سوء تغذیه
سوء تغذیه
سوء تغذیه عدم تعادل بین مواد مغذی مورد نیاز بدن برای عملکرد و مواد مغذی دریافتی است. مصرف یک رژیم غذایی متعادل، برای سلامتی و تندرستی ما حیاتی است. غذا برای بدن ما انرژی، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی برای زندگی، رشد و فعال ماندن فراهم می کند. ما به تنوع گسترده ای از مواد غذایی مختلف نیاز داریم تا مقادیر مناسبی از مواد مغذی را برای داشتن زندگی سالم و سازنده فراهم کنیم.
سوءتغذیه در اثر تداخل رژیم های غذایی بی کیفیت و محیط های بهداشتی نامناسب ایجاد می شود و به طرق مختلف ظاهر می شود:
- رشد ضعیف کودک (کوتاهی قد، لاغری و کمبود وزن)
- کمبود ریز مغذی ها (کمبود ویتامین ها و مواد معدنی)
- اضافه وزن و چاقی (وزن اضافی یا چربی بدن)
- بیماری های غیر واگیر (مانند دیابت یا بیماری های قلبی)
انواع سوء تغذیه
سوءتغذیه به معنای کمبود مواد مغذی است. اگر رژیم غذایی مناسب و کافی نداشته باشید یا بدن شما با جذب مواد مغذی مشکل داشته باشد، ممکن است به این عارضه دچار شوید. سوء تغذیه می تواند باعث تحلیل رفتن چربی ها و عضلات شما شود. اما از سوی دیگر ممکن است اضافه وزن داشته باشید و دچار سوء تغذیه شوید.
کمبود درشت مغذی ها
این به معنای کمبود پروتئین و انرژی از جمله، پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی ها است. درشت مغذی ها بلوک های سازنده اصلی رژیم غذایی هستند، که به صورت مواد مغذی، برای تولید انرژی، جهت محافظت از بدن به شمار می آید. بدون آنها، یا مصرف فقط یکی از آنها، باعث تحلیل رفتن سریع بدن، تجزیه بافت ها و اختلال در عملکرد حفظ انرژی بدن، می شود.
کمبود ریز مغزی ها
ریز مغزی ها، ویتامین ها و مواد معدنی هستند. بدن برای اعمال عملکردهای مناسب به اینها نیاز دارد. بسیاری از افراد به دلیل کمبود تنوع در رژیم غذایی خود، کمبود خفیفی در برخی ویتامین ها و مواد معدنی دارند. برخی اوقات ممکن است متوجه کمبود خفیف ویتامین نشوید، اما با شدیدتر شدن سوءتغذیه با ریزمغذی ها می تواند اثرات جدی و ماندگاری را روی افراد ایجاد کند.
تغذیه بیش از حد
سازمان جهانی بهداشت اخیراً برای تشخیص اثرات مضر سلامتی ناشی از مصرف بیش از حد مواد مغذی، تغذیه بیش از حد را در گروه تعاریف سوء تغذیه قرار داده است. این به چه دلیل است؟ این شامل اثرات اضافه وزن و چاقی است که به شدت در لیستی از بیماری های واگیردار (NCDs) مرتبط است. همچنان شامل سمیتی است که می تواند در اثر مصرف بیش از حد ریز مغذی ها خاص ایجاد شود.
تغذیه بیش از حد درشت مغذی ها
هنگامی که بدن کالری اضافی پروتئین، کربوهیدارت و چربی برای استفاده داشته باشد، آنها را به عنوان سلول های چربی در بافت چربی، ذخیره می کند. اما وقتی بافت ذخیره‌سازی بدن تمام می شود، سلول های چربی باید رشد کنند. رشد سلول های چربی با التهاب مزمن و مجموعه ای از اختلالات متابولیک همراه است. این می تواند منجر به بیماری های غیرواگیر مانند دیابت شیرین، بیماری عروق کرونر و سکته شود.
مصرف بیش از حد ریزمغذی ها
ممکن است شما بیش از حد مکمل های ویتامین و مواد معدنی مصرف کنید. به طور کلی، تغذیه بیش از حد با ریز مغذی ها، صرفاً از طریق رژیم غذایی رخ نمی دهد. بنابراین، اگر مگادوزهای مکمل های خاص را بیش از حد مصرف کنید، می توانند اثرات سمی داشته باشند.
سوء تغذیه چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
سوء تغذیه می تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله، عدم آگاهی از تغدیه مناسب، عدم مصرف انواع غذاها، عدم تحرک و مضرات اقتصادی، از عوامل رایج سوء تغذیه هستند. افراد خاصی بیشتر در معرض خطر انواع خاصی از سوء تغذیه قرار دارند که شامل:
افراد کم درآمد و فقیر: زیرا درآمد کافی برای دریافت منابع غذایی کافی ندارند.
بچه ها: کودکان برای رشد و تکامل نیازهای تغذیه ای بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند. کودکان محروم به ویژه در معرض خطر سوءتغذیه و پیامدهای آن هستند.
بیماری های مزمن: بسیاری از بیماری های مزمن، می توانند مستقیماً بر اشتها و یا جذب کالری تاثیر بگذارند، و یا نیازهای کالری شما را افزایش دهند. همچنین گذراندن زمان در بیمارستان، یک عامل خطر برای سوءتغذیه است.
سالمندان: با افزایش سن، تغذیه بزرگسالان به دلایل مختلفی از جمله، کاهش تحرک، کاهش اشتها و کاهش جذب مواد مغذی می تواند بدتر شود.
افرادی که بیشتر در معرض خطر بیش از حد تغذیه هستند عبارتند از:
افراد کم درآمد: این افراد دسترسی آسان تری به فست فودها دارند که کالری بالاتری دارند، اما نسبت به غذاهای کامل مغذی، ارزش غذایی کمی دارند. این می تواند به تغذیه بیش از حد درشت مغذی ها با کمبود ریز مغذی ها شود.
کم تحرک: مشاغل پشت میز نشین، عوامل اجتماعی و برخی بیماری هایی که باعث می شوند فرد در خانه بماند و تحرکی در طول روز نداشته باشد، می توانند منجر به افزایش وزن قابل توجهی شوند.
در هنگام سوء تغذیه چه اتفاقی برای بدن می افتد؟
کمبود درشت مغذی ها (کمبود پروتئین-انرژی) باعث تحلیل رفتن انرژی بدن می شود. بنابراین، برای جبران، شروع به تجزیه بافت های خود می کند و عملکرد خود را از کار می اندازد. این با ذخایر چربی بدن شروع می شود و سپس به عضلات، پوست، مو و ناخن پیشروی می کند. افرادی که دچار کمبود انرژی پروتئین می شوند، اغلب به وضوح لاغر هستند. همچنین ممکن است رشد و تکامل کودکان کاهش پیدا کند.
سوء تغذیه باعث چه بیماری هایی می شود؟
یکی از اولین سیستم هایی که غیر فعال می شود، سیستم ایمنی است. این امر باعث می شود افراد کم‌تغذیه، مستعد ابتلا به بیماری و عفونت باشند و دیرتر بهبود یابند. همچنین فعالیت قلبی نیز کند می شود و منجر به ضربان قلب پایین، فشار خون پایین و دمای بدن پایین می گردد. افراد ممکن است نسبت به زندگی احساس ضعف و بی تفاوتی کنند. آنها ممکن است اشتهای خود را از دست بدهند و بخش هایی از دستگاه گوارش آنها ممکن است تحلیل روند.
افرادی که دچار کمبود درشت مغذی ها هستند، احتمالاً دچار سوءتغذیه ریز مغذی ها نیز می شوند. زمانی که کالری کلی کمبود داشته باشد، این بر سطوح ویتامین و مواد معدنی نیز تأثیر می گذارد. برخی از عوارض شدید سوء تغذیه، مانند ماراسموس و کواشیورکور، ناشی از کمبود ویتامین خاص است. به عنوان مثال، کمبود ویتامین A می تواند باعث مشکلات بینایی شود و کمبود ویتامین D می تواند باعث نرمی استخوان ها شود.
برخی از افراد ممکن است کالری زیادی مصرف کنند، اما ویتامین و مواد معدنی کافی ندارند. در این موارد، اثرات سوء تغذیه ممکن است کمتر معلوم باشد. افراد ممکن است به دلیل تغذیه بیش از حد درشت مغذی ها اضافه وزن داشته باشند، اما ممکن است علائم کم خونی، ضعف و خستگی، به دلیل کمبود مواد معدنی یا ویتامین ها را داشته باشند. افرادی که بیش از حد تغذیه دارند ممکن است علائم سندرم متابولیک مانند مقاومت به انسولین و فشار خون بالا را مشاهده کنند.
علائم و نشانه های سوء تغذیه چیست؟
- کبود وزن، استخوان های برجسته، تحلیل چربی و عضله
- بازوها و پاهای لاغر با ادم (تورم همراه با مایع) در شکم و صورت
- کاهش رشد و رشد فکری در کودکان
- ضعف و خستگی
- تحریک پذیری، بی تفاوتی یا بی توجهی
- پوست خشک
- موهای شکننده، ریزش و سفید شدن مو
- عفونت های مکرر و شدید
- دمای بدن پایین که قادر به گرم شدن نیست
- ضربان قلب و فشار خون پایین
تغذیه بیش از حد ممکن است به صورت زیر باشد:
- چاقی
- فشار خون بالا
- مقاومت به انسولین
- بیماری قلبی
علل سوء تغذیه چیست؟
سوء تغذیه معمولاً به دلیل عدم مصرف مواد مغذی کافی ایجاد می شود. همچنین می تواند ناشی از برخی شرایط پزشکی باشد که بدن را از جذب مواد مغذی باز می دارد. علاوه بر این، ممکن است در دریافت مواد مغذی کافی به دلیل داشتن شرایط زیر مشکل ایجاد شود:
- منابع مالی محدود
- دسترسی محدود به غذاهای مغذی
- داشتن شرایط پزشکی مانند حالت تهوع یا مشکل در بلع
- شرایط پزشکی که باعث کاهش کالری می شود، مانند اسهال مزمن یا سرطان
- نیاز اضافی به کالری، مانند دوران بارداری، شیردهی یا دوران کودکی
- شرایط سلامت روانی که از مصرف غذا منصرف می شود، مانند افسردگی یا زوال عقل
- داشتن اختلالاتی مانند بی اشتهایی و پرخوری عصبی.
- اختلالات سوء جذب مانند نارسایی پانکراس یا بیماری التهابی روده
- وضعیتی که نیاز به تغذیه طولانی مدت داخل وریدی دارد.
- یک رژیم غذایی بسیار محدود یا یک رژیم غذایی نامطلوب که توسط شخص دیگری توصیه شده است.
تغذیه بیش از حد، به دلیل مصرف مواد مغذی بیشتر از اندازه، ایجاد می شود، که با عوامل زیر ممکن است بدتر شود:
- چند نمونه غذایی مغذی
- بی تحرکی
- وضعیتی که متابولیسم را کند می کند، مانند کم کاری تیروئید.
- عدم تعادل هورمونی که با سیگنال های گرسنگی و سیری تداخل می کند.
- استرس مزمن
- اضطراب یا افسردگی
- اختلال پرخوری
- استفاده بیش از حد مزمن از مکمل های غذایی
تشخیص و آزمایشات
مشاهده فیزیکی و تاریخچه رژیم غذایی و شرایط سلامتی شما اغلب برای تشخیص کمبود یا پرخوری پروتئین-انرژی کافی است. پزشکان ممکن است BMI شما را اندازه گیری کنند، یا دور بازوی کودک را اندازه گیری بگیرند. در صورت امکان، نمونه خون برای بررسی عدم تعادل ریزمغذی های خاص می گیرند. سوءتغذیه ریز مغذی ها اغلب با کمبود درشت مغذی ها همراه است، و همچنین می تواند با تغذیه بیش از حد درشت مغذی ها همراه باشد. در صورت داشتن این علائم، آزمایش خون نیز موارد نادری از تغذیه بیش از حد ریز مغذی ها را تشخیص می دهد.
مدیریت و درمان
سوء تغذیه با مکمل های غذایی درمان می شود. این ممکن است به معنای ریز مغذی های فردی باشد، یا ممکن است به معنای تغذیه مجدد با یک فرمول غذایی تجویزی و پر کالری باشد که برای بازگرداندن تمام چیزهایی که بدن از دست داده است، طراحی شده است. درمان سوء تغذیه شدید ممکن است هفته ها طول بکشد تا دوباره جبران شود. اما تغذیه مجدد به خصوص در روزهای اول می تواند خطرناک باشد. بدن به طرق مختلف تغییر می کند تا با سوء تغذیه سازگار شود. تغذیه مجدد از بدن می خواهد که به روش قدیمی خود بازگردد، و گاهی اوقات این تغییر بیشتر از آن چیزی است که بدن آماده انجام آن باشد. برای پیشگیری و مدیریت عوارض که می تواند جدی و حتی تهدید کننده باشد، بهتر است زین پس تغذیه، طبق دستورات پزشک صورت پذیرد.
تغذیه بیش از حد به طور کلی با کاهش وزن، رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی درمان می شود. کاهش وزن اضافی می تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری های ثانویه مانند دیابت و بیماری قلبی کمک کند. درمان کاهش وزن ممکن است شامل برنامه های رژیم غذایی و ورزش، داروها یا اقدامات پزشکی باشد. همچنین ممکن است نیاز به درمان یک بیماری زمینه ای مانند بیماری تیروئید یا یک اختلال سلامت روان باشد. پس از کاهش وزن، این تغییرات سبک زندگی است که به حفظ آن کمک می کند. این ممکن است شامل مشاوره، رفتار درمانی، گروه های حمایتی و آموزش در زمینه تغذیه باشد.
پیشگیری
بهترین راه برای جلوگیری از سوءتغذیه، مصرف یک رژیم غذایی متعادل با انواع غذاهای کامل مغذی است. اگر تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را به اندازه کافی فراهم کنید، کمتر احتمال دارد که برای جبران این نیازها پرخوری کنید. برخی از کمبودهای ریزمغذی ها حتی با یک رژیم غذایی نسبتاً استاندارد جبران می شود. آزمایش خون یکی از راه هایی است که می توانید متوجه شوید که آیا می توانید از مکمل های ریزمغذی استفاده کنید یا خیر. در نهایت، پزشک می تواند به شما در تعیین دوز صحیح مصرف مکمل کمک کند.
مطالب مشابه:
