ذات الریه

ذات الریه یا پنومونی یک عفونت در ریه‌ها است که توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها ایجاد می‌شواین بیماری باعث تورم بافت ریه (التهاب) می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد مایع یا چرک در ریه‌ها شود. پنومونی باکتریایی معمولاً شدیدتر از ذات الریه ویروسی است که اغلب خود به خود برطرف می‌شود.
پنومونی می‌تواند یک یا هر دو ریه را درگیر کند. ذات الریه در هر دو ریه، پنومونی دوطرفه نامیده می‌شود.

تفاوت بین پنومونی ویروسی و باکتریایی چیست؟

در حالی که همه پنومونی‌ها التهاب ناشی از عفونت در ریه‌ها هستند، بسته به اینکه علت اصلی، ویروس، باکتری یا قارچ باشد، ممکن است علائم متفاوتی وجود داشته باشد.

پنومونی باکتریایی نسبت به پنومونی ویروسی شایع‌تر و شدیدتر است. به احتمال زیاد نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود دارد. پزشکان ذات الریه باکتریایی را با آنتی بیوتیک درمان می‌کنند. ذات الریه ویروسی علائمی شبیه آنفولانزا ایجاد می‌کند و به احتمال زیاد خود به خود برطرف می‌شود. معمولاً برای پنومونی ویروسی نیازی به درمان خاصی نیست.

انواع ذات الریه چیست؟

پنومونی اکتسابی از جامعه (CAP)

هنگامی که فرد در خارج از یک مرکز درمانی به ذات الریه مبتلا می‌شود، به آن پنومونی اکتسابی از جامعه می‌گویند. علل عبارتند از:

باکتری‌ها: عفونت با باکتری استرپتوکوک پنومونیه که بیماری پنوموکوکی نیز نامیده می‌شود، شایع‌ترین علت CAP است. بیماری پنوموکوک همچنین می‌تواند باعث عفونت گوش، عفونت سینوسی و مننژیت شود. باکتری مایکوپلاسما پنومونیه باعث پنومونی آتیپیک می‌شود که معمولاً علائم خفیف‌تری دارد. سایر باکتری‌هایی که باعث ایجاد CAP می‌شوند، عبارتند از: هموفیلوس آنفولانزا، کلامیدیا پنومونیه و لژیونلا (بیماری لژیونر).
ویروس‌ها: ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی، آنفولانزا، COVID-19 و ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) می‌شوند، گاهی اوقات می‌توانند منجر به ذات‌الریه شوند.
قارچ‌ها (کپک‌ها): قارچ‌ها مانند کریپتوکوکوس، پنوموسیستیس جیرووسی و کوکسیدیوئیدس از علل غیر معمول پنومونی هستند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات الریه از قارچ هستند.
تک یاخته‌ها: به ندرت تک یاخته‌هایی مانند توکسوپلاسما باعث ذات الریه می‌شوند.

پنومونی اکتسابی بیمارستانی (HAP)

فرد می‌تواند در حالی که به دلیل بیماری یا روش دیگری در بیمارستان بستری است، به ذات الریه اکتسابی بیمارستانی (HAP) مبتلا شود. HAP معمولاً جدی‌تر از ذات‌الریه اکتسابی از جامعه است، زیرا اغلب توسط باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک مانند استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین (MRSA) ایجاد می‌شود. این بدان معنی است که HAP می‌تواند فرد را بیمارتر کند و درمان آن سخت‌تر شود.

پنومونی مرتبط با مرکز درمانی (HCAP)

فرد می‌تواند HCAP را در حالی که در یک مرکز درمانی طولانی مدت (مانند خانه سالمندان) یا درمانگاه‌های سرپایی با بستری طولانی مدت است، دریافت کند. مانند پنومونی اکتسابی در بیمارستان، معمولاً توسط باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک ایجاد می‌شود.

پنومونی مرتبط با ونتیلاتور (VAP)

اگر فردی برای کمک به تنفس در بیمارستان (معمولاً در ICU) نیاز به استفاده از دستگاه تنفس یا دستگاه تنفس داشته باشد، در معرض خطر پنومونی مرتبط با ونتیلاتور (VAP) قرار می‌گیرد. همان انواع باکتری‌هایی که ذات‌الریه اکتسابی از جامعه، و همچنین انواع مقاوم به دارو که باعث ذات‌الریه اکتسابی در بیمارستان می‌شوند، باعث VAP می‌شوند.

پنومونی آسپیراسیون

آسپیراسیون زمانی است که غذای جامد، مایعات، بزاق دهان یا استفراغ از نای پایین می‌رود و وارد ریه می‌شود. اگر فرد نتواند اینها را سرفه کند، ریه‌ها ممکن است عفونی شود.

تفاوت ذات‌الریه با سرماخوردگی یا آنفولانزا

تشخیص تفاوت بین علائم سرماخوردگی، آنفولانزا و ذات الریه می‌تواند دشوار باشد و فقط پزشک می‌تواند آن را تشخیص دهد. از آنجایی که ذات‌الریه می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد، مهم است که برای علائم جدی که می‌تواند نشانه‌های ذات‌الریه باشد، به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید، مانند:

احتقان یا درد قفسه سینه
دشواری در تنفس
تب 102 درجه فارنهایت (38.88 درجه سانتیگراد) یا بالاتر
سرفه کردن مخاط زرد، سبز یا خونی یا بزاق

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات الریه هستند؟

افراد بالای 65 سال و یا کمتر از 2 سال
سابقه بیماری ریوی یا قلبی به طور مثال فیبروز کیستیک، آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه، آمفیزم، فیبروز ریوی یا سارکوئیدوز
داشتن سابقه بیماری عصبی از جمله: زوال عقل، بیماری پارکینسون و سکته مغزی که خطر ابتلا به پنومونی آسپیراسیون را افزایش می‌دهد.
بستری طولانی مدت در بیمارستان یا در یک مرکز مراقبت (سالمندان)
دود
بارداری
سایر شرایط مانند: سیستم ایمنی ضعیفی، درمان شیمی درمانی، گیرنده پیوند عضو، HIV/AIDS، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

علائم و نشانه‌های ذات الریه

نشانه‌های پنومونی به علت آن بستگی دارد. علائم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. نوزادان، کودکان خردسال و افراد مسن ممکن است علائم متفاوتی داشته باشند.

علائم پنومونی باکتریایی

علامت پنومونی باکتریایی می‌تواند به تدریج یا ناگهانی ایجاد شود که عبارتند از:

تب بالا (تا 105 فارنهایت یا 40.55 درجه سانتیگراد)
سرفه با مخاط زرد، سبز یا خونی
خستگی
تنفس سریع
تنگی نفس
ضربان قلب سریع
عرق کردن یا لرز
درد قفسه سینه و/یا درد شکم، به ویژه با سرفه یا تنفس عمیق
عدم اشتها
کبود شدن پوست، لب‌ها یا ناخن‌ها (سیانوز)
گیجی یا تغییر وضعیت ذهنی

علائم پنومونی ویروسی

نشانه‌های ذات الریه ویروسی معمولاً طی چند روز ظاهر می‌شود. فرد ممکن است علائمی مشابه ذات الریه باکتریایی داشته باشد و یا ممکن است علائم زیر را داشته باشد:

سرفه خشک
سردرد
درد عضلانی
خستگی یا ضعف شدید

علائم ذات الریه در کودکان خردسال

نوزادان و کودکان ممکن است علائم ذات الریه را نشان ندهند یا علائم آنها با بزرگسالان متفاوت باشد، از جمله:

تب، لرز، ناراحتی عمومی، عرق کردن/برافروختگی پوست
سرفه
مشکل در تنفس یا تنفس سریع
عدم اشتها
استفراغ
کمبود انرژی
بی قراری

علائمی که می‌توان در نوزادان و کودکان خردسال به دنبال آنها بود عبارتند از:

صدای غرغر همراه با تنفس یا تنفس پر سر و صدا
کاهش مقدار ادرار یا پوشک‌هایی که کمتر مرطوب هستند
پوست رنگ پریده
لنگی
گریه کردن بیشتر از حد معمول
مشکل در تغذیه

علائم ذات الریه در بزرگسالان بالای 65 سال

بزرگسالان بالای 65 سال یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است علائم خفیف یا کمتر قابل توجه ذات الریه (مانند سرفه و تنگی نفس) داشته باشند. علائم ممکن است بدتر شود. افراد مسن ممکن است موارد زیر را تجریه کنند:

تغییر ناگهانی در وضعیت روانی
کم اشتهایی
خستگی

چه عواملی باعث ذات الریه می‌شود؟

پنومونی می‌تواند زمانی ایجاد شود که سیستم ایمنی بدن به یک عفونت در کیسه‌های کوچک ریه (آلوئول) حمله کند. این باعث تورم ریه‌ها و نشت مایعات می‌شود.

بسیاری از باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها می‌توانند باعث عفونت‌هایی شوند که منجر به ذات الریه می‌شود. باکتری‌ها شایع‌ترین علت در بزرگسالان و ویروس‌ها شایع‌ترین علت در کودکان هستند. بیماری‌های رایجی که می‌توانند منجر به ذات الریه شوند عبارتند از:

سرماخوردگی معمولی (رینوویروس)
COVID-19 (SARS-COV-2)
ویروس آنفولانزا
متاپنوموویروس انسانی (HMPV)
ویروس پاراآنفلوانزای انسانی (HPIV)
بیماری لژیونر
باکتری پنومونی مایکوپلاسما
بیماری پنوموکوکی
پنومونی پنوموسیستیس.
ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)

آیا ذات الریه مسری است؟

ذات الریه خود در واقع مسری نیست، اما باکتری‌ها و ویروس‌هایی که باعث آن می‌شوند مسری هستند. به عنوان مثال، آنفولانزا مسری است و می‌تواند منجر به ذات الریه شود، اما اکثر افرادی که به آنفولانزا مبتلا می‌شوند، به ذات الریه مبتلا نمی‌شوند.
باکتری استرپتوکوک پنومونیه که معمولاً باعث ذات الریه می‌شود، می‌تواند از طریق لمس سطوح آلوده یا از طریق سرفه و عطسه از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
پنومونی ناشی از قارچ مسری نیست. عفونت‌های قارچی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شوند.

تشخیص و آزمایشات

برای تشخیص ذات الریه، پزشک در مورد سابقه سلامتی فرد سوال می‌پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. آن‌ها با گوشی‌پزشکی به ریه‌های بیمار گوش می‌دهند و ممکن است آزمایش‌های اضافی را تجویز کنند. اینها شامل تصویربرداری (مانند اشعه ایکس قفسه سینه)، پالس اکسیمتری (بررسی سطح اکسیژن در خون)، آزمایش خون یا آزمایش خلط است.

چه آزمایشاتی برای تشخیص ذات الریه انجام می‌شود؟

پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را انجام دهد که ریه‌های بیمار را برای نشانه‌های عفونت بررسی کند، میزان عملکرد ریه‌های فرد را اندازه‌گیری می‌کند و خون یا سایر مایعات بدن را بررسی ‌کند تا علت ذات‌الریه را تعیین کند. این موارد عبارتند از:

تصویربرداری: پزشک می‌تواند از اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن برای گرفتن عکس از ریه‌ها برای جستجوی علائم عفونت استفاده کند.

آزمایشات خون: پزشک می‌تواند از آزمایش خون برای کمک به تعیین نوع عفونتی که باعث ذات الریه می‌شود، استفاده کند.

آزمایش خلط: از بیمار خواسته می‌شود که سرفه کند و سپس در ظرفی تف کند تا نمونه‌ای را برای آزمایشگاه جمع آوری کند تا بررسی شود. آزمایشگاه به دنبال علائم عفونت می‌گردد و سعی می‌کند علت آن را مشخص کند.

پالس اکسیمتری: یک حسگر میزان اکسیژن خون را اندازه گیری می‌کند تا به پزشک نشان دهد که ریه‌ها چقدر خوب کار می‌کنند.

کشت مایع جنب: پزشک از یک سوزن نازک برای گرفتن نمونه مایع از اطراف ریه‌ها استفاده می‌کند. نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا مشخص شود چه چیزی باعث عفونت شده است.

آزمایش گاز خون شریانی: پزشک از مچ دست، بازو یا کشاله ران نمونه خون می‌گیرد تا سطح اکسیژن خون را اندازه گیری کند تا بداند ریه ها چقدر خوب کار می‌کنند.

برونکوسکوپی: در برخی موارد، پزشک ممکن است از یک لوله نازک و نورانی به نام برونکوسکوپ برای مشاهده داخل ریه ها استفاده کند. آنها همچنین ممکن است نمونه بافت یا مایع را برای آزمایش در آزمایشگاه بگیرند.

مدیریت و درمان ذات الریه

درمان پنومونی به علت – باکتریایی، ویروسی یا قارچی – و میزان جدی بودن آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، علت را نمی‌توان تعیین کرد و درمان بر مدیریت علائم و اطمینان از بدتر نشدن وضعیت متمرکز است.

برخی از درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

آنتی بیوتیک‌ها: آنتی بیوتیک‌ها، پنومونی باکتریایی را درمان می‌کنند. آنها نمی‌توانند یک ویروس را درمان کنند، اما اگر بیمار همزمان با یک ویروس، عفونت باکتریایی داشته باشد، ممکن است پزشک این داروها را تجویز کند.

داروهای ضد قارچ: ضد قارچ‌ها می‌توانند ذات الریه ناشی از عفونت قارچی را درمان کنند.

داروهای ضد ویروسی: پنومونی ویروسی معمولاً با دارو درمان نمی‌شود و می‌تواند خود به خود برطرف شود. با این وجود پزشک ممکن است داروهای ضد ویروسی را برای کاهش مدت زمان بیماری و میزان بیماری از یک ویروس تجویز کند.

اکسیژن درمانی: اگر فرد اکسیژن کافی دریافت نکند، ممکن است پزشک اکسیژن اضافی را از طریق لوله‌ای در بینی یا ماسک به فرد بدهد.

مایعات IV: مایعاتی که مستقیماً به ورید (IV) تزریق می‌شود، کم آبی بدن را درمان یا از آن جلوگیری می‌کند.

تخلیه مایعات: اگر مایع زیادی بین ریه‌ها و دیواره قفسه سینه وجود داشته باشد، ممکن است پزشک آن را تخلیه کند. این کار با کاتتر یا جراحی انجام می‌شود.

آیا ذات الریه به خودی خود از بین می‌رود؟

ذات الریه ویروسی اغلب خود به خود از بین می‌رود، اما همیشه باید توصیه‌های پزشک را برای درمان علائم و کاهش خطر عوارض جدی دنبال کرد.

چگونه علائم ذات الریه را مدیریت کنیم؟

داروهای بدون نسخه و سایر درمان‌های خانگی می‌توانند به شما کمک کنند علائم ذات‌الریه را مدیریت کنید، از جمله:

مسکن‌ها و کاهش‌دهنده‌های تب: ممکن است پزشک شما داروهایی مانند ایبوپروفن (Advil®) و استامینوفن (Tylenol®) را برای کمک به بدن درد و تب توصیه کند.

داروهای سرکوب کننده سرفه: قبل از مصرف داروهای سرکوب کننده برای ذات الریه با پزشک خود مشورت کنید. سرفه برای کمک به پاکسازی ریه‌ها مهم است.

درمان‌ها و تمرین‌های تنفسی: ممکن است پزشک این درمان‌ها را برای کمک به شل شدن مخاط و کمک به تنفس شما تجویز کند.

استفاده از مرطوب‌کننده: ممکن است پزشک توصیه کند که یک مرطوب‌کننده کوچک در کنار تخت خود قرار دهید یا دوش یا حمام با بخار آب بگیرید تا تنفس راحت‌تر شود.

مصرف مایعات زیاد: استفاده از آب فراوان در روز به میزان تقریباً 8 لیوان آب می‌تواند علائم این بیماری را کاهش دهد.

پیشگیری

بهترین راه برای جلوگیری از ذات الریه، واکسینه شدن در برابر باکتری‌ها و ویروس‌هایی است که معمولاً باعث ایجاد آن می‌شوند. همچنین اقدامات احتیاطی روزمره وجود دارد که می‌توانید برای کمک به کاهش خطر ابتلا به ذات الریه انجام دهید.

واکسن‌های پنومونی

دو نوع واکسن وجود دارد که از پنومونی ناشی از باکتری پنوموکوک جلوگیری می‌کند. مشابه واکسن آنفولانزا، این واکسن‌ها در برابر همه انواع ذات الریه محافظت نمی‌کنند، اما اگر بیمار شوید، شدت آن را کمتر می‌کنند.

واکسن‌های پنوموکوک: از باکتری‌های ذات الریه محافظت می‌کنند. هر کدام برای گروه‌های سنی خاص یا کسانی که خطر ابتلا به ذات الریه را افزایش می‌دهند توصیه می‌شود.
واکسیناسیون علیه ویروس‌ها: از آنجایی که برخی از ویروس‌ها می‌توانند منجر به ذات الریه شوند، واکسیناسیون علیه کووید-19 و آنفولانزا می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به ذات الریه کمک کند.
واکسن‌های دوران کودکی: چندین واکسن دوران کودکی به پیشگیری از عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها و ویروس‌هایی که می‌تواند منجر به ذات الریه شود، کمک می‌کند.

راه‌های دیگر برای کاهش خطر ابتلا به ذات الریه

علاوه بر واکسن زدن، می‌توان خطر ابتلا به ذات‌الریه و انتشار آن را با برخی عادات سالم کاهش داد که شامل:

ترک سیگار
شتسشوی مرتب و ضدعفونی کردن دست‌ها قبل از صرف غذا
در صورت داشتن هرگونه بیماری عفونی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی یا کووید-19، از تماس نزدیک و به اشتراک گذاشتن وسایل با افراد دیگر خودداری کنید.
اگر مجبور به بستری در بیمارستان یا سایر مراکز درمانی هستید، از پزشک خود در مورد جلوگیری از ابتلا به عفونت سوال کنید.
استفاده از یک رژیم غذایی سالم، ورزش و استراحت کافی
برای هر گونه عفونت یا بیماری دیگری که ممکن است داشته باشید، تحت درمان قرار بگیرید. این شرایط می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند، که می‌تواند احتمال ابتلا به ذات الریه را افزایش دهد.
از مصرف زیاد الکل خودداری کنید.

آیا بدون تب امکان ذات الریه وجود دارد؟

بله، در حالی که تب در پنومونی شایع است، ممکن است ذات الریه با تب کم یا بدون تب داشته باشید. این احتمال بیشتر است اگر شما:

بزرگتر از 65 سال یا کودک و نوزاد کمتر از 2 سال دارید.
سیستم ایمنی ضعیف دارید.

مطالب مشابه:

Blog