودرمانی هدفمند، ویژگی‌های خاصی را که به رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند، مسدود می‌کند. به عنوان مثال، این داروها می‌توانند رشد رگ‌های خونی جدید یا پروتئین‌هایی را که سرطان را تغذیه می‌کنند، متوقف کنند.
دارودرمانی هدفمند اغلب زمانی استفاده می‌شود که جراحی گزینه مناسبی نباشد. در برخی موارد، این داروها ممکن است پس از جراحی برای کاهش خطر بازگشت سرطان تجویز شوند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی از داروهای خاصی برای تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده می‌کند. به نوبه خود، این به بدن کمک می‌کند تا سلول‌های سرطانی را به طور مؤثرتری تشخیص داده و از بین ببرد. ایمونوتراپی ممکن است به عنوان یک درمان مستقل یا همراه با جراحی تجویز شود.
شیمی درمانی
شیمی درمانی یک درمان استاندارد برای سرطان کلیه نیست. اما در برخی موارد می‌تواند مفید باشد – معمولاً فقط پس از امتحان کردن ایمونوتراپی و دارودرمانی هدفمند. داروهای شیمی درمانی از طریق دهان یا از طریق ورید تجویز می‌شوند.
پیشگیری
از آنجا که علت دقیق این بیماری ناشناخته است، راهی برای پیشگیری کامل از آن وجود ندارد. با این حال، ممکن است بتوانید با عدم استعمال دخانیات و کنترل برخی شرایط مانند فشار خون بالا، دیابت و چاقی، خطر ابتلا به آن را کاهش دهید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر علائم سرطان کلیه مانند درد پهلو، توده نزدیک کلیه یا خون در ادرار را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. آنها می‌توانند آزمایش‌هایی را برای تعیین علت علائم بیماری انجام دهند و یک برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده تجویز کنند.
مطالب مشابه:
