آمبولی ریه (PE)
آمبولی ریه (PE)
آمبولی ریه (PE) یک لخته خون در یکی از رگهای خونی ریه است. این بیماری زمانی اتفاق میافتد که لختهای در قسمت دیگری از بدن (اغلب پا یا بازو) از طریق رگها به سمت ریه حرکت میکند. پلی اتیلن جریان خون به ریه را محدود میکند، سطح اکسیژن را در ریهها کاهش میدهد و فشار خون را در شریانهای ریوی افزایش میدهد.
این بیماری یک وضعیت اورژانسی است. عدم درمان سریع، آمبولی ریه میتواند باعث آسیب قلب یا ریه و حتی مرگ شود.
آمبولی ریه میتواند:
- به ریهها آسیب برساند.
- به قلب فشار وارد میکند و باعث نارسایی قلبی میشود.
- میتواند بسته به اندازه لخته، کشنده باشد.
- با تشخیص و درمان به موقع، PE به ندرت کشنده است.
علائم و علل
اولین علائم آمبولی ریه معمولاً تنگی نفس و درد قفسه سینه است که در صورت فشار وارد کردن و تنفس عمیق، بدتر میشود.
در صورت بروز این علائم باید فوراً به پزشک مراجعه شود. آمبولی ریه جدی است اما قابل درمان است. درمان سریع و به موقع احتمال مرگ را تا حد زیادی کاهش میدهد. علائم PE بسته به شدت لخته میتواند متفاوت باشد.
علائم آمبولی ریه (PE) ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس ناگهانی، چه در حال فعال و چه در حال استراحت
- تنفس سریع
- خس خس سینه
- درد شدید ناگهانی در قفسه سینه، بازو، پشت، شانه، گردن یا فک. درد ممکن است شبیه علائم حمله قلبی باشد و با تنفس بدتر شود.
- سرفه با یا بدون مخاط خونی
- پوست رنگ پریده، مرطوب یا مایل به آبی
- ضربان قلب سریع
- تعریق بیش از حد
- در برخی موارد، احساس اضطراب، سبکی سر، غش کردن
برخی از افراد علائم خفیفی دارند که طی چند روز یا حتی چند هفته ظاهر میشوند. با گذشت زمان، علائم بدتر میشوند و توجه فرد را به خود جلب میکنند. اما برخی از افراد تنها چند دقیقه (یا حتی چند ثانیه) پس از وقوع آمبولی ریه، علائم را مشاهده میکنند.
علت آمبولی ریه (PE) چیست؟
- جمع شدن یا تجمع خون در قسمت خاصی از بدن (معمولاً یک دست یا پا)
- آسیب به ورید، مانند شکستگی یا جراحی (به ویژه در لگن، زانو یا ساق پا)
- وضعیت پزشکی دیگر، مانند بیماری قلبی عروقی (از جمله نارسایی احتقانی قلب، فیبریلاسیون دهلیزی، حمله قلبی یا سکته مغزی)
- افزایش یا کاهش فاکتورهای لخته شدن خون: افزایش فاکتورهای انعقادی ممکن است در برخی از انواع سرطان یا در برخی از افرادی که قرصهای ضد بارداری مصرف میکنند، رخ دهد. عوامل انعقادی غیرطبیعی یا کم نیز ممکن است در نتیجه اختلالات لخته شدن خون رخ دهند.
- سابقه خانوادگی لخته شدن خون
- استعمال سیگار
- دیابت
- سرطان
- سن بالای 60 سال
- دارای اضافه وزن (شاخص توده بدنی یا BMI بیشتر از 25) یا چاقی (BMI بیشتر از 30).
- در صورت بارداری فرد، مخصوصاً در شش هفته قبل زایمان کرده باشد.
- دریافت کاتتر ورید مرکزی از طریق بازو یا پا
عوارض آمبولی ریه (PE)
بیماری PE میتواند منجر به موارد زیر شود:
- سیانوز
- حمله قلبی
- سکته
- فشار خون ریوی
- شوک
- انفارکتوس ریه (مرگ بافت ریه)
تشخیص و آزمایشات
پس از بررسی علائم و عوامل خطر، پزشک از آزمایشهای زیر برای تشخیص PE استفاده میکند:
- آزمایش خون (از جمله آزمایش دی دایمر).
- آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CT).
- سونوگرافی پا (این به شناسایی لختههای خون در پاهای افراد یا ترومبوز ورید عمقی کمک میکند.)
- اسکن VQ، یک اسکن هستهای است که میتواند لخته را در ریه تشخیص دهد.
- یک پالس اکسیمتر (پالس اکس) که به نوک انگشت متصل میشود تا سطح اکسیژن را بررسی کند.
- اکوکاردیوگرافی
سایر آزمایشهایی که پزشک ممکن است درخواست کند عبارتند از:
- آنژیوگرافی ریه
- اشعه ایکس قفسه سینه
مدیریت و درمان
طول درمان آمبولی ریه و بستری در بیمارستان بسته به شدت لخته متفاوت است.
درمان اصلی آمبولی ریه، یک داروی ضد انعقاد (رقیق کننده خون) است.
بسته به شدت لخته و تأثیر آن بر سایر اندامها مانند قلب، ممکن است فرد تحت درمان ترومبولیتیک، جراحی یا روشهای مداخلهای برای بهبود جریان خون در شریانهای ریوی قرار بگیرد.
داروهای ضد انعقاد
در بیشتر موارد، درمان شامل داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده خون) است. داروهای ضد انعقاد توانایی لخته شدن خون را کاهش میدهند.
مانند هر دارویی، مهم است که بدانید چگونه و چه زمانی ضد انعقاد خود را مصرف کنید و از دستورالعملهای پزشک خود پیروی کنید.
در حین مصرف داروهای ضد انعقاد، پزشک ممکن است آزمایشات مکرر خون (مانند تست زمان پروترومبین PT) را تجویز کند تا ببیند با چه سرعتی خون لخته میشود. این به پزشک کمک میکند تا بداند آیا دوز مناسب را مصرف میکنید یا خیر.
جورابهای فشرده
جورابهای فشاری (جوراب ساپورت) جریان خون را در پاها بهبود میبخشد. افراد مبتلا به ترومبوز ورید عمقی اغلب از آنها استفاده میکنند. بنابراین، باید از آنها همانطور که پزشک تجویز میکند استفاده کنید. طول جورابها معمولاً تا بالای زانو است و برای جلوگیری از تجمع خون، پاها را فشرده میکند.
با پزشک خود در مورد نحوه استفاده از جورابهای ساپورت، مدت زمان و نحوه مراقبت از آنها صحبت کنید. شستن جورابهای فشرده طبق دستورالعمل برای جلوگیری از آسیب رساندن به آنها مهم است.
جراحی
اگر سایر درمانها برای این بیماری موثر واقع نشد، ممکن است پزشک استفاده از جراحی یا کاتتر را برای برداشتن لخته خون از شریان ریوی توصیه کند. درمان ترومبولیتیک گزینه دیگری است که ممکن است پزشک پیشنهاد کند. پزشکان همچنین ممکن است یک روش مداخلهای را توصیه کند که در آن پزشک فیلتری را در بزرگترین ورید بدن قرار میدهد و قبل از اینکه وارد ریه شوند آنها را از بین میبرد.
درمان ترومبولیتیک
داروهای ترومبولیتیک، از جمله فعال کننده پلاسمینوژن بافتی (TPA)، لخته را حل میکنند. در صورت داشتن فشار خون پایین یا وضعیت ناپایدار به دلیل آمبولی ریه، ممکن است این نوع دارو تجویز شود.
پیشگیری
راههای پیشگیری از آمبولی ریه عبارتند از:
- انجام فعالیت بدنی منظم: اگر نمیتوانید راه بروید، هر ساعت چند دقیقه دستها و پاهای خود را حرکت دهید. اگر میدانید که باید برای مدت طولانی بنشینید یا بایستید، جورابهای ساپورتی بپوشید تا جریان خون را تقویت کنید.
- مایعادت زیاد بنوشید، اما الکل و کافئین را محدود کنید.
- عدم استفاده از محصولات تنباکو
- از روی هم انداختن پاها خودداری کنید.
- پرهیز از استفاده از لباسهای تنگ
- داشتن وزن ایدهآل
- دو بار در روز پاهای خود را به مدت 30 دقیقه بالا نگهدارید.
مطالب مشابه:
بیماری های گوارشی
آزمایش دی دایمر D-dimer
آزمایش خون
عفونت کلیه (پیلونفریت)
منبع: my.clevelandclinic