مننژیت
مننژیت
مننژیت به التهاب ناحیه اطراف مغز و نخاع اشاره دارد که گاهی اوقات به آن مننژیت نخاعی نیز می گویند. مننژها از مغز و نخاع در برابر آسیب ها محافظت می کند. آنها حاوی اعصاب، رگ های خونی و مایع محافظ (مایع مغزی نخاعی) هستند.
بیماری های عفونی، مانند ویروس ها و باکتری ها و شرایط غیر عفونی مانند سرطان یا آسیب های سر می توانند باعث ایجاد مننژیت شوند.
مننژیت آسپتیک چیست؟
مننژیت آسپتیک، به هر موردی از مننژیت اطلاق می شود که در آن مایع اطراف مغز و ستون فقرات (CSF) فاقد از باکتری باشد. این بدان معناست که یا باکتری عامل مننژیت به سختی رشد می کند یا اینکه مننژیت، ناشی از باکتری نیست. شایع ترین علت مننژیت آسپتیک، عفونت ویروسی است.
تفاوت بین مننژیت و آنسفالیت چیست؟
تفاوت این دو در محل التهاب است. مننژیت التهاب پوشش محافظ مغز و نخاع است و آنسفالیت التهاب مغز است.
انواع مننژیت چیست؟
انواع آن معمولاً بر اساس علت یا مدت زمانی که علائم ظاهر می شوند، نام گذاری می شوند که عبارتند از:
1) مننژیت باکتریایی، ویروسی و قارچی
2) مننژیت انگلی: ناشی از انگل های خاص، مننژیت ائوزینوفیلیک یا مننگوآنسفالیت ائوزینوفیلیک (EM) نامیده می شود.
3) مننژیت آمیبی اولیه (PAM): می‌تواند توسط آمیب نگلیریا فاولری ایجاد شود.
4) مننژیت آسپتیک ناشی از دارو (DIAM): به ندرت، برخی داروها باعث این بیماری می شوند. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDS) و آنتی‌بیوتیک ها شایع‌ترین علل DIAM هستند.
5) مننژیت مزمن: وقتی این بیماری یک ماه یا بیشتر طول بکشد، ممکن است به بیماری مزمن تبدیل شود.
6) مننژیت حاد: نوع باکتریایی این بیماری، اغلب حاد است، به این معنی که علائم شدید هستند و ناگهان بروز می کنند.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به مننژیت قرار دارد؟
سن، محل زندگی، سفر و برخی شرایط پزشکی، می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. در صورت داشتن موارد زیر، در معرض خطر بیشتری برای این بیماری هستید:
- سن زیر 5 سال: حدود 70% از کل موارد مننژیت‌های باکتریایی کودکان زیر 5 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.
- سیستم ایمنی ضعیف: در صورت داشتن بیماری HIV یا سرطان، یا حتی انجام عمل های پیوند عضو یا مغز استخوان و همچنین در صورت مصرف داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند.
- زندگی در خوابگاه های دانشجویی
- نشت مایع مغزی نخاعی
- سفر یا زندگی در مناطقی که بیماری های عفونی در آنجا زیاد است و باعث بیماری مننژیت می شوند.
- عفونت مزمن بینی و گوش، ذات الریه پنوموکوکی یا عفونت های خونی
- آسیب سر، آسیب تروماتیک مغزی یا آسیب نخاعی
- بیماری کم خونی سلول داسی شکل
- اختلال مصرف الکل
علائم مننژیت چیست؟
علائم این بیماری در نوزادان می تواند متفاوت از کودکان و بزرگسالان باشد. در مننژیت‌های باکتریایی، تب، سردرد و سفتی گردن می تواند به طور ناگهانی بروز کنند و وضعیت می تواند به سرعت بدتر شود.
علائم مننژیت در کودکان و بزرگسالان:
- سفتی گردن
- حالت تهوع یا استفراغ
- حساسیت به نور (فتوفوبیا)
- گیجی یا تغییر وضعیت ذهنی
- کمبود انرژی، خواب‌آلودگی شدید یا مشکل در بیدار شدن
- کمبود اشتها
- لکه‌های کوچک گرد که شبیه بثورات پوستی هستند
ممکن است چند روز پس از علائم اولیه، علائم دیگر مننژیت آمیبی را تجربه کنید:
- توهم
- عدم تعادل
- کمبود توجه یا تمرکز
علائم و نشانه‌های مننژیت در نوزادان
ممکن است نوزاد شما علائم این عارضه را مشابه بزرگسالان (مانند سردرد، سفتی گردن و حالت تهوع) تجربه نکند و حتی تشخیص آن را دشوار کند.
برخی از علائم این بیماری در نوزادان عبارتند از:
- برآمدگی روی سر نوزاد
- کم‌خوری
- خواب‌آلودگی یا مشکل در بیدار شدن
- انرژی کم
مننژیت چقدر دردناک است؟
این بیماری می تواند باعث سردردهای شدیدی شود که می توانند بسیار دردناک باشند. درد ممکن است به پشت یا سایر قسمت های بدن شما سرایت کند. همچنین ممکن است حرکت دادن گردن به جهات خاصی تقریباً غیرممکن باشد. برخی از افراد علائم کمتری دارند، بنابراین اگر علائم این عارضه را دارید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
چه عواملی باعث مننژیت می شود؟
بیماری های عفونی و شرایط غیرعفونی باعث این عارضه می شوند.
علل عفونی شامل باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها، انگل ها و آمیب ناگلریا فاولری هستند. علل غیرعفونی شامل بیماری ها، داروهای خاص و سایر شرایط است.
علت مننژیت‌های باکتریایی:
- استرپتوکوک پنومونیه
- استرپتوکوک گروه B
- نایسریا مننژیتیدیس
- هموفیلوس آنفولانزا
- لیستریا مونوسیتوژنز
- ای. کولی
- مایکوباکتریوم توبرکلوزیس
علل مننژیت‌های ویروسی:
- انتروویروس های غیر فلج اطفال
- اوریون
- هرپس ویروس ها (از جمله آنهایی که باعث مونونوکلئوز، آبله مرغان و زونا می شوند).
- سرخک
- آنفلوانزا
- آربوویروس ها، مانند ویروس نیل غربی
- ویروس کوریومننژیت لنفوسیتی
علل مننژیت‌های قارچی
- کوکیدیویدس، علل مننژیت انگلی (مننژیت ائوزینوفیلیک)
- آنژیوسترونژیلوس کانتوننسیس
- بایلیساسکاریس پروکینیس
- گناتوستوما اسپینیژروم
علت مننژیت‌های آمیبی (PAM):
- نگلیریا فاولری
علل مننژیت‌های غیرعفونی
- لوپوس اریتماتوی سیستمیک
- داروهای خاص، مانند NSAIDها و آنتی‌بیوتیک ها
- آسیب های سر
- جراحی مغز
مننژیت چقدر طول می کشد بهبود یابد؟
نوع ویروسی این بیماری می تواند ظرف حدود 1 هفته به خودی خود از بین برود. علائم باکتریایی یا قارچی آن ممکن است چند روز تا یک هفته یا بیشتر پس از درمان ادامه داشته باشد. احساس بهبودی کامل می تواند هفته ها تا ماه ها طول بکشد و برخی از افراد مشکلات سلامتی طولانی مدت یا دائمی را تجریه کنند.
اثرات طولانی مدت مننژیت
تحقیقات نشان می دهد که 10 تا 20 درصد از افرادی که مبتلا به این بیماری بودند، مشکلات سلامتی طولانی مدتی خواهند داشت. مننژیت باکتریایی نسبت به سایر انواع آن، احتمال بیشتری دارد که اثرات ماندگاری بر سلامتی داشته باشد.
اثرات طولانی مدت شامل موارد زیر است:
- کاهش بینایی یا شنوایی
- مشکل در حافظه و تمرکز
- صرع
- مشکلات حرکتی و تعادل
- مشکلات رفتاری یا مشکلات یادگیری در کودکان
- آرتروز
- آسیب اندام
- از دست دادن انگشتان دست، پا یا اندام به دلیل سپسیس
عوارض
مننژیت‌های باکتریایی گاهی اوقات منجر به سپسیس می شود، وضعیتی که بدن، واکنشی خطرناک به عفونت نشان می دهد. سپسیس می تواند باعث آسیب به بافت، رگ های خونی و اندام شود. در موارد شدید، سپسیس ممکن است اندام ها را از کار بیندازد یا ممکن است فرد مجبور شود انگشتان دست، پا یا اندام خود را قطع کند.
علائم قرمز مسطح روی پوست که شبیه بثورات پوستی هستند، می توانند نشانه سپسیس ناشی از مننژیت باکتریایی باشند.
تشخیص و آزمایشات
پزشک با انجام معاینه فیزیکی، پرسش در مورد علائم و تجویز آزمایش های مایع مغزی و نخاعی (CSF) این بیماری را تشخیص می دهد.
چه آزمایش هایی برای بیماری مننژیت تجویز می شود؟
- سواب بینی و گلو
- نمونه گیری نخاعی
- آزمایش خون
- آزمایشات تصویربرداری (CT scan و MRI)
- نمونه مدفوع
درمان
درمان مننژیت به علت بیماری بستگی دارد. برای درمانی مننژیت‌های باکتریایی از آتی بیوتیک ها و برای درمان نوع قارچی از داروهای ضد قارچ استفاده می شود. همچنین می توان از داروهای ضد ویروس برای درمان برخی از علل ویروسی این بیماری استفاده نمود. علل غیر عفونی مننژیت با پرداختن به بیماری یا آسیب زمینه ای درمان می شوند.
هیچ درمان مشخصی برای سایر علل عفونی این بیماری وجود ندارد. ممکن است از داروها برای کاهش التهاب یا تسکین علائم استفاده شود.
پیشگیری
بهترین راه رای پیشگیری از این بیماری، انجام اقدامات احتیاطی ساده برای محافظت از خود در برابر بیماری های عفونی است که اغلب باعث آن می شوند.
در برار عفونت های باکتریایی و ویروسی که می توانند باعث این عارضه شوند، واکسینه شوید. برخی اقدامات دیگر عبارتند از:
- دست های خود را مرتب با آب و صابون بشویید.
- هنگام ابتلا به بیماری های مسری، از تماس مستقیم با دیگران خودداری کنید.
- هنگام عطسه، سرفه، دهان و بینی خود را بپوشانید و سطوحی که لمس کرده اید را ضد عفونی کنید.
- در آبی که ممکن است آلوده باشد شنا نکنید و از آن ننشوید.
- برای شستشوی بینی از آب مقطر یا تصفیه ای استفاده کنید.
- غذاهای سالم استفاده کنید و از شیر های غیرپاستوریزه خودداری کنید.
- برای جلوگیری از گزش حشرات و کنه ها اقدامات احتیاطی را انجام دهید.
مطالب مشابه:
