سندرم لینچ
سندرم لینچ
سندرم لینچ یک بیماری ژنتیکی است که می تواند منجر به سرطان شود. افراد مبتلا به این بیماری اغلب قبل از 50 سالگی به سرطان مبتلا می شوند و باید غربالگری های مادام‌العمر سرطان را برای تشخیص و درمان زودهنگام سرطان انجام دهند.
این بیماری می تواند هرکسی را تحت تاثیر قرار دهد، زیرا نتیجه یک جهش ژنتیکی است. جهش های ژنتیکی در طول رشد جنین از والدین به جنین منتقل می شود. گاهی اوقات، جهش های ژنتیکی به طور تصادفی و بدون وجود سابقه خانوادگی ممکن است رخ دهد.
علائم سندرم لینچ
علائم این بیماری بسته به شدت تشخیص، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. افرادی که به سندرم لینچ مبتلا می شوند، علائمی مشابه سرطان های ایجاد شده توسط این سندرم دارند که شایع‌ترین آنها، سرطان روده بزرگ است.
علائم رایج سندرم لینچ که به سرطان روده بزرگ مربوط می شود عبارتند از:
- وجود خون در مدفوع
- یبوست.
- درد یا گرفتگی شکم.
- اسهال یا مدفوع کوچکتر از حد معمول.
- خستگی.
- احساس سیری یا نفخ.
- تهوع یا استفراغ.
همه افراد تا زمانی که سرطان به مرحله پیشرفته نرسد، علائم را تجربه نمی‌کنند. در صورت بروز هرگونه علائم، به پزشک مراجعه کنید.
سندرم لینچ چه نوع سرطان هایی ایجاد می‌کند؟
این سندرم می‌تواند منجر به سرطانی شود که چندین اندام بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. انواع سرطان‌هایی که می‌تواند ایجاد کند عبارتند از:
- 1) سرطان مغز.
- 2) سرطان روده بزرگ و رکتوم.
- 3) سرطان کیسه صفرا.
- 4) سرطان کبد.
- 5) سرطان تخمدان.
- 6) سرطان پانکراس.
- 7) سرطان پروستات.
- 8) سرطان پوست.
- 9) سرطان روده کوچک.
- 10) سرطان معده.
- 11) سرطان دستگاه ادراری فوقانی.
- 12) سرطان رحم (آندومتر).
اندام‌های خاص در معرض خطر سرطان به این بستگی دارند که کدام ژن در بدن افراد جهش داشته باشد. ژن‌های مرتبط با این سندرم عبارتند از MLHL، MSH2، MSH6، PMS2 و EPCAM.
سرطان‌های روده بزرگ ناشی از سندرم لینچ در سمت راست روده بزرگ شایع‌تر هستند و بسیار سریع‌تر ایجاد می‌شوند. علاوه بر این، افرادی که در نتیجه سندرم لینچ به سرطان کولورکتال مبتلا می‌شوند، خطر ابتلای مجدد به آن را افزایش می‌دهند. این خطر تقریباً 15% ظرف 10 سال پس از جراحی اولیه برای برداشتن اولین سرطان، 40% ظرف 20 سال و 60% پس از 30 سال است.
چه عواملی باعث سندرم لینچ می‌شود؟
یک جهش ژنتیکی در یکی از پنج ژنی که مسئول رفع خطاها در DNA هستند (ژن ترمیم عدم تطابق) باعث این سندرم می‌شود. این پنج ژن عبارتند از:
- MLHL.
- MSH2.
- MSH6.
- PMS2.
- EPCAM.
در صورت داشتن این سندرم، ژن ترمیم عدم تطابق DNA یا (MMR) فرد تمام دستورالعمل‌های لازم برای حذف سلول‌های آسیب‌دیده را ندارد، بنابراین در بافت‌ها تجمع یافته و باعث سرطان می‌شوند.
سندرم لینچ چگونه به ارث می‌رسد؟
این سندرم یک بیماری اتوزومال غالب است. این بدان معناست که فقط یکی از والدین باید ژن جهش‌یافته را حمل کرده و به فرزند خود منتقل کند تا فرزندشان این بیماری را به ارث ببرد.
افرادی که به سندرم لینچ مبتلا هستند باید به اعضای خانواده خود اطلاع دهند و به دنبال مشاوره ژنتیک باشند. مشاوره ژنتیک به اعضای خانواده کمک می‌کند تا خطرات داشتن فرزندی با بیماری ژنتیکی را درک کنند. مشاوره شامل ارزیابی سابقه شخصی و خانوادگی و همچنین آزمایش ژنتیک برای جهش ژن سندرم لینچ است.
تشخیص و آزمایش‌ها
پزشک آزمایش‌های غربالگری پیش از تولد و آزمایش ژنتیک را برای تشخیص سندرم لینچ قبل از تولد نوزاد ارائه می‌دهد.
آزمایش ژنتیک، که شامل گرفتن خون یا گرفتن نمونه از داخل دهان (سواب باکال) است، به تعیین وجود جهش ژنی MLHL، MSH2، MSH6، PMS2 یا EPCAM کمک می‌کند. اگر آزمایش ژنتیک جهش ژنی را نشان دهد، پزشک تشخیص سندرم لینچ را تأیید می‌کند.
چه آزمایش‌هایی سرطان‌های مرتبط با سندرم لینچ را تشخیص می‌دهند؟
اگر سندرم لینچ تشخیص داده شود، پزشک آزمایش‌های منظمی را برای بررسی سرطان ارائه می‌دهد. آزمایش‌هایی برای تشخیص سرطان‌های رایج مرتبط با سندرم لینچ عبارتند از:
کولونوسکوپی: کولونوسکوپی، داخل روده بزرگ و رکتوم را با دوربینی که به یک اسکوپ متصل است، بررسی می‌کند. پزشک توصیه می‌کند که هر یک تا دو سال یکبار کولونوسکوپی انجام شود.
سونوگرافی ترانس واژینال: سونوگرافی ترانس واژینال، تخمدان‌ها و رحم را از طریق یک پروب که وارد کانال واژن می‌شود، بررسی می‌کند. پزشک توصیه می‌کند که هر یک تا دو سال یک بار سونوگرافی ترانس واژینال انجام شود.
آزمایش ادرار: این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا تومورهای کلیوی و سایر عوارض مرتبط با سندرم لینچ را غربالگری کند. پزشک سالانه آزمایش ادرار تجویز می‌کند.
بیوپسی تومور: اگر پزشک سرطان را بر اساس رشد بافت (تومور) روی بدن تشخیص دهد، ممکن است بیوپسی انجام دهد، که در آن نمونه کوچکی از تومور را برای بررسی سلول‌ها در آزمایشگاه از نظر سرطان برمی‌دارد.
آندوسکوپی فوقانی یا آندوسکوپی کپسولی: پزشک از یک اسکوپ با دوربین یا یک دوربین میکروسکوپی که به صورت قرص گرفته می‌شود برای جستجوی سرطان معده و روده کوچک استفاده می‌کند. پزشک هر سه تا پنج سال یک بار آندوسکوپی را برنامه‌ریزی می‌کند.
آزمایشات تکمیلی ژنتیکی و مولکولی سندرم لینچ:
1. بررسی عدم تطابق ترمیم DNA یا (MMR) در بافت تومور:
- این تست‌ها بر روی بافت تومور انجام می‌شوند (مانند کولون یا آندومتر) برای غربالگری اولیه سندرم لینچ.
IHC (Immunohistochemistry):
بررسی وجود یا عدم وجود پروتئین‌های ترمیم DNA شامل:
- MLH1
- MSH2
- MSH6
- PMS2
عدم بیان یکی یا چندتا از این پروتئین‌ها به نقص در ژن‌های مرتبط اشاره دارد.
MSI (Microsatellite Instability Testing):
- بررسی ناپایداری میکروستلایت‌ها که نشان‌دهنده اختلال در سیستم ترمیم DNA است.
- MSI-High: احتمال بالای سندرم لینچ
- MSI-Low یا MSI-Stable: احتمال کمتر
2. تست‌های ژنتیک خون (برای تأیید نهایی):
در صورتی که تست‌های IHC یا MSI مشکوک باشند، آزمایش ژنتیک مولکولی برای شناسایی جهش در ژن‌های زیر انجام می‌شود:
- MLH1
- MSH2
- MSH6
- PMS2
- EPCAM (در موارد خاص)
این آزمایش از نمونه خون یا بزاق انجام می‌شود و جهش‌های ارثی را بررسی می‌کند.
آزمایش‌های تکمیلی برای غربالگری سرطان‌های مرتبط:
1. سرطان روده بزرگ:
- کولونوسکوپی کامل هر 1-2 سال از سن 20 تا 25 سال یا 2-5 سال قبل از سن کمترین تشخیص در خانواده
2. سرطان آندومتر و تخمدان (در زنان):
- سونوگرافی ترانس واژینال و آزمایش CA-125 سالانه (در برخی موارد)
- بیوپسی اندومتر در فواصل منظم
3. سرطان معده و دوازدهه:
- آندوسکوپی فوقانی (EGD) با نمونه‌برداری از معده، به‌ویژه اگر سابقه خانوادگی وجود داشته باشد.
4. سرطان‌های دستگاه ادراری (مانند مجاری ادراری فوقانی و کلیه):
- آزمایش ادرار برای سلول‌های بدخیم یا هماچوری (خون در ادرار)
در چه افرادی باید آزمایش سندرم لینچ انجام شود؟
- سابقه خانوادگی سرطان کولون یا آندومتر در سن زیر 50 سال
- چند نفر از بستگان درجه اول یا دوم مبتلا به سرطان‌های مرتبط با سندرم لینچ
- وجود بیش از یک نوع سرطان در یک فرد (مانند کولون + آندومتر)
- سرطان روده در افراد زیر 50 سال
درمان
درمان سندرم لینچ بر تشخیص سرطان و برداشتن آن از بدن با جراحی تمرکز دارد.
پیشگیری
شما نمی‌توانید از سندرم لینچ جلوگیری کنید، زیرا یک بیماری ژنتیکی است. با این حال، افراد مبتلا به این بیماری باید غربالگری‌های سرطان را در طول عمر خود انجام دهند که از بزرگسالی شروع می‌شود تا سرطان در مراحل اولیه مشخص شود.
مطالب مشابه:
